30 سال بعد از اجرا در تالار وحدت
اكبر زنجانپور
هواي «باغ آلبالو» دارد
بابك احمدي
مجموعه تئاترشهر سال 51 با اجراي «باغ آلبالو» به كارگرداني آربي اُوانسيان افتتاح شد. از همان سال گويا تئاتر ايران پيوندي ناگسستني با نمايشنامهنويس نامدار روس برقرار كرد. در طول اين سالها كارگردانهاي زيادي آثار چخوف به ويژه «باغ آلبالو» را به صحنه بردند، از جمله اكبر زنجانپور كه سال 1366 اين نمايش را در تالار وحدت اجرا كرد. همين اواخر هم حسن معجوني و آتيلا پسياني از جمله هنرمنداني بودند كه اين نمايشنامه را كارگرداني كردند. حميد امجد، نمايشنامهنويس و كارگردان تئاتر نيز بعد از حدود 12 سال با نمايش «سهخواهر و ديگران» به سالن اصلي تئاترشهر آمد. اجرايي حاصل تلفيق چند نمايشنامه از آنتون چخوف – از جمله باغ آلبالو - به علاوه متن «شاهلير» اثر ويليام شكسپير. حالا اكبر زنجانپور قصد دارد بعد از گذشت نزديك به 30 سال بار ديگر نمايش «باغ آلبالو» را در تالار وحدت به صحنه بياورد. اين هنرمند در گفتوگو با «اعتماد»، آبان ماه را زمان آغاز تمرينهاي آمادهسازي نمايش اعلام كرد. زنجانپور درباره اينكه در مقام كارگردان آيا نمايشي وفادار به متن اصلي روي صحنه ميبرد يا تغيير خاصي در نظر گرفته است، ميگويد: «هنگام اظهارنظر در مورد چنين مسالهاي بايد دقت كنم به شخص خاصي برنخورد ولي اين روزها بحث وفاداري به متن اصلي يك نمايشنامه در اولويت چندم قرار دارد.»
اشاره زنجانپور ظاهرا به مسالهاي است كه اين روزها با عناويني مانند دراماتورژي يا بازنويسي نمايشنامه در تئاتر ايران رواج پيدا كرده و عملكرد بعضي گروهها نشان ميدهد مباني تئوريك «دراماتورژي» به كلي ناديده گرفته ميشود. بازيگر و كارگردان با تجربه تئاتر ايران با انتقاد از اين روند بيان ميكند: «همه براي اينكه بگويند ما هنرمند بزرگي هستيم كل متن را به هم ميريزند. بعد نام نويسنده اصلي را كنار ميگذارند و نام خودشان را جايگزين ميكنند.»گرچه زنجانپور سه دهه قبل اجراي نمايش «باغ آلبالو» در تالار وحدت را تجربه كرده، اما روند سريع تغييرات و سياستگذاري مسوولان طوري است كه هر كارگرداني بايد نگران فروش گيشه باشد. اين هنرمند درباره اجرا در سالن بزرگ ميگويد: «نمايشي مثل باغ آلبالو بايد در سالني با ظرفيت صحنه عظيم اجرا شود، چون اين باغ بزرگ در سالن كوچك شكل نميگيرد. محلهايي مثل سالن اصلي تئاترشهر و تالار وحدت شكوه ذاتي مورد نياز براي به نمايش گذاشتن اين باغ را دارا هستند.»