نشست رياض تحت تاثير شكاف كشورهاي عربي درباره آينده غزه قرار گرفت
آزمون دشوار اعراب
رهبران دولت‌هاي عرب حاشيه خليج‌فارس براي نخستين‌بار روز جمعه در رياض پايتخت عربستان گرد هم آمدند تا نشان دهند با طرح دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده براي تصاحب غزه توسط اين كشور و همچنين كوچاندن اجباري فلسطينيان مخالفند. اين نشست كه شامل روساي مصر، اردن، امارات متحده عربي، عربستان، قطر و ديگر كشورهاي حوزه خليج‌فارس بود، پيش از نشست بزرگ‌تري برگزار شد كه قرار است در ۴ مارس سال جاري توسط اين كشور برگزار شود. در عين حال به ادعاي رسانه‌هاي عرب در اين جلسه كه يك دورهمي غيررسمي برادرانه قلمداد مي‌شود، هيچ اشاره‌اي به غزه، ترامپ يا طرح عربي ويژه‌اي نشده، با اين همه اما ادعاهاي متناقضي درباره اين طرح عربي منتشر شده است. همزمان براساس گزارش رسانه دولت مصر ادعا شده قاهره در حال طراحي پيشنهادي ۱۰ تا ۲۰ ساله براي بازسازي غزه با تامين مالي كشورهاي عربي خليج‌فارس است. در ادامه جزييات اين طرح ادعايي آمده حماس اما از سازوكار مديريت غزه كنار گذاشته مي‌شود و همچنين به ۲.۱ ميليون فلسطيني ساكن اين باريكه اجازه داده مي‌شود كه در آنجا بمانند. به گزارش سي‌ان‌ان و به نقل از منابع مصري اما اين طرح همچنان نتوانسته حمايت كامل كشورهاي عربي را جلب كند، چراكه آنها در مورد نحوه حاكميت بر غزه اختلاف‌نظر دارند.
در ادامه گزارش سي‌ان‌ان و در بيان جزييات طرح مصري آمده است: مصطفي مدبولي، نخست وزير مصر روز چهارشنبه ادعا كرد كه قاهره قادر است غزه را ظرف سه سال بازسازي كرده و آن را به وضعيتي بهتر از قبل برساند، بدون آنكه توضيح دهد چگونه قصد دارد اين كار را انجام دهد. اين در حالي است كه بيشتر ارزيابيها نشان مي‌دهند كه بازسازي كامل اين منطقه مدت زمان بسيار طولاني‌تري مي‌‌طلبد. به گونهاي كه بر اساس تخمين بانك جهاني احياي خدمات اساسي مانند بهداشت، آموزش و همچنين آواربرداري‌ها، سه سال زمان خواهد برد. حال آنكه بازسازي كامل اين منطقه ويران شده حداقل به ۱۰ سال زمان نياز دارد و هزينه آن نيز احتمالا بيش از ۵۰ ميليارد دلار خواهد بود كه تنها هزينه‌هاي مربوط به مسكن خود به تنهايي حدود ۱۵ ميليارد دلار تخمين زده مي‌شود. نخست وزير مصر در اين رابطه گفت كه طرح پيشنهادي كشورش اين ارزيابيها را در نظر گرفته است. بر اين اساس دولت مصر و توسعه‌دهندگان املاك در اين كشور به نقش خود در فرآيند بازسازي چشم دوخته‌اند كه مي‌تواند زمينه‌ساز امضاي قراردادهاي ميليارد دلاري بار ارزشي باشد. مدبولي در ادامه و در تشريح پيشنهاد قاهره براي اداره غزه با استناد به تجربه اين كشور كه پيش‌تر در مصر پياده شده، گفت: بازسازي نوار غزه آن هم به گونهاي كه شرايط در اين باريكه حتي بهتر از پيش از آغاز جنگ با اسراييل باشد، به سه سال زمان نياز دارد كه به باور نخست وزير مصر منطقي و كافي است. با اين حال به ادعاي اين وب‌سايت اگر آتش‌‌بس شكننده در غزه شكست بخورد و اين منطقه مجددا به جنگ كشيده شود، هر گونه تلاش براي بازسازي اين باريكه قطعا بي‌فايده خواهد بود. مضاف بر آن و در خوش‌بينانه‌ترين حالت يعني پايان جنگ، در صورتي كه اسراييل مرز غزه را تحت كنترل خود داشته باشد و نيز همكاري نكند، ممكن است اين طرح پيشنهادي با شكست بزرگي مواجه شود. از طرفي اسراييل تاكنون از طرح ترامپ براي تخليه جمعيت غزه حمايت كرده است و در ادامه وزير دفاع اين رژيم همچنين اعلام كرده كه قصد دارد خروج داوطلبانه ساكنان غزه را مديريت كند. اين در حالي است كه تشكيلات خودگردان فلسطين روز پنجشنبه اعلام كرد آماده‌اند پس از جنگ، خود اداره غزه را بر عهده بگيرند؛ درخواستي كه بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل، به‌طور مكرر آن را رد كرده است. همزمان مقامات حماس از جمله اوسامه حمدان، پيامي تند ارسال كرد و طي مصاحبه‌اي در قطر گفت كه اين گروه خود تصميم خواهد گرفت كه چه كسي غزه را اداره خواهد كرد. حماس همچنين هشدار داد هر كشوري اين هدف را دنبال كند و بخواهد جاي اسراييل در غزه را بگيرد، همانند اين رژيم با او رفتار خواهد شد. اين گروه همچنين از كشورهاي منطقه خواسته كه جايگزين و مجري تل‌آويو و نماينده اين رژيم در اين باريكه نشوند. از سوي ديگر قطر در واكنش به طرح جنجالي ترامپ نيز اعلام كرد كه فلسطيني‌ها بايد خود تصميم بگيرند كه چه كسي در آينده بر آنها حكومت كند.
سي‌ان‌ان در يادداشت ادعايي‌اش آورده، امارات اما يكي از معدود كشورهاي عربي است كه آمادگي خود را براي در نظر گرفتن نقشي در غزه پس از جنگ مشروط به تعهد اسراييل براي ايجاد يك دولت فلسطيني در آينده، ابراز كرده است. گفتني است اين كشور نيز پيش‌تر مانند ساير دول عرب، طرح ادعايي ترامپ براي جابه‌جايي فلسطيني‌ها را رد كرده است. همزمان نيويورك‌تايمز با انتشار يادداشتي در باب ارايه طرح‌هاي پيشنهادي اعراب براي اداره غزه پس از جنگ آورده است: ايده‌هاي جسورانه متعددي براي دوران پس از جنگ در اين باريكه مطرح شده، اما واقعيت آن است كه هيچ كدام تاكنون به صورت جدي مورد توجه قرار نگرفته‌‌اند. آخرين طرح از سوي خالد الحبتور، سرمايه‌دار اماراتي ارايه شد كه نقشه‌اي بلندپروازانه براي بازسازي اين منطقه در «چند سال، نه چند دهه» پيشنهاد كرد. اين در حالي است كه همچنان مساله اصلي، موضوع حاكميت پس از جنگ در غزه است. همزمان طرح پيشنهادي مصر نيز احتمالا شامل تشكيل كميته‌اي از تكنوكرات‌‌ها و رهبران اجتماعي فلسطيني خواهد بود كه هيچ وابستگي به حماس نداشته باشند و بتوانند پس از جنگ اداره غزه را بر عهده بگيرند. در مقابل اما مقامات اسراييلي مدعي شدند كه با هر طرح پساجنگي كه راه را براي حاكميت فلسطيني هموار كند، مخالفت خواهند كرد. در مقابل سران عرب نيز تاكيد دارند كه تنها از طرحي حمايت خواهند كرد كه حداقل به‌طور اسمي و نمادين فضا را براي تشكيل كشور و دولت فلسطيني هموار كند. گفتني است در اين بين رهبران عرب براي هر استراتژي عربي درباره حاكميت غزه، خواهان تاييديه از سوي تشكيلات خودگردان فلسطين خواهند بود، نهادي كه به‌طور بين‌المللي به رسميت شناخته شده و پيش از آنكه حماس نزديك به دو دهه پيش كنترل غزه را به دست بگيرد، اداره اين منطقه را بر عهده داشت. اما محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين نسبت به هر طرحي كه كنترل كامل غزه را در اختيار او قرار ندهد، رويكردي محتاطانه اتخاذ خواهد كرد. از سوي ديگر اما مقامات حماس در واكنش به طرح‌هاي پيشنهادي اعراب گفته‌اند كه حاضرند كنترل امور غيرنظامي را به يك نهاد ديگر واگذار كنند، اما تاكنون از انحلال شاخه نظامي خود خودداري كرده‌اند.
به گزارش نيويورك‌تايمز اين ادعاها در شرايطي مطرح است كه همچنان بسياري از مردم و نيز سران جهان عرب، هرگونه جابه‌جايي اجباري فلسطينيان از غزه را به عنوان پاكسازي قومي، جنايت جنگي و پاياني بر هرگونه چشم‌انداز براي تشكيل دولت مستقل فلسطين مي‌‌دانند. اين نگراني همچنان در برخي كشورها مانند اردن و مصر وجود دارد و به شدت نگران هستند كه طبق ايده جنجالي ترامپ، مهاجرت اجباري فلسطينيان آن هم در سطحي گسترده ممكن است باعث ايجاد اختلالات اقتصادي و سياسي در درون اين كشورهاي ميزبان شود. گفتني است در اين راستا استيو ويتكاف، فرستاده ويژه دونالد ترامپ به خاورميانه، روز پنجشنبه در يك مجمع سرمايه‌گذاري كه توسط عربستان سعودي در ميامي برگزار شد، ادعا كرد: طرح ادعايي رييس‌جمهور امريكا براي غزه صرفا به اخراج فلسطينيان معطوف نمي‌شود، بلكه هدف آن تغيير طرز تفكر فعلي و بهبود چشم‌اندازهاي زندگي بهتر براي مردم فلسطين است. ويتكاف همچنين گفت كه به واسطه بيان اين مساله و طرح كوچاندن اجباري فلسطينيان توانسته است تمامي جهان عرب را به تفكر وادارد. به گونهاي كه در مقطع كنوني راه‌حل‌‌هاي متفاوتي نسبت به قبل از مطرح شدن ايده جنجالي ترامپ، توسط دول عربي پيشنهاد شده است. اين در حالي است كه ويتكاف در ادامه مدعي است هر طرحي كه براي غزه و اداره اين باريكه ارايه مي‌شود بايد بتواند از حملات آينده به رژيم اسراييل جلوگيري كند. فارغ از آن اما همچنان سوالاتي مهم در اين باب وجود دارد و آن اينكه با در نظر گرفتن اجرا شدن هر يك از طرح‌هاي پيشنهادي براي بازسازي غزه، چه كسي يا چه كشوري حاضر است هزينه اين بازسازي را تقبل كند. آيا اساسا كشورهاي عربي حاضرند نيروهايي براي حفظ ثبات در غزه اعزام كنند يا خير.