سال جديد تئاتر بهاري آغاز شد

درحالي كه سال‌هاي گذشته به بسته بودن سالن‌ها و فعاليت‌هاي تئاتري در تعطيلات نوروز عادت كرده بوديم امسال با تدبير مديران بسيار متفاوت از تاريخ‌هاي مشابه قبل آغاز شد. به‌طوري كه براي نخستين‌بار هنرمندان تئاتر ايران نيز همگام با ديگر كشورها روز جهاني تئاتر (7 مارس) را پاس داشتند. ابتدا اين‌طور تصور مي‌شد كه قرار است همه‌چيز با انتشار پيام‌هاي تبريك وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، معاون امور هنري و علي نصيريان، هنرمند پيشكسوت اين عرصه برگزار و تمام شود اما اداره كل هنرهاي نمايشي با برپايي مراسمي به منظور افتتاح نخستين موزه اپراي عروسكي ايران در پرديس نمايش عروسكي فردوسي – كنار سالن حافظ- افق متفاوتي ترسيم كرد و به نوعي از بهار تئاتر خبر داد. پيام روز جهاني تئاتر امسال به قلم ايزابل هاپر، بازيگر تئاتر و سينما منتشر شد كه از سوي انستيتو بين‌المللي تئاتر به اين منظور انتخاب شده بود. گرچه هاپر اهل فرانسه است اما در پيام خود به پيوندي كه اين هنر ميان ملت‌هاي گوناگون ايجاد مي‌كند، اشاره داشت. «در پايتخت فرانسه ما مي‌توانيم خودمان را از طريق تجربه تئاتر نوح و بونراكو به ژاپن بفرستيم، خطي از اينجا تا آنجا با تجربياتي به تنوع اپراي پِكينگ و كاتاكالي؛ صحنه به ما اجازه مي‌دهد بين يونان و اسكانديناوي منتظر بمانيم همان‌طور كه مي‌توانيم خودمان را در آيسخولوس و ايبسن، سوفلوس و استيريندبرگ پاكت كنيم؛ به ما اجازه مي‌دهد بين بريتانيا و ايتاليا نقل مكان كنيم همان‌طور بالعكس بين ساراه كانِ و پيرنادِلو. در اين بيست‌و‌چهار ساعت ممكن از فرانسه به روسيه برويم، از راچينِ و موليري به چِخوف؛ همچنين مي‌توانيم در عرض آتلانتيك مثل يك پيچ الهام‌بخش براي خدمت در دانشگاه كامپوس كاليفرنيا حركت كنيم، دانشجوي جواني را براي ثبت‌نام مجدد در تئاتر بفريبيم. بنابراين، اين‌گونه است كه من جهاني هستم.» هاپر در بخش ديگر پيام خود به منبع انرژي بي‌پايان اين هنر از دل تاريخ و سنت فرهنگ ملت‌ها اشاره كرد. «در واقع، تئاتر حياتي پررونق دارد كه از زمان و مكان تبعيت نمي‌كند؛ موثرترين قطعات تئاتري از دستاوردهاي قرن‌هاي پيشين تغذيه مي‌شوند و حتي كلاسيك‌ترين كارها نيز با اجراي مجدد، مدرن و زنده مي‌شوند. تئاتر همواره از خاكستر خود دوباره متولد مي‌شود.» قطعه‌اي قابل تامل از يادداشت اين هنرمند كه با پيام همتاي ايراني‌اش يعني علي نصيريان كه امسال مسووليت صدور پيام روز ملي تئاتر را برعهده داشت همداستان شد. نصيريان در پيام خود آرزو كرد در ايران به نوعي از تئاتر دست ‌يابيم كه «با روحيه و خصال ملي قرابت داشته و هويت و هستي‌شناسي ايراني را در فرهنگ جهاني به نمايش بگذارد.» طبق نظر او «هر ملتي هويت ويژه خود را داراست و ناگزير بايد هر سرزميني هنر ملي خود را بيافريند و آن را به تجارب ميراث مشترك جهاني پيوند دهد و بي‌شك در اين فرآيند، هيچ ملتي صرفا با الگوبرداري و اجراي نيمه‌آگاهانه آثار ملل ديگر صاحب هنر ملي نشده است.» يكي از پيش‌نيازهاي دستيابي به چنين آرزويي گسترش زيرساخت‌هاي تئاتري است كه خوشبختانه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در پيام تبريك خود به آن اشاره داشت. «حمايت از توليد و توسعه زيرساخت‌هاي اجراي نمايش در سراسر كشور در اولويت برنامه‌هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است كه خوشبختانه همگام با رويكرد اقتصاد مقاومتي در افزايش توليدات متنوع نمايشي، سبب شده تا افق روشني نسبت به اشتغالزايي هنري و رونق بخشي اقتصادي اين هنر مردمي متصور باشد.» بر همين اساس مي‌توان افتتاح موزه عروسك‌ و وعده تاسيس موزه ملي تئاتر در روز جهاني تئاتر را به فال نيك گرفت. اداره كل هنرهاي نمايشي با تمام تنگناهاي مالي در سال‌هاي اخير همواره حامي هنرمندان بوده و دست از حمايت آنها نكشيده است. عبارتي كه بهروز غريب‌‌پور، سرپرست گروه تئاتر آران با اظهارنظر خود در اين مراسم بر آن مهر تاييد زد. «از كنار موانع موجود با نيروي عشق گذشتيم و وانمود كرديم اوضاع خوب است. توقع داريم به خانواده تئاتر توجه بيشتري شود. از روزي كه آقاي شفيعي سر اين پست آمده، با وجود تنگناهاي مالي فراوان، به اين حوزه توجه زيادي كرده است.» اين هنرمند موزه اپراي عروسكي را متعلق به خانواده فرهنگي ايران دانست و تاكيد كرد كه «هر زمان مسوولان دست به دست هم دهند، مي‌توان كاري را انجام داد.» اين هنرمند دغدغه تاسيس موزه را مربوط به سال‌ها قبل عنوان كرد و گفت: «سال 58 كه به ايران آمدم پروفسور «تن تنو» نامه‌اي به جشن هنر شيراز نوشته و از هنرمندان ايراني خواسته بود كه به او اجازه دهند تا با خريداري وسايل هنرهاي عروسكي در ايران موزه‌اي را در يكي از كشورهاي اروپايي راه‌اندازي كند.» اين نمايشنامه‌نويس و كارگردان آن سال‌ها در كانون پرورش فكري كودكان بود و به گفته خودش پس از دريافت اين نامه تاكيد كرده كه چنين فكري اشتباه است. «بلافاصله به باغ فردوس رفتم و متاسفانه با صحنه‌اي دردناك مواجه شدم. عده‌اي با پهن كردن سفره‌هايي اشياي موزه را به حراج گذاشته بودند، عصباني شدم. به آنها گفتم با اين كارتان قصد داريد به اين نامه مهر تاييد بزنيد؟ پس از آن وسايل را جمع كرديم و به سعدآباد منتقل كرديم. اين دغدغه در من بود تا اينكه با كمك خانم برومند كه از جمله اهدافش راه‌اندازي موزه عروسكي بود، تلاش كرديم و امروز به اين نقطه رسيديم.» علاوه بر اينها سالن‌هاي تئاتر دولتي و خصوصي در نوروز شاهد اجراي آثار نمايشي بودند و تعطيلي تماشاخانه ايرانشهر كه زيرنظر شهرداري تهران فعاليت مي‌كند، جاي انتقاد داشت.