تفسير عهد عتيق با تكيه بر روايات مرتبط با زنان
محمود فاضلي
كتاب جديد «تفسير عهد عتيق با تكيه بر روايات مرتبط با زنان» (بازخواني نقش و جايگاه زنان در تورات) نوشته خانم نسرين حيدرزاده‌اصفهاني از سوي انتشارات كوير به چاپ رسيد. مساله اصلي كتاب بررسي جايگاه زنان در عهد عتيق (تورات) است و عمدهترين محورهاي آن شامل: 1- تفسير روايات مرتبط با زنان در عهد عتيق، 2- بررسي شخصيت زنان تاثيرگذار در تورات و 3- بررسي جايگان زنان در كتب ديني يهوديان است. هدف اين كتاب پاسخ به دو پرسش زير است:
1- زنان در عهد عتيق و كتب ديني يهوديان چگونه به تفسير كشيده شدهاند؟
2- روايت مرتبط با زنان در تورات از ديدگاه پژوهشگران يهودي و مسيحي چه تفاسيري دارند؟
اين كتاب به بررسي فرهنگ و قوانين يهوديان در مورد «ازدواج و مهريه، تولد نوزدان دختر، احكام سنگسار، احكام طهارات زنان، كنيزان و بردگان، ارث و اموال زنان، ناباروري زنان و احكام مرتبط با امور خانه‌داري زنان» پرداخته است. از طرفي بر موضوع تاريخ الهيات فمينيستي يهودي و شاخههاي آن تمركز كرده و در ذيل بررسي پانزده شخصيت زن در عهد عتيق، نظرات فمينيستهاي يهودي بيان شده است.
در نگارش اين كتاب از 103 منبع فارسي، 479 منبع انگليسي و 165 منبع الكترونيك و منابع معتبري همچون دايره‌المعارف، فرهنگ اعلام و تفاسير كتاب مقدس استفاده شده است. اين كتاب جلد دوم از مجموعه تفسير كتاب مقدس به قلم همين نويسنده است. نام كتاب اول (تفسير عهد جديد با تكيه بر روايات مرتبط با زنان) بود كه در آبان 1400 توسط انتشارات كوير چاپ شد. در آن كتاب نويسنده تلاش كرده است كه در 432 صفحه به بازخواني نقش و جايگاه زنان در انجيل از ديدگاه پژوهشگران كتاب مقدس بپردازد.
سوال برخي خوانندگان اين است كه با توجه به اينكه ما مسلمان و ايراني هستيم تفسير كتاب مقدس چرا امري مهم است؟ اين پرسش دو پاسخ دارد: پاسخ اول اين است كه سه كتاب مقدس (قرآن، انجيل و تورات) همچون يك استعاره سه‌گانه و يك نقاش در سه تابلو و بوم متفاوت است. هر تابلو در نوع خود اثري منحصر‌به‌فرد به شمار ميآيد، اما هر سه تابلو بخشي از يك اثر بزرگ‌تر است. پرسش ديگر اين است كه چرا مطالعات تطبيقي ميان اديان و حقوق و حقوق زنان لازم است؟ پاسخ اين است كه چرا تفاسير زنان از كتاب مقدس، روشي براي ارتباط و همبستگي ميان دينداري و احقاق حقوق زنان است. اين تفاسير به بازتفسير (تفسير مجدد) متون مقدس ميپردازد و به خوانندگان زن و مرد يادآوري ميكند كه كتاب مقدس، نسبت به زنان در ذات خود ديدگاه مثبتي دارد.
از ديدگاه نويسنده پژوهشهاي نامنصفانه در حوزه تطبيقي ميان اديان به ايجاد فضاي منفي در ميان دينداران دامن زده و خساراتي نابخشودني به بار خواهد آورد. برخي پژوهش‌ها با بيتوجهي نسبت به شرايط فرهنگي يك عصر و بيتوجهي به سبك فكري انديشمندان مسيحي و يهودي نگاشته شدند و با گلچين كردن سخنان بدبينانه متكلمان و متون مذهبي، يك دين را به دادگاه برده و محكوم كردند. شايستهتر اين است كه براي بررسي اين مساله تطبيقي در اديان، به دليل تنوع فكري مفسران، از تفاسير و متون مذهبي گوناگون استفاده شود. برخي محققان مقدس، اديان ديگر را بر اساس تفاسير شخصي بررسي كردند، پيش از آنكه نگاهي به نظرات مفسران و انديشمندان مسيحي و يهودي بيندازند.
برخي پژوهش‌ها نيز به جاي آنكه براي بررسي يك مساله به كتب اصلي و منابع معتبر اين دين رجوع كنند، بر متون مذهبي فرعي آن دين، مانور دادهاند. در برخي پژوهش‌ها نيز از كلمات جهت‌دهنده و بدبينانه در مقدمه، نتيجهگيري و متن پژوهش استفاده و پيش از تحليل و تفسير متون، نتيجهگيري اعلام شده است.
كتاب 802 صفحهاي «تفسير عهد عتيق با تكيه بر روايات مرتبط با زنان» در 18 فصل به نگارش درآمده است. مهمترين فصلهاي اين كتاب شامل «الهيات فمينيستي يهودي، درباره واژه نبيه در كتاب مقدس، زنان در كتاب سنتي يهودي، آدم و حوا در كتاب مقدس، ساره و هاجر در كتاب مقدس، همسر لوط، همسر اسحاق، همسران يعقوب در كتاب مقدس، خواهر موسي، همسر موسي و همسر هارون در كتاب مقدس» است.