نه به ساختار نخبهگرا و يك درصدي امريكا
عليرضا ميريوسفي
سخنگو و رايزن اسبق نمايندگي ايران در سازمان ملل
سرانجام پس از مدتها كشمكش، روز گذشته نتايج انتخابات امريكا پس از مدتها مبارزات انتخاباتي مشخص شد و دونالد ترامپ به عنوان رييسجمهور امريكا انتخاب شد. اين انتخاب در حالي است كه پيش از اعلام آرا، بسياري بر اين گمان بودند كه او شانسي براي پيروزي ندارد و هيلاري كلينتون، پيروز نهايي انتخابات است. اين نظرخواهي در حالي است كه برخي كارشناسان از قبل بر اين نكته معتقد بودند كه نبايد ترامپ را ناديده گرفت زيرا او از شانس بزرگي براي پيروزي در اين انتخابات بهرهمند است و نظرسنجيهاي سالهاي اخير، بيش از آنكه كمككننده باشند، گمراهكننده هستند. چهار سال پيش يعني در انتخابات سال ٢٠١٢، موسسه نظرسنجي پيو – كه از اعتبار بسياري در جامعه امريكا برخوردار است – نظرسنجي را يك هفته پيش از زمان برگزاري انتخابات منتشر كرد مبني بر اينكه ميت رامني، نامزد وقت جمهوريخواهان، چهار درصد از باراك اوباما پيشي گرفته است. اين نظرسنجي در آن زمان جنجالساز شد و سروصداهاي بسياري در امريكا ايجاد كرد.
همچنين ساير نظرسنجيها نيز بيانگر رقابت شانه به شانه باراك اوباما و ميترامني بودند اما آنچه در پايان انتخابات شاهد بوديم، اين بود كه اوباما بار ديگر با يك فاصله زياد پيروز انتخابات شد. با اين حال، آنچه طيسالهاي گذشته شاهد هستيم آن است كه در انتخابات امريكا شاهد يك شيفت پارادايمي درباره موضوع نمايندگي دولت از نگرش كثرتگرايي به يك نگرش نخبهگرايانه هستيم. در دهههاي 60 و 70 ميلادي، دولت امريكا برآيندي از منافع گروههاي مختلف به عنوان نماينده اكثريت امريكاييها تصور ميشد كه منافع ملي كشور را دنبال ميكند، ولي امروز تصور عمومي مردم امريكا نسبت به دولت اين كشور، تصور نماينده گروه كوچكي از صاحبان سرمايه و صنايع بزرگ است.
در سال 1964 ميلادي، براساس نظرسنجيهاي صورت گرفته مبني بر اينكه دولت اين كشور چقدر منابع مردمان اين كشور را نمايندگي ميكند؟ 75 درصد مردم بر اين عقيده بودند كه دولت، نماينده منافع عموم مردم است، اما همان نظرسنجي در سال 2014 نتيجهاي متفاوت به همراه داشت و بر آن اساس، امروز صرفا حدود 20درصد مردم امريكا معتقد هستند كه دولت، نماينده و مدافع منافع اكثريت جامعه است. در چنين شرايطي، دونالد ترامپ بر اين موج سراسري بياعتمادي سوار شد و با آنكه خود، يكي از سرمايهداران بزرگ امريكايي است، توانست اين تصوير را مبني بر اينكه در خارج از چارچوبهاي سيستم امريكا قرار دارد، به نمايش بگذارد و بگويد مخالف ساختار حاكم كنوني بر امريكاست. او در سراسر مبارزات انتخاباتياش از تغيير ساختارها و بازگرداندن امريكا به مردم امريكا سخن گفت.
بر اين اساس، ميتوان گفت كه راي به ترامپ، نه به ساختار نخبهگرا و يكدرصدي امريكا بود. به علاوه راي ترامپ، ناشي از مقاومت اكثريت سفيدپوستان انگلوساكسون و پروتستاني بود كه نسبت به رشد بيسابقه و گسترده لاتينتبارها حساس هستند و به همين دليل نيز شاهد بوديم كه در مناطق مياني و مركزي امريكا كه به كمربند انجيل مشهور است، آنها به صورت يكپارچه به ترامپ راي دادند.