«فعاليت مذهبي - فرهنگي!» رياض و شيوخ نفتي در افغانستان
حميد هوشنگي
معاون خبري پيشين ايرنا
شيعيان افغانستان در سال جاري هدف چهار عمليات تروريستي عمده قرار گرفتهاند كه در نتيجه آنها بيش از 170 تن كشته و 350 تن زخمي شدهاند. آخرين اين ترورهاي كور، دوشنبه اول آذرماه و در مسجد امام محمدباقر كابل رخ داد كه بيش از 30 تن عزادار اربعين طي آن كشته شدند. اين وحشيگريها بيشتر به وسيله بمبگذاران انتحاري و در مساجد و عبادتگاههاي شيعيان رخ داده و داعش در اكثر موارد، براي انجام آنها قبول مسووليت كرده است. قطعي به نظر ميرسد دامنه جنگهاي فرقهاي پس از خاورميانه عربي، اينك به افغانستان نيز كشيده شده و متاسفانه دولت افغانستان واكنشي درخور به گسترش فرقهگرايي نشان نداده است. براي درك بهتر گسترش اين وحشيگريها و نقش رياض و ارتجاع عرب در كنار بيتوجهي مقامات كابل بد نيست به موارد زير اشاره شود:
1- افغانستان به موجب پيمان «بريتانيا – افغانستان، در 19 اوت 1919 از سلطه بريتانيا رها و مستقل شد. اين كشور از سال 1311 (84 سال قبل) داراي دانشگاه بوده است. دانشكده طب كابل با هشت دانشجو در زمان محمد نادرشاه و در قراردادي با دانشگاه ليون فرانسه آغاز بهكار كرد و از سراسر افغانستان دانشجو پذيرفت. دانشگاه كابل سپس با كمك دولتهاي فرانسه، آلمان، روسيه و امريكا گسترش يافت.
2- عربستان در سال 1932 پس از اضمحلال امپراتوري عثماني و با كمك مستقيم لندن مستقل شد. سلطه قبيله سعود بر منطقه نجد كه از سال 1744 آغاز شده بود با اتحاد مذهبي محمد ابنسعود با محمد ابنعبدالوهاب كه رهبري دين وهابي را بعهده داشت گسترش يافت و سعوديها به تاخت و تاز در منطقه مركزي حجاز و نجد، رياض را متصرف شدند. نهايتا با شكست عثماني در جنگ جهاني اول، پادشاهي عربستان سعودي در 1932 زاييده شد. نخستين دانشگاه عربستان نيز به نام دانشگاه ملكسعود يا جامعهالملك سعود در سال 1957، (58 سال قبل) گشايش يافت.
3- امارات عربي متحده در دوم دسامبر1971 پس از خروج بريتانيا از خليج فارس به استقلال رسيد. امارات در قرون 18 تا 19 ماواي دزدان دريايي خليجفارس بود و در تمامی كتب تاريخي و اسناد سياسي منطقه، به سه نام «ساحل دزدان دريايي» يا «ساحل قراصنه» يا «ساحل پايروت» ناميده ميشد. دزدان دريايي ساكن اين منطقه با شكست از ارتش بريتانيا و امضاي قرارداد صلح با ارتش بريتانيا به قيموميت لندن گردن نهادند و نام منطقهشان به ساحل متصالحه تغيير نام يافت كه اين نام سپس به امارات متصالحه تغيير كرد. در سال 1966 در اين منطقه نفت كشف شد. 45 سال قبل در پي يك بده بستان بين دولت شاهنشاهي ايران، بريتانيا و واشنگتن، امارات متحده عربي متشكل از هفت امارت زاييده و اعلام استقلال كرد. نخستين مركز آموزش عالي در امارات نيز در سال 1976 (چهل سال قبل) به كمك لندن ايجاد شد.
4- افغانستان در آوريل 1978 با هجوم ارتش سرخ، اشغال شد و يك حكومت كمونيستي در كابل بر سركار آمد. امريكا براي مقابله با اين اشغال كه تقريبا همزمان با پيروزي انقلاب در ايران رخ داد و ايران را از سلطه غرب خارج كرد، با سوءاستفاده از احساسات مذهبي افغانها، با كمك دلارهاي نفتي رياض و امارات، طالبان را خلق و مسلح كرد و آموزش نظامي آنان را به افسران پاكستاني سپرد. پس از چند بار دست به دست شدن حكومت كابل بين شاخههاي مختلف كمونيستي افغان، نهايتا حكومت نجيبالله در آوريل 1992 در كابل فرو ريخت و جنگهاي داخلي آغاز شد. در سال 1996 امارت اسلامي افغانستان به رهبري طالبان اعلام موجوديت كرد. اين حكومت پوشالي تنها به وسيله سه كشور عربستان، امارات و پاكستان به رسميت شناخته شد. جنگطلبان تندروی عرب نظير بنلادن عربستاني، در قبايل پشتون كه ماواي طلبههاي افغان بود، نفوذ و در تلاش براي سلطه بر سراسر افغانستان، جنگ داخلي ويرانگري را آغاز كردند كه افغانستان را به نابودي كامل كشانيد. در اين ميان تلاش رهبران وهابي عربستان براي گسترش وهابيگري در افغانستان نيز به مشكلات افغانستان افزود. پس از حملات تروريستي 11 سپتامبر 2001، امريكا براي مقابله با اين موجود خودساخته، به ايجاد يك ائتلاف نظامي از كشورهاي مختلف از جمله ايران دست زد. حكومت طالبان كه كابل را در اختيار داشت ساقط و كابل آزاد شد. طلبههاي پشتون و ملاهاي وهابي به نواحي جنوب افغانستان عقب نشستند و از همانجا جنگهاي داخلي افغانستان را تاكنون ادامه دادهاند.
5- پس از چند سال تحريم شديد عراق، امريكا و يك ائتلاف عموما غربي، حكومت بعثي صدام حسين را در مارس 2003 ساقط كرد و شيعيان اين كشور كه با وجود اكثريتي 65 درصدي بيش از 70 سال در سلطه حكومتهاي مختلف سني بودند به حكومت دست يافتند. با سقوط صدام خودبهخود نفوذ ايران در عراق گسترش يافت و با توجه با نفوذ حزبالله شيعه در لبنان و همكاريهاي استراتژيك ايران با حكومت سكولار سوريه، ادعاي تلاش ايران براي ايجاد «هلال شيعي» از سوي پادشاه اردن عنوان شد و امپرياليزم خبري غرب و رسانههاي عربي به آن دامن زدند.
6- با آغاز تندباد بهار عربي در شمال افريقا، يمن و بحرين، رياض و شيوخ نفتي خليج فارس در هراس از دست دادن قدرت، داعش را خلق و در اين زمينه تركيه را نيز همراه كردند. پس از فروكش بهار عربي و تغيير حكومت در مصر و تونس، تمامي تلاش ارتجاع عرب، تركيه، امريكا، بريتانيا و فرانسه، به نابودي حكومت سكولار سوريه و ناامني در عراق متمركز شد تا قدرت بازيافته شيعيان در بغداد محدود و شريك استراتژيك ايران در دمشق نابود و روسيه از داشتن تنها پايگاه سياسي باقيمانده خود در خاورميانه محروم شود. بدينترتيب بود كه جنگ داخلي در سوريه و عراق نضج و قوت گرفت و داعش پروار شد.
7- همزمان با تلاش ارتجاع عرب براي مقابله با نفوذ رو به گسترش ايران در منطقه و ژرفتر شدن عمق استراتژيك ايران، تلاش براي ايجاد جنگ فرقهاي در افغانستان نيز در برنامه قرار گرفت. افغانستان با جمعيتي 27 ميليوني، زيستگاه تاريخي اقوام هزاره و شيعياني است كه با حدود 20 درصد جمعيت كشور در نقاط مختلف افغانستان زندگي ميكنند. مردم افغانستان عموما به لحاظ تركيب جمعيتي و پراكندگي قومي، به تعامل و تسامح با اديان مختلف معروفند و كمتر جنگ مذهبي در اين كشور ديده شده است و اين تساهل واقعيتي بود كه ارتجاع عرب براي ايجاد تفرقه در افغانستان هدف نشانه گرفته است. براي رسيدن به اين منظور، علاوه بر تحريكات دايمي طالبان، داعش ساخته رياض و قطر نيز در سالهاي اخير در افغانستان نيز سر برآورده است و بيشتر از هر قوم افغان، شيعيان را هدف قرار ميدهد.
8- عربستان و شيوخ نفتي عرب و به ويژه امارات، در چند سال اخير علاوه بر تجهيز طالبان و داعش، به گسترش پايگاههاي مذهبي و توسعه وهابيگري در افغانستان روي آورده و بودجههاي سنگيني را به اين مهم اختصاص دادهاند. در آبان ماه 94 عبدالرحمان الغائب، سفير رياض در افغانستان اعلام كرد يك مركز بزرگ اسلامي با بودجهاي بيش از يكصد ميليون دلار در كابل ايجاد خواهد شد. براي ساخت «مركز اسلامي ملك عبدالله» در تپه مرنجان كابل با وسعت 119 هزار مترمربع، هيج محدوديت مالي نيست. در اين مركز كه بيشتر مدرسينش از عربستان خواهند آمد، «دروس اسلامي» به دانشجويان و طلاب تدريس خواهد شد!
9- سفير امارات در كابل نيز در دهم آبان ماه امسال اعلام كرد براي ساخت و توسعه «دانشگاه شيخ زايد» در ولايت خوست در شرق افغانستان بودجهاي 30 هزار دلاري تامين شده است. در اين «دانشگاه!» كه 20 هزار دانشجو خواهد داشت، نيز قرار است طلاب و دانشجويان افغان آموزش ببينند. قابل توجه است كه تاكنون 80 خلبان و 900 نظامي افغان نيز در امارات آموزش ديدهاند!
10- طبق گزارش خبرگزاريها به نقل از سفير رياض در كابل، در «ننگرهار» در شرق افغانستان و هممرز با پاكستان كه از مراكز نشو و نماي داعش است، يك «دانشگاه بزرگ اسلامي» به وسعت 200 هكتار در شهرك غازي اماناللهخان در حال ايجاد است. بودجه باورنكردني 500 ميليون دلاري آن را عربستان تامين كرده است. گويا اين داستان سر دراز دارد.