ضياء موحد: شعر، گفتنِ «هيچ چيز» و دشوارترينِ كارهاست

بعدازظهر 13 اسفند، دانشگاه اصفهان ميزبان يك رويداد فرهنگي بود؛ اختتاميه يازدهمين جشنواره شعر «بوي عيدي» كه كانون قند پارسي برگزار كرد. در اواسط بهمن ماه، فراخواني براي ارسال آثار منتشر شد. اين جشنواره سال ۱۳۹۰ در دانشگاه اصفهان پايه‌گذاري و امسال هم به دبيري فاطمه نيكومرام، دبير كانون قند پارسي برگزار شد. اين رويداد دو مهمان ويژه داشت: ضياء موحد و هرمز علي‌پور.

ابتدا چند شاعر كه نامشان در ميان برگزيدگان جشنواره بود براي خواندن شعرهايشان دعوت شدند. پس از آنها چند شاعر از ميان مهمانان شعر خواندند. 
سپس نوبت به هرمز علي‌پور، مهمان ويژه برنامه رسيد. علي‌پور، خالق مجموعه‌هايي چون «با كودك و كبوتر»، «سب‌بابه»، «سپيدي جهان»، «همين ديدن‌ها»، «الواح شفاهي» و «گياه كهكشان» و از شاعران برجسته نسل سوم شعر فارسي به شمار مي‌آيد. او در زمره شاعران موثر در جريان «موج ناب» محسوب مي‌شود.
علي‌پور ضمنا از نسل جوان كه جريان‌هاي شعر معاصر را پيگيري مي‌كنند، تقدير و ابراز اميدواري كرد كه شعر فارسي آينده‌اي پربار خواهد داشت.
او در ادامه افزود: خوشحالم كه زنده‌ام و كارنامه فعاليت‌هاي ادبي‌ام را از دست نسل جديد و دانشجويان دريافت مي‌كنم. اين براي كساني كه صداقت و دركي از زندگي داشته باشند، افتخار كمي نيست.
علي‌پور از گردهمايي و ملاقات با شاعران مهمان برنامه، دكتر ضياء موحد، حميدرضا وطن‌خواه و غلامحسين مردانيان ابراز شادماني كرد. او اشاره كرد كه از سنين كودكي پي‌جوي پرسش‌هاي خود از جهان هستي بوده، اما به اين نتيجه رسيده است كه صدها سال عمر هم براي شناخت خود و جهان كافي نيست.
علي‌پور به شاعران جوان توصيه كرد، بدانند كه نوشتن امري خطير، طاقت‌فرسا و پردردسر است و اگر كسي بخواهد انساني و شرافتمندانه ادامه بدهد، راه شادي در پيش نخواهد داشت. شعر نان و آب‌دار نيست. هيچ‌ كس بهترين شاعر جهان و ايران نيست و دنيا هنوز تمام نشده است.
پس از اجراي موسيقي، تعدادي ديگر از شاعران برگزيده جشنواره براي شعرخواني دعوت شدند.
در ادامه ضمن گراميداشت ياد و خاطره شاعران جنگ اصفهان، آقايان مجيد نفيسي، محمد حقوقي، كيوان قدرخواه و محمود نيكبخت، از دكتر ضياء موحد براي توجه و همراهي با اين رويداد ادبي دانشگاهي تقدير شد. موحد، استاد بازنشسته گروه فلسفه و منطق دانشگاه شهيد بهشتي است و مقاله‌ها و كتاب‌هاي زيادي در باب شعر نيز نوشته است. از جمله آثار او مي‌توان به كتاب‌هاي «شعر و شناخت»، «سعدي»، «ديروز و امروز شعر فارسي»، «نظريه ادبيات» و مجموعه‌شعرهاي «با به از من» و «بعد از سكوت» اشاره كرد.
موحد ابتدا با اشاره به ملاقاتي با منوچهر آتشي شعري خواند. سپس گفت: «ويتگنشتاين دو جمله دارد. اين دو را پهلوي هم مي‌گذارم تا يك تئوري را بتوانيم سر و سامان بدهيم. اول اينكه توتولوژي‌ها، يعني جملاتي كه هميشه صادق هستند، هيچ چيزي نمي‌گويند و راجع به دنياي خارج نيستند. جمله ديگر كه بسيار عجيب است و آدم مي‌ماند كه اين چه مي‌گويد؟ ولي كل قضيه در همين‌ جاست. مي‌گويد: در هنر كه شعر را نيز شامل مي‌شود، دشوار است گفتن چيزي كه گويي هيچ‌ چيز نگفتن باشد و من ديدم كه اشاره‌اي است در مورد مساله شعر. شيء چيزي زباني نيست. به همين دليل است كه نمي‌توانيم بگوييم صادق است يا كاذب. صدق و كذب به اشيا تعلق نمي‌گيرد. بنابراين اگر بخواهيم در هنر به حدي برسيم كه از زبان شيء بسازيم، معني‌اش اين است كه زبان را تبديل به شيء كرده‌ايم. اگر اين كار را كرده باشيم، ديگر صدق و كذب معني ندارد. در واقع شعر چيزي را نمي‌گويد، به همين دليل من منكر شعري هستم كه در خدمت سياست، اقتصاد، جريانات اجتماعي يا هر چيز ديگر باشد.
ضياء موحد سپس به افتخار اهالي موسيقي حاضر در جشنواره يك قطعه شعر خواند.
در ادامه غلامحسين مردانيان، از داوران جشنواره و دكتر مسعود آلگونه، عضو هيات علمي گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه اصفهان شعر خواندند. پس از آن تعدادي ديگر از شاعران براي شعرخواني روي صحنه رفتند.
در پايان برنامه، برگزيدگان جشنواره براي تقدير و اهداي جوايز به روي سن دعوت شدند.