گروه سياسي
«چهار ساعت جلسه داشتيم، جلسه خوبي بود و مذاكرات رو به جلو است.» اينها جانمايه كلام عباس عراقچي، وزير خارجه كشورمان پس از پايان دور دوم مذاكرات دوجانبه ايران و امريكا در رم است. مذاكراتي كه با توجه به حضور پررنگ‌تر خبرنگاران بازخوردهاي بسيار وسيع‌تري پيدا كرد و ارزيابي‌هاي تحليلي در خصوص جوانب مختلف آن حسابي داغ بود.
عراقچي در عين حال به خبرگزاري تسنيم گفت: «امريكايي‌ها تاكنون هيچ بحث غيرمرتبط با موضوع هسته‌اي را مطرح نكردند. ما گفته‌ايم كه مذاكره ما مرتبط با مسائل هسته‌اي است و موضوع ديگري را نمي‌پذيريم.» اظهاراتي كه نشان‌دهنده مسير گفت‌وگوها و اراده دو طرف براي به دستيابي به توافق متعادل است تا منافع ملي دو كشور را محقق كند. در عين حال اكثر منابع اعلام كردند، ايران خواستار دريافت ضمانت‌هاي لازم براي پايداري هر نوع توافق و تفاهمي شده است. وزير خارجه ايران تصريح كرد: از چهارشنبه اين هفته مذاكرات فني در سطح كارشناسان در عمان آغاز خواهد شد. طبيعي است كه كارشناسان فرصت بيشتري براي ورود به جزييات و طراحي يك چارچوب براي توافق دارند و بعد ما شنبه آينده در عمان ملاقات خواهيم كرد تا نتيجه كار كارشناسان را بررسي مي‌كنيم تا ببينيم چقدر به اصول يك توافق نزديك هستيم. او در پاسخ به اين سوال كه «شما مذاكرات را سازنده ارزيابي مي‌كنيد؟» گفت: همان‌طور كه عرض كردم مذاكرات در فضايي سازنده برگزار شد و مي‌توانيم بگوييم رو به جلو است و در حال حركت به جلو هستيم.
وزير امور خارجه ايران در پاسخ به سوالي در مورد گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي در ارتباط با مذاكرات گفت: گمانه‌زني و تفسير و تحليل هميشه در هر مذاكره‌اي وجود دارد و ممكن است افرادي با اهداف و انگيزه‌هاي مشخصي گمانه‌زني‌هايي را انجام دهند كه من اين گمانه‌زني‌ها را تاييد نمي‌كنم. او با بيان اينكه «آنچه ملاك است، چيزي است كه در پشت ميز مذاكرات مي‌گذرد»، گفت: مردم و رسانه‌ها به گمانه‌زني‌ها توجه نكنند و اجازه دهند كه اين مسير را در چارچوب يك حركت معقول ادامه دهيم تا ببينيم چه زماني به نتيجه مي‌رسد. انجام مذاكرات يكي از كارهاي وزارت خارجه است و نبايد در اين زمينه هيجان و التهابي در جامعه ايجاد شود؛ ما كار را با طمانينه و با دقت و با آرامش انجام مي‌دهيم. همان‌طور كه مقام معظم رهبري اشاره كردند، نه دليلي براي بدبيني زياد وجود دارد و نه دليلي براي خوش‌بيني زياد و ما يك مسير ميانه و كاملا معقولي را بايد با آرامش طي كنيم. اميدوارم هفته آينده بعد از مذاكرات فني در موقعيت بهتري باشيم؛ براي قضاوت در مورد امكان رسيدن به يك تفاهم، هنوز با احتياط برخورد مي‌كنيم.
همزمان با صحبت‌هاي عراقچي اما سخنگوي وزارت خارجه عمان نيز طي بيانيه‌اي با اشاره به محتواي مذاكرات و دورنماي گفت‌وگوهاي آينده اعلام كرد: «در ديدار امروز (شنبه) در رم، دكتر سيد عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران و استيو ويتكاف، نماينده رييس‌جمهور امريكا با ميانجيگري بدر البوسعيدي، وزير امور خارجه عمان موافقت كردند كه وارد مرحله بعدي مذاكرات خود شوند كه هدف آن تضمين عاري شدن از تسليحات هسته‌اي و رفع تحريم‌ها و همچنين حفظ توانايي ايران براي توسعه انرژي هسته‌اي صلح‌آميز است. تنها در گفت‌وگو و ارتباطات شفاف است كه مي‌توانيم به توافق و تفاهم معتبر متقابل به نفع همه طرف‌هاي منطقه و بين‌المللي دست يابيم. همچنين قرار است دور بعدي در چند روز آينده در مسقط برگزار شود.»
حسين نوراني‌نژاد: حمايت تمام قد تمام اركان حاكميت از مذاكرات نتيجه‌بخش خواهد بود
حسين نوراني‌نژاد، فعال سياسي اصلاح‌طلب درباره گفت‌وگو با امريكا و برداشتش از اين دور از مذاكرات به «اعتماد» مي‌گويد: «دور دوم مذاكرات ايران و امريكا در رم به پايان رسيد و بر اساس اخبار ارسالي، دو كشور پذيرفته‌اند براي جهت‌دهي به برخي مسائل، كارشناسان مورد نظر وارد عمل شده و مباحث مطرح شده را مورد بررسي و ارزيابي قرار دهند. به نظرم چند گزاره در مورد اين دور از مذاكرات مي‌توان گفت كه اين موارد را به شكل ذيل دسته‌بندي مي‌كنم:
اول) خوشبختانه در مذاكرات ايران و امريكا، شاهد حاكميت ديپلماسي هستيم كه بيش از هر گزاره ديگري داراي اهميت است. اين گزاره با توجه به اينكه برخي افراد و جريانات جنگ‌افروز نهايت تلاش خود را براي گسترش تنش و تنازع ميان دو كشور صورت داده‌اند، نشان‌دهنده به كارگيري عقلانيت در سوي اين معادله است.
دوم) اين ديپلماسي مستظهر به حمايت تمامي اجزاي حاكميت از جمله ميدان از مذاكرات است. چنانچه چنين حمايتي از مقامات عالي كشور صورت نمي‌گرفت، احتمال بي‌اثر شدن هر نوع توافق و تفاهمي در آينده وجود داشت. اما حمايت تمام قد تمام اركان حاكميت از مذاكرات، باعث افزايش وزن توافق و استحكام بيشتر آن در آينده خواهد بود. در طرف امريكايي هم شاهد هستيم كه شخص ترامپ مذاكرات را پيگيري كرده و راهنمايي‌هاي لازم را صورت مي‌دهد.
سوم) جداي از حمايت تمام قد اركان حاكميت، مسير ديپلماسي در پيش گرفته شده، تاكنون حمايت سياسي و اجتماعي بالايي داشته است. مردم، نخبگان، فعالان سياسي و اكثر طيف‌هاي سياسي جز يك اقليت محدود از مذاكرات حمايت كرده خواستار تامين منافع ملي از طريق گفت‌وگو و مذاكره هستند. اين همراهي و مشاركت بدون ترديد بر اهميت هر گفت‌وگو و توافقي مي‌افزايد.
چهارم) اين فضا به‌رغم اهميت بالايي كه دارد، تاكنون هم در حاكميت و هم در جامعه با واكنش و رفتار كاملا معقول و غيرهيجاني مواجه بوده است. در واقع بخش‌هاي مختلف مرتبط با مذاكرات از ايجاد هياهو و رفتاهاي هيجاني در خصوص مذاكرات پرهيز كرده و اجازه داده‌اند گفت‌وگوها در بستر طبيعي خود جريان يافته و به نتيجه برسد.
پنجم) يكي از ويژگي‌هاي منحصر‌به‌فرد مذاكرات اخير، فراگير بودن آن و غيرجناحي بودن آن است. در واقع مذاكرات جناحي نشده و از طرفي با شفافيتي كم سابقه با هدايت روشن رهبري در جريان است. از اين جهت، مذاكرات اخير را مي‌توان نمونه منحصربه‌فردي از شفافيت و فراگير بودن تلقي كرد.
ششم) نكته مهم بعدي، نتايجي است كه قرار است از دل اين مذاكرات شكل بگيرد. هر گفت‌وگو و مذاكره‌اي در راستاي دستيابي به منافع ملي انجام مي‌گيرد. از اين جهت نيز مذاكرات اخير واجد ويژگي‌هاي برجسته‌اي است كه مي‌توان به دورنماي آن خوش‌بين بود. به عبارت روشن‌تر، به لحاظ نتيجه‌گرايي هم مذاكرات تاكنون خوب پيش رفته است.»
محمدصادق جوادي‌حصار: مذاكرات به نقطه تعادل نزديك شده است
محمدصادق جوادي‌حصار، فعال سياسي اصلاح‌طلب در خصوص دور دوم مذاكرات در رم و چشم‌انداز اين گفت‌وگوها در آينده به «اعتماد» مي‌گويد: «در دور دوم مذاكرات بحث‌ها عميق‌تر، دامنه‌دارتر و جدي‌تر دنبال شد.خوشبختانه اخبار حاكي است كه گفت‌وگوها به بحث‌هاي كارشناسي رسيده كه اين معنا را دارد كه موضوعاتي براي حل و فصل روي ميز قرار گرفته كه به ارزيابي‌هاي كارشناسي نياز دارد. مباحث جدي‌تر شده و دو طرف براي تداوم گفت‌وگوها اميدوار‌تر شده‌اند. حتما ادامه اين اميدواري‌ها، پايداري، رونق اقتصادي، تفاهم و نهايتا آرامش و ثبات را در پي خواهد داشت. آرزو مي‌كنم مداخلات مخرب مخالفان مانند اسراييل و جريانات منتقد در انحراف مذاكرات موثر نباشد و مسير گفت‌وگوها را تحت تاثير قرار ندهد.»
جوادي‌حصار در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه برخي معتقدند عدم مشاركت مستقيم اروپا، چين و روسيه در مذاكرات ممكن است مشكلاتي را در مسير توافق نهايي ايجاد كند. آيا اين نظريه را قبول داريد؟ مي‌گويد: «اگر مسائل مرتبط با برجام باشد، اين كشورها مي‌توانند در گفت‌وگوها نقشي داشته باشند كه عملا موضوعي مرتبط با برجام وجود ندارد. تنها ابزار اروپا براي اثرگذاري در مذاكرات، فعال‌سازي مكانيسم ماشه است. اگر امريكايي‌ها متقاعد نشوند، مي‌توانند جلوي اروپا را براي فعال‌سازي مكانيسم ماشه بگيرند. چين و روسيه هم براي استفاده از اين مكانيسم همراه اروپا نيستند. تنها طرفي كه به دنبال استفاده از فرصت مكانيسم ماشه است و مي‌خواهد تا قبل از پايان مهلت قانوني از ايران امتيازي بگيرد، اروپايي‌ها هستند.»
او يادآور مي‌شود: «با حضور آقاي گروسي در ايران و بحث‌هايي كه در خصوص مديريت فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در حال انجام است، بعيد مي‌دانم كه اروپا بهانه‌اي براي فعال‌سازي مكانيسم ماشه در دست داشته باشد. تنها بحثي كه وجود دارد، اين است كه ايران به نقطه گريز رسيده باشد و بتواند بمب اتمي بسازد. اگر امريكايي‌ها متقاعد شوند كه چنين اتفاقي رخ نمي‌دهد، اين بهانه از دست اروپايي‌ها گرفته مي‌شود. رفتارهاي آقاي گروسي و اعلام موضع او هم مي‌تواند تا حد زيادي به كاهش فشار از طرف اروپايي‌ها در مورد مكانيسم ماشه كمك كند. صحبت‌هاي روزهاي اخير گروسي درباره اينكه از نوع فعاليت‌هاي هسته‌اي غيرنظامي ايران شگفت‌زده شده‌ام، معناي زيادي دارد. اين اظهارات مي‌تواند اين معنا را داشته باشد كه گروسي متقاعد شده كه ايران بايد فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را دنبال كند در عين اينكه اين فعاليت‌ها بايد غيرنظامي باشد.»
جوادي‌حصار يادآور مي‌شود: «تصور مي‌كنم اگر گفت‌وگوهاي دوجانبه ايران و امريكا به همين شكل و بدون دخالت ذي‌نفعان ادامه داشته باشد، دستاوردهاي قابل توجهي به نفع ايران شكل مي‌گيرد. اگر اين گفت‌وگوها بين ايران و امريكا ادامه پيدا كند تا به يك نقطه تعادل رسيده و دو طرف بپذيرند نقطه نگران‌كننده‌اي وجود ندارد، از آنجا به بعد اگر گفت‌وگوها با اروپايي‌ها و چين و روسيه ادامه پيدا كند، مي‌تواند در حكم تضميني براي نافع بودن گفت‌وگوها تلقي شود. در كل معتقدم مسيري كه ايران و امريكا آغاز كرده‌اند اگر به همين شكل ادامه داشته باشد، نتايج مناسبي خواهد داشت.»
عباس آخوندي: اجازه دهيد فعلا خوش‌بين باشيم
عباس آخوندي، فعال سياسي در يادداشتي كه در كانال خود منتشر كرده درباره دور دوم مذاكرات مي‌گويد: «تا اينجا خبرهاي دريافتي از رم مثبت است و گويا جلسات كارشناسي قرار است به زودي تشكيل شود. نفس تشكيل جلسات كارشناسي علامت مثبتي است. البته من نكته‌اي را بلافاصله پس از نامه‌نگاري ترامپ به رهبري نوشتم مبني بر اينكه لحظه تاريخي توافق فرا رسيده است. البته هنوز زود است كه قضاوت نهايي كرد ولي از جهت تاريخي برخي اتفاقات بزرگ گويي زمانشان فرا مي‌رسد. تا اين لحظه من بر اين باورم كه لحظه سازش ايران و امريكا فرا رسيده است، لذا همچنانكه پيش از اين برآورد مي‌كردم، مذاكرات با سرعتي بسيار تندتر از آنچه همه تصور مي‌كنند به پيش مي‌رود و شاهد اتفاقاتي خواهيم بود كه پيش‌بيني نمي‌كرديم.
بخشي از آن نيز به فرآيند تصميم‌سازي و تصميم‌گيري در امريكا باز مي‌گردد. آنان وقتي درباره موضوعي به نتيجه مي‌رسند در مذاكره خيلي روان هستند. من اين بحث را در مذاكره با بويينگ تجربه كردم. ايران نيز به آينده ديگري فكر مي‌كند. ايران بايد در كوتاه‌ترين زمان تصميم‌هاي بزرگ بگيرد. اجازه دهيد فعلا خوش‌بين باشيم.»