ميان چرم و رنگ، از كفاشي تا نقاشي

اسماعيل قهرماني كه در ميان نزديكانش به «بابا قدر» معروف است، نمونه‌اي ناب از هنرمندي است كه بدون گذر از مسير‌هاي مرسوم آموزشي، توانسته خلاقيت خود را در قالب‌هايي متنوع بروز دهد. او روايت‌گر جهاني است كه در آن، كار روزمره و تأمل هنري در هم تنيده‌اند؛ جهاني كه از كفش‌هاي دست‌دوز آغاز مي‌شود و در نقاشي و شطرنج به تجلي مي‌رسد. بابا قدر فعاليت حرفه‌اي خود را به عنوان يك كفاش آغاز كرد، اما آنچه او را از ديگران متمايز مي‌كند، نگاهي است كه فراتر از كاركرد مادي كفش‌ها به آنها داشت. كفاشي براي او تنها يك شغل نبود؛ بلكه عرصه‌اي براي بازنمايي خلاقيت و تخيل بود. او هر جفت كفش را نه صرفا به عنوان محصولي كاربردي، بلكه همچون اثري هنري خلق مي‌كرد كه داستاني از دستان هنرمندش روايت مي‌كرد. اين نگاه هنرمندانه، نخستين جلوه از استعداد او در بازآفريني زندگي از دل مواد اوليه ساده‌اي چون چرم و نخ بود. دوران بازنشستگي و روز‌هاي ايزوله‌ همه‌گيري كرونا، بابا‌‌‌ قدر را به دنياي نقاشي كشاند. او بدون هيچ پيش‌زمينه‌ هنري، توانست تصاويري خلق كند كه روايتگر زندگي و خيال‌هاي او هستند. نقاشي‌هاي او تركيبي از بازنمايي عيني و رويكرد ذهني‌اند: از بنا‌هاي تاريخي تبريز همچون ارگ عليشاه و خانه‌ مشروطه گرفته تا منظره‌هايي كه از تخيلاتش سرچشمه مي‌گيرند. در اين آثار، تأثير عميق علاقه‌ او به تاريخ آشكار است. شاهنامه‌اي كه در كودكي از زبان پدرش شنيده بود، اكنون بر بوم‌هاي او جاري شده است؛ گويي كه اسطوره‌ها و قهرمانان آن، دوباره در رنگ‌ها و خطوط آثارش زنده شده‌اند. شطرنج، ديگر عنصري است كه زندگي هنري بابا قدر را غنا بخشيده است. از سال ۱۳۷۲، اين بازي فكري به بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي او تبديل شد. شطرنج، با ساختار هندسي و استراتژي‌هاي عميق خود، به او مهارت‌هايي بخشيد كه مستقيما در نقاشي‌هايش نمود پيدا كرده‌اند. تركيب‌بندي‌هاي دقيق، تعادل ميان رنگ‌ها و ساختار‌هاي هندسي در آثار او بازتابي از ذهني است كه در صفحه‌ شطرنج پرورش يافته است.
آنچه در نقاشي‌هاي بابا قدر چشم‌گير است، جسارت در انتخاب رنگ‌ها و تركيب‌بندي‌هاست. او كه هيچگاه آموزش رسمي در زمينه‌ هنر نديده است، به شكلي ناخودآگاه از اصول زيبايي‌شناختي بهره مي‌برد. استفاده از رنگ‌هاي فوويستي و فرم‌هايي كه گاه به‌نظر مي‌رسد از دل تاريخ تبريز و اسطوره‌هاي ايراني بيرون آمده‌اند، آثار او را به بياني شاعرانه و پرقدرت بدل كرده‌اند. اسماعيل قهرماني، هنرمندي است كه بدون عبور از مسير‌هاي سنتي هنر، توانسته نقشي ماندگار در زندگي هنري خود ايفا كند. او نشان مي‌دهد كه خلاقيت نه محدود به آموزش، بلكه زاييده‌ شور زندگي و نگاه متفاوت به جهان است. هر اثر او، چه يك جفت كفش، چه يك بوم نقاشي يا يك حركت مهره روي صفحه‌ شطرنج، بازتابي از انساني است كه توانسته از دل روزمرگي، هنر بيافريند.