حفظ سرمايه اجتماعي
رسالت بزرگ روحاني
اشرف بروجردي
رييس كتابخانه ملي ايران
با تشكيل دولت دوازدهم توسط آقاي روحاني، ايشان در اين چهار سال اولويت‌هايي را بايد مدنظر قرار دهد. مهم‌ترين كاري كه آقاي روحاني در اين مقطع تاريخي از جامعه‌مان بايد بكند حفظ اين سرمايه اجتماعي است كه در اين انتخابات ايجاد شد و مردم اعتماد كردند و راي دادند و شعارها را محقق دانستند به اين اميد كه در آينده عملياتي خواهد شد. اين يك سرمايه عظيمي را ايجاد كرده كه از آن همبستگي ملي حاصل مي‌شود و مي‌تواند در بزنگاه‌هايي كه ممكن است جامعه دچار مخاطرات اجتماعي داخلي و خارجي شود به كشور كمك كند. آقاي روحاني بايد بتواند اين سرمايه را حفظ كند.
اين نگراني وجود دارد كه ممكن است به سمتي برويم تا اين سرمايه دوباره كاهش پيدا كند. در مقطعي از انقلاب مردم احساس كردند كه نمي‌توانند خواسته‌هاي‌شان را به دست آورند و محقق نخواهد شد اما با اقبالي كه مردم در انتخابات نشان دادند و شور و حالي كه پيدا كردند و آن اراده جمعي كه پيدا شد، اين سرمايه مقداري بازسازي شد و مردم پاي صندوق آمدند و راي دادند.
اين مساله رسالت بزرگي را روي دوش آقاي روحاني مي‌گذارد كه بايد اين سرمايه حفظ شود و در آينده شاهد باشيم تا در مقاطع مختلف بتوانيم اين پشتوانه را براي جامعه‌مان داشته باشيم. به همين دليل بايد به صورت مستمر و مكرر با مردم گفت‌وگو و صحبت شود و راي و نظر مردم به عناوين مختلف اخذ شود كه براي اين كار راه‌هاي مختلفي وجود دارد و بايد به اين بازخوردهايي كه از آراي مردم گرفته مي‌شود پاسخ مثبت داد.
در اين زمينه در عرصه‌هاي سياسي و احزاب كمي موضوع متفاوت است و در عرصه‌هاي فرهنگي مردم وقتي احساس كنند با وجود داشتن ديدگاه‌هاي متفاوت از بخش‌هايي از حاكميت، ديده مي‌شوند و مورد توجه قرار مي‌گيرند به دولت اعتماد خواهند كرد. مثلا ما در مقاطعي شاهد بوديم كنسرت‌هاي موسيقي لغو مي‌شد يا تجمعات مردم به هم مي‌خورد و مردم نمي‌توانستند حرف‌شان را بزنند كه اين مسائل از مواردي است كه بايد براي آينده فكري براي‌شان كرد.
ممكن است گفته شود اينها دغدغه اصلي مردم نيست و دغدغه اصلي مردم اقتصاد است اما امنيت اجتماعي و امنيت عمومي جامعه به اضافه ايمن‌سازي فضاي زندگي كه مردم حس كنند ايمن هستند و مي‌توانند اعتماد كنند از مواردي است كه جامعه از رييس‌جمهور انتظار دارد و رييس‌جمهور هم براي آينده جامعه بايد روي اين نكات دقت لازم را داشته باشد. البته قطعا آقاي روحاني دقت كافي را دارد ولي بهتر است عوامل جانبي را هم دخيل كند تا به خواست مردم توجه شود.
انتظار ديگر اين است كه به‌گونه‌اي برخورد شود تا نخبگان جامعه رو بيايند و بتوانند در مناصب اجرايي جامعه را از ظرفيت خود بهره‌مند كنند. براي اين كار آقاي روحاني بايد فضا را باز كند تا كساني كه با نخبگي، فرهيختگي و دانش خودشان مي‌توانند جامعه را صيانت ببخشند اين بستر براي‌شان فراهم شود. اين مساله مي‌تواند كمك بزرگي به بهبود شرايط اجتماعي و زيستي كشور كند.
تامين نيازهاي جامعه براي حفظ سرمايه اجتماعي مساله مهم ديگري است كه رييس‌جمهور بايد مدنظر قرار دهد. مثلا تثبيت قيمت‌ها مي‌تواند بخشي از همان حسي باشد كه مردم احساس كنند فضا براي‌شان ايمن است و مي‌توانند محاسبه كنند و آينده را رقم بزنند. بحث اشتغال و توجه به ظرفيت عظيم جوانان از نكات مهم ديگر است. با اينكه من خودم زن هستم و هميشه دغدغه بانوان را دارم اما مساله جوانان برايم از اهميت بيشتري برخوردار است.
امروز مي‌بينيم جوان جامعه ما انتظاراتي دارد و اين سرمايه عظيم بايد حفظ شود. با ظرفيت كاري و خلاقيت‌هايي كه جوانان دارند نبايد احساس سرخوردگي كنند و بايد احساس كنند كه مورد توجه هستند و آينده‌شان اهميت دارد. اين كار مستلزم اين است كه جوانان در قالب‌هاي مختلف محافظت شوند و زمينه براي رشدشان فراهم شود. به‌خصوص در انجمن‌هاي كارآفريني مي‌توان جوانان را جذب كرد. چابك بودن دولت مشروط به اين است كه نيروي خلاق جوان را به عرصه كار مديريتي وارد كنيم.
هرچند اين مساله دربرگيرنده همه جامعه نيست و تنها بخشي از جامعه را مي‌توان اين‌گونه پوشش داد. طبق آمار، ميليون‌ها ايراني جوان چه زن و چه مرد بيكار هستند و از دولت انتظار دارند و حق خودشان مي‌دانند كه شغل داشته باشند. هر ايراني كه در سرزمين ما زندگي مي‌كند حق و حقوقي دارد كه در بحث‌هاي حقوق شهروندي هم مورد توجه است و بايد حكومت براي آنها شرايط مناسبي را فراهم كند. هرچند مسلما يك شبه همه شرايط محقق نمي‌شود و از طرفي نمي‌توان گفت همه مشكلات معلول اين دولت است بلكه بسياري از مشكلات معلول دولت‌هاي قبل هستند كه بار آن به دوش اين دولت افتاده است. به هر حال ما يك جامعه واحد هستيم و بهتر است همه شرايط بهتري را براي نسل آينده فراهم كنيم تا اين سرمايه عظيم علمي و فرهنگي از جامعه ما گريزان نشود. مساله ديگر انتخابات است. ما در انتخابات دور قبل مشكلاتي داشتيم و نيروهايي وارد مجلس شدند كه گرچه با فضاي مجلس بيگانه بودند اما نيروهايي دلسوز و علاقه‌مند هستند و نمي‌توان آنها را ناديده گرفت. اما مساله حذف نيروهاي فكور، اصيل و دلسوز نظام از مجموعه كساني كه ثبت‌نام كردند ولي توسط شوراي نگهبان حذف شدند مي‌تواند حل شود. آقاي روحاني مي‌تواند با توسعه بخشيدن تعاملات خود با شوراي نگهبان اجازه ندهد حذف نيروها ديگر تكرار شود تا شاهد فضاي بازتري در انتخابات باشيم.