تاج از كدام VAR صحبت مي‌كند؟
هماني كه باعث كنار گذاشتن داوران ما از جام جهاني شد؟
به گزارش «اعتماد»، صحبت‌هاي مهدي تاج، رييس فدراسيون فوتبال، مبني بر اينكه ايران تنها كشوري است كه با وجود VAR هنوز تيم‌ها در آن اعتراض مي‌كنند، قابل تأمل است.
اول اينكه ادعاي «تنها كشور بودن» درست نيست زيرا اعتراض به تصميمات داوري و VAR در بسياري از ليگ‌هاي دنيا وجود دارد، هرچند شايد با شدت و شكل متفاوت است كه مسائل دقيق پيرامون آن يك مطلب جداگانه است. اما در پاسخ به شخص اول فوتبال ايران بايد گفت: دليل ادامه اعتراض‌ها در ايران، با وجود VAR، پيچيده‌تر از صرف وجود سيستم است و ريشه اصلي را بايد در نحوه اجرا و كاربري VAR جست‌وجو كرد.
VAR يك ابزار است كه اثربخشي آن به‌شدت وابسته به كيفيت اجرا، زيرساخت و توانايي كاربران (داوران اتاق مخصوص و درون زمين و اپراتورها) است. در ليگ ايران، گزارش‌ها و مشاهدات نشان مي‌دهند كه زيرساخت‌هاي VAR (مانند تعداد و كيفيت دوربين‌ها) در همه ورزشگاه‌ها استاندارد و يكسان نيست و مشكلات فني هنوز هم رايج است. اين نقص‌ها باعث مي‌شود سيستم نتواند تصاوير واضح يا زواياي لازم براي بازبيني دقيق را فراهم كند و حتي داوران را هم با مشكل مواجه كرده اما خب طبق قوانين اجازه صحبت در اين خصوص را ندارند!
مهم‌تر اينكه آمادگي و آموزش داوران براي استفاده صحيح از پروتكل‌هاي VAR و قضاوت در صحنه‌هاي پيچيده كافي به نظر نمي‌رسد. تفسير صحنه‌هاي دشوار نياز به مهارت و دقت دارد و اگر داور VAR يا داور اصلي در استفاده از سيستم يا ارتباط با يكديگر دچار مشكل شوند نه تنها خطا اصلاح نمي‌شود، بلكه ممكن است تصميم اشتباهي تأييد يا حتي خطاي جديدي رخ دهد. اين نشان‌دهنده ضعف در آموزش يا قضاوت است. مدتي قبل در گفت‌وگويي كه در «اعتماد» با محمد فنايي يكي از كارشناسان برجسته داوري داشتيم ايشان به‌طور مفصل به اين موضوع پرداخت كه علت اصلي كه داوري ايران در جام‌جهاني پيش رو نماينده‌اي ندارد همين ضعف‌ها و ناآشنايي داوران ما با VAR است كه حتي به همين دليل در كشورمان هم كلاس آموزشي برگزار نمي‌شود.
ترجمه اظهارات رييس فدراسيون فوتبال خطاب به تيم‌ها به لحن عاميانه اين است كه «VAR هم آورديم براتون! ديگه دردتون چيه؟» اما تنها نگاهي به همين يك ماه گذشته ليگ برتر نشان مي‌دهد كه اوضاع چقدر در حوزه داوري اسفناك است. در بازي استقلال مقابل خيبر توپ در محوطه جريمه به دست صالح حرداني خورد و داور و اتاق VAR از كنار آن گذشتند. بعد از بازي اولين واكنش كارشناسان داوري اين بود كه چطور داور اين توپ را پنالتي نگرفته است؟ و دقيقا اتاق VARچه كار مي‌كرده! چند روز بعد باز در بازي استقلال مقابل فولاد يك پنالتي به ضرر استقلال گرفته شد كه باز همه كارشناسان داوري معتقد بودند تصميم داور اشتباه بوده! حال مهدي تاج چطور انتظار دارد كه تيم‌ها اعتراض نكنند چون صرفا ماكتي به اسم VAR كنار زمين قرار داده شده؟
تازه اگر همه‌چيز درست باشد نبايد فراموش كرد كه VAR خطاي انساني را كاملا حذف نمي‌كند و داوران VAR نيز ممكن است اشتباه كنند. گاهي تصميمات بحث‌برانگيز VAR حتي بيشتر از تصميمات داور در زمين، اعتراض ايجاد مي‌كند، چون انتظار مي‌رود VAR قطعيت بياورد. علاوه بر اين، عدم شفافيت در فرآيند بازبيني و تصميم‌گيري VAR در ايران، برخلاف بسياري از ليگ‌هاي ديگر كه صحنه‌ها يا حتي صداي داور پخش مي‌شود به بي‌اعتمادي تيم‌ها و تماشاگران دامن مي‌زند.
با ورود VAR، انتظارات براي كاهش چشمگير اشتباهات به‌شدت بالا رفت. زماني كه با وجود اين سيستم باز هم اشتباهات تأثيرگذار رخ مي‌دهد يا تصميمات بحث‌برانگيز گرفته مي‌شود، اعتراض افزايش مي‌يابد. اين اعتراض در كنار ريشه‌هاي عميق بي‌اعتمادي موجود در فوتبال ايران (كه دلايل زيادي دارد)، باعث مي‌شود هر تصميم بحث‌برانگيز VAR با واكنش شديد و اعتراض مواجه شود.
بنابراين، اعتراض‌ها در ايران بيشتر نشان‌دهنده ضعف فدراسيون در اجراي يك كار درست است و مشكل در اجراي كارآمد، استاندارد و شفاف VAR است نه صرفا فرهنگ اعتراض يا لجبازي تيم‌ها. فدراسيون هم بايد به جاي سرزنش تيم‌ها به خودش و كاري كه براي فوتبال انجام داده نگاه كند. بهتر است مهدي تاج عوض منت گذاشتن سر تيم‌ها بابت انجام كاري كه وظيفه‌اش بوده و هنوز هم آن را درست انجام نداده بر كميته داورانش نظارت بيشتري داشته باشد!