ديدار تاريخي سيف و وزير خزانه‌داري امريكا
تحريم دلار در يك قدمي حذف
گروه اقتصادي| نشست مشترك بهاره بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول بهانه‌اي شد تا ولي‌الله سيف رييس كل بانك مركزي ديداري را در سفر خود به امريكا با وزير خزانه‌داري اين كشور تدارك ببيند. در ديداري كه چندان جزييات آن به بيرون درز نكرده، يك اتفاق مهم را تدارك ديده است. لغو تحريم دلار!تحريم دلار كه جزو تحريم‌هاي غيرهسته‌اي دانسته مي‌شود و هنوز بر جاي خود باقي است با تلاش مسوولان اقتصادي دولت اوباما احتمال لغوش وجود دارد. اما مخالفت‌ها با اين اقدام زياد است. پيش از آنكه ديدار وزير خزانه‌داري امريكا و سيف برگزار شود؛ كنگره هشدارهاي لازم در خصوص عدم تسهيل معاملات دلاري موسسات و شركت‌هاي خارجي با ايران را داده بود. اما در اين ديدار كه پشت درهاي بسته انجام شد گويا ماجرا خلاف ميل اعضاي كنگره رقم خورده چرا كه رسانه‌هاي خارجي گزارشي منتشر كردند كه بر مبناي آن گفته مي‌شود دولت امريكا زيرنظر وزارت خزانه داري و جك ليو، درحال طراحي شيوه‌اي است كه به موسسات مالي در خارج از امريكا اجازه مي‌دهد براي تجارت مشروع با ايران به دلار دسترسي پيدا كنند. اين در شرايطي است كه در براي نمايندگان كنگره همچنان بر يك پاشنه مي‌چرخد به‌طوري‌كه رييس مجلس نمايندگان، روز پنجشنبه بار ديگر گفت كه با هر تلاشي براي دادن دسترسي ايران به دلار امريكا مخالف است. مقام‌هاي دولت امريكا كه نام‌شان فاش نشده به تازگي گفته‌اند كه بحث درباره ارايه چنين تسهيلاتي در وزارت خزانه‌داري امريكا در جريان است اما هنوز تصميمي در اين باره گرفته نشده است. وزير خزانه‌داري امريكا هم دو هفته پيش گفته بود كه دولت امريكا به شكل جدي اين موضوع را بررسي مي‌كند كه به ايران امكان استفاده از دلار امريكا براي مبادلات تجاري را بدهد.
ايجاد رابطه در سايه امريكا هراسي
ايران و شش قدرت جهاني شامل امريكا، انگليس، فرانسه، روسيه، چين و آلمان در ژانويه توافق هسته‌اي تاريخي كه سال 2015 به امضا رسيده بود را اجرايي كردند اما ادامه بسياري از تحريم‌هاي امريكا بانك‌هاي بين‌المللي را براي همكاري با موسسات و شهروندان ايراني محتاط ساخته است. تحريم‌هاي امريكا تجارت با ايران را براي شهروندان، بانك‌ها و شركت‌هاي بيمه امريكايي و همچنين تجارت با ايران به دلار امريكا را كه از طريق سيستم مالي امريكا انجام مي‌شود ممنوع ساخته است.
بانك‌هاي بزرگ‌تر اروپا به دليل واهمه از جريمه‌هاي چند ميليارد دلاري كه به دليل نقض تحريم‌هاي ايران متحمل شده‌اند، همانند رقيبان امريكايي خود در حاشيه قرار گرفته‌اند. اين امر باعث نارضايتي فزاينده مقامات ايراني و اروپايي نسبت به روند كند اتصال مجدد تهران به سيستم مالي جهاني شده است. بانك‌هاي مستقر در كشورهاي مختلف در پنج سال گذشته بيش از 15 ميليارد دلار جريمه بابت نقض تحريم‌ها پرداخت كرده‌اند كه بزرگ‌ترين جريمه صادره مبلغ 9/8 ميليارد دلار براي بانك بي‌ان پي پاريباي فرانسه در سال 2014 بود.
واشنگتن بايد لغو تحريم‌ها را تسهيل كند
با اين حال جك ليو در يك سخنراني در نشست سازمان غيرانتفاعي CEIP اظهار كرده بود زماني كه تحريم‌ها موثر واقع مي‌شوند واشنگتن بايد آنها را تسهيل كند حتي اگر مربوط به موضوع حساس ايران باشد. وي در ادامه خاطرنشان كرده بود: پس از توافق هسته‌اي تاريخي ژوييه 2015 ميان ايران و قدرت‌هاي غربي، تهران به تعهداتش پايبند مانده و اكنون نوبت امريكاست كه به قولش عمل كند. وي هشدار داد كه بايد نسبت به اين خطر كه استفاده بيش از حد از تحريم‌ها موقعيت رهبري ما در اقتصاد جهاني و اثرگذاري خود تحريم‌ها را تضعيف مي‌كند آگاه باشيم. وزير خزانه داري امريكا عنوان كرده بود اگر حوزه‌هاي قضايي و شركت‌هاي خارجي احساس كنند كه امريكا تحريم‌ها را بدون توجيه كافي يا دلايل نادرست به كار مي‌گيرد نبايد از اينكه آنها به دنبال راه‌هايي براي اجتناب از تجارت با امريكا يا معامله به دلار امريكا هستند، متعجب شويم.
تلاش‌ها با وجود نگراني كنگره ادامه دارد
ولي همچنان نمايندگان امريكايي نگرانند و تعدادي از آنها هفته پيش نسبت به اين موضوع ابراز نگراني كرده بودند. موضوع مورد بررسي در وزارت خزانه‌داري، تسهيل بعضي تحريم‌هاي امريكا به گونه‌اي است كه به شركت‌هاي غيرامريكايي اجازه داده شود براي انجام معامله دلاري با ايران به سيستم مالي امريكا دسترسي پيدا كنند. در همين حال آدام زوبين، مسوول دفتر تحريم‌هاي وزارت خزانه‌داري، روز پنجشنبه در «بنياد دفاع از دموكراسي» در واشنگتن گفت كه بانك‌هاي غيرامريكايي تا حدودي به علت تحريم‌هاي غيرمرتبط با برنامه هسته‌اي با سوالات زيادي مواجه هستند. او گفته بود: به نفع ما نيست كه موانع تصنعي در سر راه معاملاتي كه براساس توافق اتمي ممكن شده ايجاد كنيم. به گفته وي، امريكا با سازمان‌هاي دولتي ناظر بر مقررات در ساير كشورها و همچنين ايران كار خواهد كرد تا اطمينان حاصل شود ايران به پول‌هايش دسترسي پيدا مي‌كند. اشاره وي به ميلياردها دلار درآمد نفتي ايران بود كه در جريان تحريم‌هاي هسته‌اي بلوكه شده بودند. در روزهاي بعد از لغو تحريم‌ها سوييفت برقرار شد و هيات‌هاي زيادي از كشورهاي دور و نزديك به ايران آمدند اما كماكان دو مساله بزرگ به عنوان مانع بر سر راه ارتباطات بانكي خودنمايي مي‌كند. رابطه كارگزاري نيم بند و عدم امكان ارتباطات دلاري. هرچند در دوران حدود 10 ساله تحريم، حوزه بانكي از ساده‌ترين امتيازات بين‌الملل نيز محروم شده و به سختي امور خود در اين بخش را مي‌گذراند، روابط كارگزاري قطع و مذاكرات به حداقل رسيده يا وجود نداشت، اما آغاز مذاكرات هسته‌اي در دو سال اخير و در ادامه اجرايي شدن برجام و لغو تحريم‌ها، موجبات ورود مذاكرات بانكي به مرحله جديد اعم از تشديد و عمدتا آغاز رفت و آمدها براي ايجاد روابط بانكي در حوزه بين‌الملل و همچنين گسترش اين روابط را فراهم آورد. در اين دوره هيات‌هايي از بانك‌هاي بزرگ كشورهاي مختلف به ويژه اروپايي به ايران آمده يا از ايران سفر كرده و مذاكرات و توافقاتي نيز انجام شد. اتريش، انگليس، ايتاليا، ژاپن، سوييس، آلمان، ايتاليا، الجزاير و مصر از جمله طرف‌هاي مورد مذاكره شبكه بانكي بودند. اما در هفته اخير نيز سه هيات از هند، قزاقستان و ايتاليا وارد ايران شده و هر يك ديدارهاي جداگانه‌اي در محل بانك مركزي با هيات عامل اين بانك داشتند.
در ابتداي هفته اخير وزير نفت و گاز هند با رييس كل بانك مركزي كشورمان ديدار كرد و همانطور كه تصور مي‌شد محور اصلي اين ديدار به پرداخت بدهي‌هاي نفتي ايران از سوي هند اختصاص داشت. وزير نفت و گاز كشور هند به ايران اطمينان داد كه بدهي خود را به زودي از طريق سه بانك معرفي شده از سوي ايران پرداخت مي‌كند. اما هيات‌هاي بانكي قزاق از ديگر مهمانان سيف، در هفته گذشته بودند. وي در ديدار با «دانيار اكيش اف» رييس كل بانك مركزي قزاقستان ابراز اميدواري كرد تا راه‌هاي گسترش هرچه بيشتر روابط بانكي تهران-آستانه و زمينه استفاده از تجربيات فراهم شود.يك روز بعد از ديدار سيف با هيات قزاق، جمعي از بانكداران ايتاليايي به بانك مركزي رفتند. در اين ديدار كه تحت تاثير سفر اخير رييس‌جمهور و هيات ايراني به ايتاليا مثبت پيش رفت، رييس كل بانك مركزي كشورمان با اشاره به مذاكرات مثبتي كه در اين سفر داشته‌اند اعلام كرد كه در حال حاضر پيش‌نويس تفاهم نامه‌اي براي همكاري‌هاي طرفين آماده شده و قرار است در حاشيه نشست صندوق بين‌المللي پول به امضاي طرفين برسد.
وزير خزانه‌داري امريكا كيست؟
جك لو، وكيل و مسوول دولتي امريكايي است كه در حال حاضر مسووليت وزارت خزانه‌داري امريكا را عهده‌دار است. او هفتاد و ششمين وزير خزانه‌داري امريكاست و از سال 2013 تاكنون اين مسووليت را عهده‌دار است. او سابقا رييس كاركنان كاخ سفيد و مدير اداره مديريت و بودجه در دولت‌هاي اوباما و كلينتون بود. او عضو حزب دموكرات است. او در برابر تحريم‌هاي ايران موضع سختگيرانه‌اي نداشته و به نظر مي‌رسد همين موضع زمينه‌ساز برداشته‌شدن تحريم‌هاي دلاري نيز خواهد شد. او در يادداشتي كه پيش‌تر نوشته بود عنوان كرده بود: «حقيقت ساده اين است كه پس از دو سال آزمودن ايران در مذاكرات، جامعه جهاني اعتقاد ندارد كه افزايش تحريم‌ها مي‌تواند ايران را تشويق كند تا تمامي ابعاد برنامه هسته‌اي غيرنظامي خود را ريشه‌كن يا روابط خود را با هم‌پيمانان مسلحش در منطقه قطع كند. از اين‌رو به نظر مي‌رسد دولت‌هاي خارجي به درخواست ما براي اين فداكاري پر‌هزينه تن نخواهند داد.»