ريشه‌هاي تورم را بايد در اينجا جست‌وجو كرد
بالاترين خلق پول پرقدرت در 5 ماهه گذشته ثبت شد
بانك مركزي در تازه‌ترين گزارش خود وضعيت متغيرهاي پولي در دي ماه ۱۴۰۳ را اعلام كرده است. بر اساس آمارهاي اعلام شده توسط اين مركز، رشد نقدينگي و پايه پولي افزايش يافته است. طبق اين آمارها رشد پايه پولي به بيشترين سطح در ۵ ماه اخير رسيده است. اين آمار نشان مي‌دهد وضعيت گرماي پول در شبكه بانكي همچنان كاسته نشده و در ماه‌هاي پيش رو وضعيت رو به آرامشي در تورم ديده نخواهد شد. نقدينگي و پايه پولي دو متغير اصلي در ايجاد تورم است. پايه پولي به عنوان هسته تورم‌ساز در اقتصاد عمل كرده و مايع اوليه ايجاد نقدينگي در جامعه را فراهم مي‌كند. زماني كه پايه پولي يا پول خلق شده توسط بانك مركزي در جامعه تزريق مي‌شود به مرور باعث ايجاد پول و شبه‌پول بيشتري در جامعه شده كه به آن نقدينگي مي‌گويند. رشد نقدينگي در يك اقتصاد اصلي‌ترين متغير ايجاد‌كننده تورم است. زماني كه سطح پول و شبه‌پول در اقتصاد افزايش مي‌يابد باعث افزايش قيمت در كالاها و خدمات مي‌شود. بر اساس نظريات اقتصادي، اگر همزمان با افزايش پول در جامعه، كالا و خدمات توليدي نيز افزايش پيدا كند، تورم در اقتصاد كنترل مي‌شود.
رشد پايه پولي به اوج ۵ ماهه رسيد
آمار رشد پايه پولي و نقدينگي در دي ماه سال جاري نشان مي‌دهد پول خلق شده توسط بانك مركزي در دي ماه امسال نسبت به دي ماه سال گذشته ۲۱.۲ درصد رشد كرده است. اين درحالي است كه رشد پايه پولي به بالاترين سطح از شهريور ماه رسيده است. رشد پايه پولي در شهريور ماه سال جاري معادل ۱۷.۶ بوده كه تا دي ماه به روند صعودي خود ادامه داده است.
رشد نقدينگي نيز در دي ماه امسال نسبت به آبان ماه و آذرماه در سطح بالاتري قرار گرفته است. رشد نقدينگي در دو ماه انتهاي پاييز معادل ۲۸.۱ درصد بوده كه در دي ماه به سطح ۲۸.۴ درصد افزايش يافته است.
اين روند رشد نقدينگي و پايه پولي در دي ماه حاكي از آن است كه گرماي تورم در ماه‌هاي پيش‌رو سرد نخواهد شد و همچنان به روند خود ادامه خواهد داد.
رشد پول از شتاب افتاد
همان‌طور كه گفته شد نقدينگي از دو جزو پول و شبه‌پول تشكيل شده است. رشد پول در اقتصاد مي‌تواند به نوعي بي‌ثباتي در بازارها را افزايش داده و نوسانات شديد در اقتصاد ايجاد كند. آمارها از رشد پول و شبه‌پول در دي ماه امسال نشان مي‌دهد رشد ماهانه پول از ۴.۲ درصد در آذرماه به ۱.۵ درصد در دي ماه كاهش يافته است. همچنين رشد نقطه به نقطه اين متغير از ۳۰.۱ درصد در آذرماه به ۲۹.۱ درصد در دي ماه افت داشته است. وضعيت شبه‌پول در دي‌ماه نيز نشان مي‌دهد رشد ماهانه اين متغير از ۱.۶ درصد در آذر به ۱.۲ درصد كاهش يافته است. از سوي ديگر رشد نقطه به نقطه اين متغير با افزايش روبه‌رو بوده است به‌طوري كه از ۲۷.۴ درصد در آذر به ۲۸.۲ درصد در دي رسيده است.
آمار متغيرهاي پولي بهمن‌ماه به روايت رييس كل بانك مركزي
پيش‌تر رييس كل بانك مركزي آمار متغيرهاي پولي در زمستان را اعلام كرده بود، اما درباره ماه انتشار اين آمار سخني به ميان نياورده بود. اكوايران با توجه به تجربه انتشار اين آمار توسط بانك مركزي، آمار منتشر شده توسط رييس كل بانك مركزي را با احتمال بيشتري مرتبط با دي ماه دانست. اما آمارهاي منتشر شده رسمي دي ماه نشان داد، وضعيت متغيرهاي گفته شده توسط رييس كل بانك مركزي، مربوط به بهمن ماه سال جاري بوده و طبق گفته محمدرضا فرزين، رشد پايه پولي و نقدينگي در اين ماه به ترتيب معادل ۲۲ درصد و ۲۷.۴ درصد بوده است. اين آمار نشان مي‌دهد وضعيت صعودي رشد پايه پولي در بهمن‌ماه نيز ادامه پيدا كرده است. البته رشد نقدينگي در اين ماه كاسته شده و به كمترين سطح از تير ماه امسال رسيده است.
چرا پايه پولي بالا رفت؟
در ۱۰ ماهه منتهي به دي ماهه امسال، خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي، مهم‌ترين عامل رشد پايه پولي بوده كه سهمي معادل ۷۹.۴ واحد درصد رشد در پايه پولي را نشان مي‌دهد و عامل افزايش خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي در سال جاري افزايش نرخ تسعير (فرآيند تبديل نرخ ارز حاصل از معاملات ارزي به پول رايج ملي) از سوي بانك مركزي بوده است. همچنين در دي ماه امسال، در قياس با سال ۱۴۰۲ خالص بدهي دولتي بانك مركزي سهمي معادل ۱۵.۷ درصد را در رشد ۱۳.۶ درصدي پايه پولي داشته و افزايش خالص بدهي بخش دولتي به بانك مركزي عمدتا به علت افزايش مطالبات بانك مركزي از دولت و نهاد‌هاي دولتي است. علاوه بر اين، يكي ديگر از عوامل رشد پايه پولي در پايان دي ماه امسال، حجم مطالبات بانك مركزي از بانك‌ها با سهمي معادل ۱۱.۲ واحد درصد بوده است. در طرف ديگر، طبق اعلام بانك مركزي، تنها عامل كاهش‌دهنده رشد پايه پولي در پايان دي ماه امسال نسبت به پايان سال ۱۴۰۲، خالص ساير اقلام بانك مركزي با سهمي معادل منفي ۹۲.۷ واحد درصد است. گفتني است، ضريب فزاينده شاخص نقدينگي نيز در پايان دي ماه سال جاري، نسبت به پايان سال ۱۴۰۲، معادل ۸.۶ درصد افزايش يافته و به ۷.۸۳۵ رسيده است. به عبارت ديگر به ازاي هر يك واحد خلق پول توسط بانك مركزي، حدود ۸.۶ واحد اعتبار پولي توسط شبكه بانكي خلق شده است.