واشنگتن به همكاري نظامي با مسكو فكر مي‌كند
رونمايي از طرح جديد امريكا براي سوريه
سارا معصومي
باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده در حال بررسي طرحي است كه بر اساس آن نوعي همكاري و شراكت نظامي ميان روسيه و امريكا در سوريه شكل خواهد گرفت؛ خبري كه واشنگتن پست پرده از آن برداشته و البته كه در همان ساعت‌هاي اول انتشار هم با موجي از اما و اگرها روبه‌رو شده است. گفته مي‌شود كه واشنگتن مبتكر طرح نظامي فوق بوده است و بر اين اساس طرحي را تقديم كرملين كرده است كه بر حجم همكاري‌هاي نظامي ميان دو كشور عليه تروريست‌ها مي‌افزايد. البته هزينه اين همكاري هم براي روس‌ها كم نخواهد بود. كاخ سفيد مي‌گويد كه كرملين در ازاي اين همكاري بايد دولت بشار اسد را وادار كند كه بمباران محل‌هاي استقرار شبه نظاميان مورد حمايت امريكا را متوقف كند. يك منبع موثق در اين خصوص به خبرنگار واشنگتن‌پست مي‌گويد: امريكا متن اين طرح را روز دوشنبه در اختيار روسيه قرار داده است؛ متني كه نتيجه چندهفته رايزني‌هاي فشرده و بررسي‌هاي درون‌ساختاري در امريكا است. هسته اين توافق اين است كه امريكا در بمباران مواضع القاعده و النصره در سوريه وارد فاز همكاري گسترده با روسيه خواهد شد. بر اساس اين طرح كه تاييد شخصي باراك اوباما و حمايت قابل توجه جان كري، وزير امور خارجه وي را به همراه دارد، امريكايي‌ها و روس‌ها همكاري‌هايي در سطح بسيار جدي و بي‌سابقه در سوريه را تجربه خواهند كرد؛ همكاري‌هايي كه روسيه از مدت‌ها پيش به دنبال تحقق آن است. در ازاي اين تحقق آرزو هم روس‌ها بايد دولت بشار اسد را وادار كنند كه دست از حمله به شبه‌نظامياني كه مورد حمايت واشنگتن و ائتلاف اين كشور هستند، بردارد. امريكا مي‌گويد كه محل جغرافيايي دقيق اين گروه‌ها را به روس‌ها نمي‌دهد اما مناطق جغرافيايي حدودي را تعيين مي‌كند كه بايد از روز اجرا شدن توافق هرگز مورد حمله نيروهاي روس و سوري قرار نگيرند. منابع خبري مي‌گويند كه وزير دفاع كابينه اوباما، اشتون كارتر مخالف اين برنامه است اما در نهايت به دليل برآوردهاي جمعي و راي آوردن اين طرح در داخل دولت امريكا پذيرفته است كه با واشنگتن در مسير ارايه و پيشبرد احتمالي اين طرح همكاري كند. مسير سياستگذاري امريكا در خصوص پرونده سوريه در 5 سال گذشته عملا بسياري از دموكرات‌ها و جمهوريخواهان را به ستوه آورده است و البته كه همين طرح هم صداي منتقدان را بلندتر از قبل كرده است. روبرت فورد، سفير سابق سوريه در امريكا در اين خصوص مي‌گويد: اصلي‌ترين چالش اين است كه كاملا محرز و مشخص است كه روس‌ها تمايلي ندارند دولت بشار اسد را تحت فشار جدي بگذارند. هربار كه روس‌ها بر بشار اسد فشار آورده‌اند مجبور شده‌اند به نتايج حداقلي تن بدهند.
فورد در ادامه مي‌گويد: هيچ گونه اطلاعات مستدلي در خصوص مكان‌هاي جغرافيايي دقيق النصره و محل تمايز مكاني آنها با ديگر گروه‌هاي شبه‌نظامي حاضر در سوريه وجود ندارد. در شرايطي كه سوري‌ها بگويند محل‌هاي تعيين شده از سوي امريكا را بمباران نخواهند كرد اين اتفاق فضاي مانور بيشتري را براي بقا در اختيار النصره و ديگر گروه‌هاي تروريستي قرار خواهد داد. از سوي ديگر افزايش حمله به مقرهاي النصره مي‌تواند منجر به بالا رفتن تلفات شهروندان غيرنظامي هم شود. اين اتفاق به خودي خود منجر به تقويت پايگاه‌هاي مردمي النصره در مكان‌هاي استقرارشان مي‌شود.
فورد مي‌افزايد: اين طرح از نظر من هيچ معنايي ندارد. اگر آنها مي‌خواهند كه القاعده را نيست و نابود كنند آيا واقعا فكر مي‌كنند كه با بمباران اين كار شدني است؟ با اف شانزده‌ها نمي‌توان به جنگ با گروه‌هاي افراط‌گرا رفت.
يك ديپلمات امريكايي ديگر در اين خصوص به واشنگتن‌پست مي‌گويد كه اين طرح هيچ گونه اقدام تنبيهي را براي روس‌ها و بشار اسد در صورتي كه به وعده‌هاي خود عمل نكنند در نظر نگرفته است. اين طرح در شرايطي مطرح شده است كه اوايل ماه ميلادي جاري، 51 ديپلمات كهنه‌كار امريكايي با امضاي سندي از باراك اوباما خواستند كه در سوريه تغيير سياست داده و بر حملات نظامي عليه بشار اسد بيفزايد. جان كري وزير امور خارجه امريكا تاكنون بارها هشدار داده است كه اگر بشار اسد به آتش‌بس موجود كه از ماه فوريه اعمال شده احترام نگذارد، طرح« بي» كه شامل افزايش كمك‌هاي تسليحاتي به شورشيان سوريه است روي ميز و در مسير اجرا قرار خواهد گرفت. با اين همه به نظر مي‌رسد كه امريكا طرح جديد شامل همكاري نظامي با روسيه را به طرح پيشين اولويت داده است.
آندرو تبلر از محققان موسسه خاور نزديك در اين خصوص به واشنگتن‌پست مي‌گويد: بسياري از جنگجويان النصره با بشار اسد مي‌جنگند و در نتيجه طرح ارايه شده به روسيه، افزايش حملات مشترك امريكا و روسيه به النصره آنها را در نقطه ضعف و دولت سوريه را در نقطه قوت قرار خواهد داد. با اين استراتژي بشار اسد مي‌تواند حلب را در اختيار بگيرد و اين پيروزي بزرگي براي وي خواهد بود. حمله به النصره مي‌تواند نتيجه معادله را در صحنه ميداني تغيير دهد و اين مساله به نفع سه گروه خواهد بود: بشار اسد، داعش و كردها.
واشنگتن‌پست در ادامه مي‌نويسد كه براي روس‌ها اين طرح فقط يك همكاري ساده در سوريه نيست بلكه به معناي به رسميت شناختن توان نظامي و قدرت سياسي روسيه در منطقه و در معادله با امريكايي است كه پس از بحران اوكراين به روسيه پشت كرده بود. براي كاخ سفيد در حال حاضر اولويت پايان يافتن جنگ داخلي در سوريه نيست چرا كه بسياري از مقام‌هاي امريكايي اين مساله را فعلا غيرممكن مي‌دانند. همزمان كنار زدن بشار اسد هم در حال حاضر اولويت امريكايي‌ها نيست. برخي از منتقدان سياست‌هاي اوباما مي‌گويند كه امريكا در برابر آنچه آنها نقض آتش‌بس توسط دولت بشار و روسيه مي‌خوانند سكوت كرده است اما در حال حاضر هم امريكا ترجيح مي‌دهد به سياست اعمال فشار بيشتر بر بشار روي نياورد. يك مقام كاخ سفيد در اين خصوص به واشنگتن‌پست مي‌گويد: مسير تشديد تنش نظامي توسط هركدام از طرفين درگير در اين ميدان نمي‌تواند به نتيجه‌اي مثبت منتهي شود. در حال حاضر ما در يك بن‌بست كامل قرار داريم. كاخ سفيد مي‌خواهد آتش‌بس را تا آنجايي كه مي‌تواند با وجود شكنندگي آن حفظ كند و همزمان به دنبال اين است كه با وجود بن‌بست‌ها در راه‌حل سياسي در مسير نيل به اين راهكار هم حركت كند. يك مقام كاخ سفيد در خصوص اين استراتژي مي‌گويد: ما مي‌خواهيم خشونت را تا حد امكان تا بيشترين زمان ممكن كاهش دهيم. جايگزين اين سياست هم اين است كه يا به سطح خشونت بالايي برگرديم كه تا پيش از آتش‌بس در سوريه در جريان بود يا به مرحله بعد صعود كنيم كه در آن سطح خشونت به بي‌سابقه‌ترين حد خود خواهد رسيد.
سي‌ان‌ان در خصوص اين طرح مي‌نويسد: كاخ سفيد به اين نتيجه رسيده است كه هيچ جايگزيني براي مهار بحران در سوريه وجود ندارد مگر همكاري با روس‌ها. اخيرا رييس سازمان سيا جان برنان نيز در نشستي در شوراي روابط خارجي امريكا تاكيد كرده است كه بشار اسد در حال حاضر در موقعيت قوي‌تري نسبت به گذشته قرار دارد و اين به دليل كمك‌هاي مسكو است اما به باور امريكايي‌ها، روس‌ها براي مبارزه با گروه‌هاي تروريستي نظير النصره بسيار راسخ هستند. اين مقام امريكايي همچنين مي‌گويد كه بدون همكاري با روسيه، امكان پيشرفت در حوزه سياسي براي هيچ كدام از طرفين درگير در سوريه وجود ندارد.
دولت باراك اوباما تلاش مي‌كند بحران سوريه را در چندماه باقيمانده از قدرت به نقطه قابل پذيرش‌تري براي دولت بعدي برساند. اما واشنگتن پست مي‌نويسد كه طرحي كه امريكا به روسيه ارايه كرده است هم براي رابطه دوجانبه مسكو – واشنگتن هزينه‌ساز است و هم منجر به تطويل بحران سوريه حتي پس از ترك كاخ سفيد توسط اوباما مي‌شود.
اسد: ايران و روسيه از شخص بشار حمايت نمي‌كنند
تازه‌ترين اظهارات بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه در خصوص همكاري با امريكا و رابطه روسيه و ايران با وي در مصاحبه شبكه اس بي‌اس استراليا انعكاس يافته است. مهم‌ترين محورهاي سخنان وي به شرح زير است:
ما مخالف همكاري با امريكا نيستيم اما اين همكاري بايد براساس منافع مشترك صورت بگيرد.
كشورهايي مثل عربستان، تركيه و قطر كه از تروريست‌ها حمايت مي‌كنند نمي‌خواهند حمايت‌شان را از تروريسم متوقف كنند.
زماني كه روسيه و ايران از مردم سوريه حمايت مي‌كنند در واقع آنها از ثبات و امنيت دفاع مي‌كنند .
نيروهاي حزب‌الله از ارتش ما حمايت مي‌كنند. ما و حزب‌الله با حمايت نيروي هوايي روسيه عليه تمامي گروه‌هاي مسلح مي‌جنگيم.
مخالفان اگر مخالف هستند پس بايد سوري باشند و به نيابت از كشورهاي ديگري مثل عربستان صحبت نكنند.
اصلاحات در سوريه از سال 2000 آغاز شد. ما همواره در مسير اصلاح گام برداشته‌ايم. بيشتر كساني كه صادقانه خواهان اصلاحات در آغاز بحران شدند امروز ديگر مخالف دولت نيستند بلكه با دولت همكاري مي‌كنند.
اين فهم نادرست و بخشي از تبليغات رسانه‌اي غرب است كه مي‌گويند روسيه و ايران از شخص بشار اسد يا از رييس‌جمهور سوريه حمايت مي‌كنند. مساله اين نيست. اگر قرار بود آنها از شخص رييس‌جمهور دفاع كنند رييس‌جمهور نمي‌توانست صرفا به خاطر حمايت ايران و روسيه پنج سال دوام بياورد.
ما هيچ گونه مذاكره‌اي با امريكا نداريم اما مي‌توانم بگويم از طريق كانال‌هاي ارتباطي مختلف مذاكره غيرمستقيمي وجود دارد. اگر از آنها بپرسي انكار مي‌كنند ما نيز انكار مي‌كنيم اما در واقع كانال‌هاي غيرمستقيم وجود دارد.
من اميدوارم و آرزو دارم كه تاريخ بگويد اين فرد همان كسي است كه كشورش را از شر تروريست‌ها و مداخله بيگانگان نجات داد. اين تنهاي آرزوي من است.