مايكل كوريلا و نفت؛ محور تحولات سوريه
ادامه مبارزات آنها براي رسيدن به استقلال يا دست‌كم نوعي خودمختاري بود. اما اتفاق نيمه‌شب گذشته همه را غافلگير كرد. داستان از آنجا آغاز شد كه ترامپ ۹ روز پس از روي كار آمدنش اعلام كرد مي‌خواهد نيروهاي امريكايي را از شمال شرق سوريه خارج كند. پيش از اين توافق، ژنرال مايكل كوريلا، فرمانده سنتكام يا همان فرماندهي مركزي امريكا، سفري چهار روزه به كشورهاي خاورميانه داشت. او در اين سفر مهم، با مقام‌هاي ارشد اردن، اسراييل، سوريه و عربستان ديدار كرد. او روزهاي ۱۶ و ۱۷ اسفند را در سوريه گذراند. با فرماندهان و نظاميان ارتش امريكا و نيز با برجستگان نيروهاي كرد سوريه از جمله مظلوم عبدي و همچنين با حاكمان سوريه از جمله احمد الشرع ديدار‌هاي جداگانه داشت. كارشناسان بر اين باورند كه محور اين ديدارها توافق صلحي بود كه در روز دوشنبه ۲۰ اسفند از آن پرده‌برداري شد. اما مصالحه بر سر چه بود؟ مصالحه بر سر نظم جديدي است كه با محور نفت، توسعه و سرمايه‌گذاري با روي‌كار آمدن ترامپ در منطقه و جهان در حال شكل‌گيري است.
سوريه در شمال شرق خود داراي 5 ميدان بزرگ نفت و گاز است كه تا اكتبر سال ۲۰۱۰ حدود ۳۸۵ هزار بشكه در روز توليد داشتند. پس از ظهور داعش و جنگ داخلي در سوريه، توليد نفت در اين منطقه به حدود ۵ درصد توليد پيشين كاهش يافت. به‌طوري‌كه توليد ۱۵ هزار بشكه در روز در نوامبر سال ۲۰۲۴ ثبت شده است. سوريه 5 ميدان نفتي و گازي بزرگ دارد كه دارايي‌هاي هيدروكربني اين كشور را تشكيل مي‌دهد. ميدان نفتي‌العمر بزرگ‌ترين ميدان نفتي سوريه است. اين ميدان در كرانه شرقي رود فرات، در شهر الميادين، استان ديرالزور، از نظر توليد و مساحت رتبه اول را به خود اختصاص داده است. در سال ۱۹۸۷ كشف شد و حدود ۷۶۰ ميليون بشكه ذخيره قابل برداشت دارد. ميدان نفتي تانك يا مخزن در استان ديرالزور، دومين منبع نفت و گاز سوريه است. توليد آن پيش از جنگ ۴۰ درصد از كل توليد نفت سوريه را تشكيل مي‌داد. از اين ميدان و ميدان العمر، ۸۵ درصد از توليد نفت‌خام سوريه انجام مي‌شد. ميدان نفتي سويديه در استان حسكه، در منطقه ابوكمال در نزديكي مرز سوريه با عراق قرار دارد. اين ميدان در سال ۱۹۸۵ كشف شد و حدود ۲۵۰ ميليون بشكه ذخيره قابل برداشت نفت دارد. توليد اين ميدان كه رتبه سوم را دارد، مصرف داخلي سوريه را تا پيش از جنگ پوشش مي‌داد. ميدان سويديه در سال ۲۰۲۴ با كشف و حفر ۲۵ حلقه چاه گاز، اهميتي فزاينده يافت. با بمباران نظامي تركيه در سال ۲۰۲۳، توليد ۱۱۶ هرار بشكه‌اي اين ميدان به ۷ هزار بشكه در روز سقوط كرد. ميدان الشاعر بزرگ‌ترين منبع گازطبيعي و سنگ بناي صنعت گاز سوريه است. ذخاير گاز اين ميدان برپايه اطلاعات غيررسمي، حدود ۳۰ ميليارد مترمكعب برآورد مي‌شود كه در آينده سوريه نقش مهمي خواهد داشت. ميدان سانا ميداني گازي و نفتي است كه در شمال شرقي شهر باستاتي پالميرا در استان حمص قرار دارد و با ميدان گازي جاهار همسايه است. ميدان گازي جاهار يكي از 5 ميدان مهم و بزرگ نفت و گاز سوريه است كه در تامين برق و انرژي سوريه نقشي اساسي داشت. برآورد مي‌شود اين ميدان ۲۵ تا ۳۰ ميليارد مترمكعب ذخيره گازي داشته باشد. اين دارايي عظيم هيدروكربني ريشه تقاطع درگيري‌ها بين تركيه، روسيه و امريكا در اين منطقه بود. روسيه اما توانسته بود با عقد قرارداد توسعه‌اي با دولت وقت سوريه، در نوامبر سال ۲۰۱۷ گوي سبقت را از ديگر رقيبان بربايد. برپايه توافقي كه بين وزير انرژي وقت سوريه و الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه امضا شده بود، روسيه تنها كشوري بود كه در بازسازي تاسيسات انرژي و ميادين هيدروكربني داخلي و فراساحلي سوريه شركت داشت. نكته‌اي كه در ديدار معاون نخست‌وزير روسيه با بشار اسد در دسامبر ۲۰۱۷ به آن تاكيد شده بود. همه اين قرارها گويا اما در ديدار ماه دسامبر ۲۰۲۴ هيات امريكايي با احمد الشرع، حاكم ناگهاني سوريه، برباد رفت. حالا مايكل كوريلا گويا همه‌چيز را چنان رو‌به‌راه كرد كه مظلوم عبدي را سوار بر شنوك غول‌پيكر امريكايي به دمشق فرستاد تا اسلحه را بر زمين بگذارد و «تمامي موسسات مدني و نظامي وابسته به اداره خودمختار كرد شرق سوريه از جمله گذرگاه‌هاي مرزي، فرودگاه‌ها و ميادين نفت و گاز به دولت سوريه واگذار شود.» اين يك تحول ژئوپوليتيك عظيم در منطقه خاورميانه است كه مي‌خواهد امنيت توسعه و سرمايه‌گذاري را تضمين كند. با اين توافق، در آينده شركت‌هاي امريكايي سرمايه‌گذاري و توسعه منابع انرژي در سوريه را در دست خواهند گرفت.