آيا بهشت پرندگان ايران به جهنم تبديل ميشود؟
ميترا البرزي منش٭
كشور ايران سرزمين پهناوري است. از تمامي اين سرزمين پهناور فقط 10 درصد آن براي حفاظت از ارزشهاي طبيعي هنوز بر جاي مانده، حفاظت شده اعلام شده است. اگرچه نتوانستيم ميراثهاي طبيعي مانند شير ايراني و ببر مازندران را نجات دهيم اما اكنون كه آگاهيهاي زيست محيطي جامعه افزايش يافته است تلاش ميكنيم با نقش كردن تصوير يوز پلنگ آسيايي، بر پيراهن تيم ملي، توجه ايرانيان و جهانيان را به ضرورت حفاظت از تنها زيستگاههاي باقيمانده اينگونه در ايران جلب كنيم. شير ايراني و ببر مازندران نابود شدند چون محل زندگي و قلمروي حياتشان از جانب ما انسانها تصرف شد.جزيره آشوراده بخشي از پناهگاه حيات وحش، ذخيرهگاه زيستكره و تالاب بينالمللي ميانكاله است. وسعت جزيره آشوراده حدود 670 هكتار است و با درياي خزر، تنگه چپق اوغلي كه آن را به بندر تركمن متصل ميكند، خليج گرگان و كانال خزيني كه آن را به شبهجزيره ميانكاله پيوند ميدهد محدود شده است. مستثنيات روستاي آشوراده حدود 25 هكتار است و در حال حاضر از جمعيت 1400 نفري روستا به دليل پيشروي آب دريا، فقط حدود 150 نفر در روستا ساكن هستند. علاوه بر مستثنيات اشخاص در روستاي آشوراده تاسيسات و خدمات زيربنايي مانند مسجد، دفاتر برخي ادارات دولتي تاسيسات و رستوران شيلات حدود 20 هكتار، اردوگاه تابستاني آموزش و پرورش حدود پنج هكتار و طرح سالمسازي استفاده از دريا و دامداري خزيني نيز موجود است. فضاي اختصاصيافته به كاربريهاي بيان شده حدود 50 تا 60 هكتار يعني 10 درصد جزيره است كه در شرايط كنوني هم داراي كاربري گردشگري است. در گذشتهيي نه چندان دور بر اساس اقوال سالخوردگان پوشش گياهي علفي آشوراده بسيار بلند بوده كه تا ركاب اسب ميرسيده است و در سواحل اين جزيره آخرين بازماندههاي گياهان ماسه دوست و شور پسند يعني درمنه بومي خزر به نام Artemisia tschernieviana حضور دارد. اين منطقه بهشت پرندگان ايران و جهان و زيستگاه بسياري گونههاي نادر است. هر ساله بسياري از پرندهشناسان، عكاسان و طبيعت دوستان از سراسر ايران و جهان به بازديد اين منطقه ميروند كه حفظ طبيعت بكر آن فرصتي براي توسعه اينگونه طبيعتگردي است.
اگر براي اين جزيره توسعه نامتناسب همراه با ويلا، هتل و آپارتمان را رقم بزنيم اين جزيره طبيعي و داراي پيشينه تاريخي ايران را از دست خواهيم داد و حيات طبيعي آن را نابود خواهيم كرد. در مطالعات طرح مديريت ميانكاله، كه سند فرادست براي هرگونه اقدام در اين پناهگاه حيات وحش است، هيچگونه ساخت و ساز سنگين در آشوراده مجاز دانسته نشده است و فقط 10 درصد وسعت جزيره براي بازديد طبيعتگردان با راههاي ساده پيادهروي و كومههاي پرندهنگري پيشبيني شده است. طبيعتگردي در مناطق حساس و حفاظت شده آن هم در منطقهيي كه داراي سه عنوان حفاظتي بينالمللي است، بايد براساس استاندارهاي حفاظتي و مبتني بر مشاركت جامعه محلي صورت گيرد. طبيعت گردي، متكي به منتفع شدن مردم بومي و استفاده از خانههاي روستايي بهسازي شده براي بهرهمندي اقتصادي مردم ساكن است. تنها ايجاد مسير پيادهروي، دوچرخهسواري يا اسب سواري با كومههاي ساده براي بازديد از پرندگان مهاجر و عكاسي و فيلمبرداري يا موارد مشابه ميتواند در اين جزيره پيشنهاد شود و طبيعتگردان را در فضايي آرام و بدون ازدحام به تماشاي مظاهر طبيعي اين جزيره دعوت كندد. براي اقامت و استفاده از بازار و خريد و ساير امكانات، شهرهاي بندر تركمن، كردكوي، زاغ مرز و بندر گز وجود دارد، كه هماكنون هم بازارهاي مرزي و بومي در آنها داير است. پس چرا ميخواهيم آشوراده را به شهر تبديل كنيم؟
٭كارشناس ارشد محيط زيست و مديرعامل انجمن پاما