تلاش براي گسترش دامنه بحران به لبنان
احمد دستمالچيان
سفير پيشين ايران در لبنان
در هفته‌هاي اخير، شاهد آن بوده‌ايم كه محور مقاومت در سوريه و عراق در حال پيشروي سريع و دستيابي به پيروزي‌هاي بيشتري در مقابل گروه‌هاي تروريستي است؛ دراين‌راستا، ارتش عراق به همراهي نيروهاي مردمي اين كشور توانست فلوجه را از چنگ نيروهاي تروريستي داعش خارج كند و هم‌اينك نيز موصل به تنها پناهگاه نيروهاي داعش در خاك عراق تبديل شده است. از سوي ديگر، نبردهاي ميداني در سوريه حجم و شدت بيشتري به خود گرفته‌اند. در اين چارچوب، درگيري‌ها در حلب و حومه آن به بيشترين ميزان خود در طول ماه‌هاي اخير رسيده است و نيروهاي ائتلاف نيز در حال نزديك شدن به شهر رقه به عنوان پايتخت داعش هستند. اين پيشروي‌ها و اين درگيري‌ها از محاصره شدن گروه‌هاي تروريستي و تحت فشار قرار گرفتن آنها حكايت مي‌كند. در مقابل اين اقدامات از سوي ارتش سوريه و عراق و نيروهاي ائتلاف، دشمنان محور مقاومت نيز بيكار ننشسته‌اند و هماهنگي‌ها و فعاليت‌هاي خود را براي عدم شكست در منطقه افزايش داده‌اند. در اين چارچوب، در ماه‌هاي اخير شاهد انتشار خبرهايي مبني بر ديدار مقامات عربستاني و اسراييلي بوده‌ايم كه در پي آن، هماهنگي‌هايي ميان رژيم صهيونيستي و عربستان در خصوص مسائل منطقه‌اي صورت گرفته است. در تكميل اين حلقه از هماهنگي‌ها، اسراييل و تركيه هم طي روزهاي گذشته دست به عادي‌سازي روابط زدند. اين اتفاقات حاكي از آن است كه بي‌ترديد جبهه تركي، سعودي و عبري براي خروج از وضعيت كنوني و تحت‌الشعاع قرار دادن ناكامي‌هاي اخير، سياست تشديد تنش را در منطقه در پيش خواهند گرفت. من فكر مي‌كنم رخدادهاي تروريستي اخير در منطقه بقاع لبنان كه در نزديكي مرزهاي اين كشور با سوريه است، در اين چارچوب قابل تحليل است. به عبارت ديگر، انجام هشت عمليات تروريستي در كمتر از 24 ساعت مي‌تواند براي دستيابي به سه هدف انجام شده باشد؛ نخست، تلاش گروه‌هاي تروريستي براي آنكه نشان دهند كه شكست نخورده‌اند و مي‌خواهند شكست‌هاي اخيرشان را كوچك نشان دهند. دومين هدف در اين چارچوب است كه تروريست‌ها در پي آن هستند تا بخشي از توجه و انرژي محور مقاومت و از جمله حزب‌الله را معطوف به لبنان و مسائل داخلي اين كشور كنند. هدف ديگر آنكه، عمليات‌هاي تروريستي اخير نشان مي‌دهد كه تروريست‌ها مي‌خواهند دامنه بحران را از سوريه و عراق به لبنان گسترش دهند. با اين حال، انفجارهاي تروريستي اخير با واكنش سريع ارتش و نيروهاي امنيتي لبنان همراه شد. آنها در نخستين گام 103 تن از آوارگان سوري را كه به شكل غيرقانوني به لبنان آمده بودند، دستگير كردند. اينك به نظر مي‌رسد كه دامنه بحران ناشي از آوارگان به لبنان هم تسري يافته و همين موجب شده است تا مسوولان لبناني بيش از هر زمان ديگري نسبت به اين بحران حساسيت نشان دهند. با اين حال بايد دانست كه آوارگان سوري تهديد نيستند ولي مسائلي چون فقر و خشونت‌هاي پي در پي موجب شده تا آنها با كمترين هزينه جذب گروه‌هاي تروريستي شوند. اين موجب مي‌شود تا دولت لبنان با در نظر گرفتن ابعاد بحران آوارگان و مورد توجه قرار دادن اين نكته كه سوري‌ها خود قرباني تروريسم هستند، سياست‌هاي لازم را براي جلوگيري از تبديل شدن اين معضل به نخستين و مهم‌ترين چالش امنيتي اتخاذ كنند. آنچه در اين راستا لازم است، اين است كه بدانيم كه دو محور شرق و غرب روزبه‌روز رويارويي‌هاي خود را افزايش داده‌اند. اينك محور تركي، سعودي و عبري به اين نتيجه رسيده است كه بحران سوريه و عراق، جنگي تعيين‌كننده است به گونه‌اي كه سرنوشت و آينده منطقه وابسته به نتيجه آن است. اين مساله موجب شده است تا آنها از تمامي ابزارها و اهرم‌هاي فشار خود براي تحت فشار قرار دادن طرف مقابل استفاده كنند. در اين چارچوب، در هفته‌هاي اخير تلاش‌هاي امريكا براي تحريم بانكي حزب‌الله افزايش يافته است.
به عبارت ديگر، اين اقدام امريكا تكه‌اي از پازل گسترش بحران در خاورميانه و تضعيف محور مقاومت و همچنين غافل شدن حزب‌الله از تحولات منطقه‌اي است. امريكا مي‌داند كه حزب‌الله لبنان وظيفه اصلي محافظت از اين كشور را در برابر تهاجمات اسراييل و دست‌اندازي‌هاي تروريست‌ها برعهده دارد و مي‌خواهد با تضعيف حزب‌الله آنها را زمينگير كنند. آنها در كنار اين مساله، تشديد بحران‌هاي سياسي و افزايش تنش‌هاي امنيتي داخلي در لبنان را مورد تعقيب قرار مي‌دهند. بخشي از اين پروژه، با سخنراني اخير سعد حريري طي روزهاي گذشته كليد خورد. اين مسائل موجب شده است تا چشم‌انداز روشني براي حل برخي بحران‌هاي لبنان مانند بحران رياست‌جمهوري آنچنان وجود نداشته باشد و مسائل لبنان پيچيده‌تر از پيش شود. با اين وجود، آنچه بيش از هر چيز لازم است، اين است كه محور مقاومت نسبت به مسائل هوشيار باشد و با رصد روندها و تحليل دقيق از شرايط، مانع از تشديد تنش‌ها و افزايش بحران‌ها شود چراكه با اين كار، در واقع توطئه جديد دشمنان محور مقاومت را خنثي كرده است.
با اين حال، هماهنگي‌هاي محور تركي، سعودي و عبري ضروري مي‌سازد تا محور مقاومت نيز هماهنگي‌هاي خود را براي خنثي كردن اين توطئه‌ها بيش از پيش كند. نشست چندي پيش وزراي دفاع ايران، سوريه و روسيه در تهران و همچنين سفر اخير دبير شوراي عالي امنيت ملي براي پيگيري نتايج آن نشست و همچنين نامه اخير سردار سليماني، نويد اين مساله را مي‌دهد كه محور مقاومت هم در برابر اين دست‌انداز‌ي‌ها به دنبال ابتكارهاي جديدي است كه بي‌ترديد مي‌تواند به استقرار صلح و ثبات بيشتر در منطقه و از جمله در لبنان كمك‌هاي شاياني بكند.