تقاضا براي مدرنيسم خاورميانه

بيست‌وسومين حراج خاورميانه كريستيز بار ديگر ميزبان آثاري از حسين زنده‌رودي، پرويز تناولي، فرهاد مشيري، سهراب سپهري، فرامرز پيلارام و منير فرمانفرمايان و ديگر هنرمندان ايراني و عرب بود. حضور ايران همانند سال‌هاي قبل درخشان بود و تكرار دستاوردهاي دوباره هنر تجسمي دور از انتظار نبود. مجموع فروش بيست‌وسومين حراج خاورميانه كريستيز كه براي نخستين‌بار به شو روم اختصاصي كريستيز در لندن انتقال يافت و با مجموع 5 ميليون و 235 هزار و 125 پوند فروش به كار خود پايان داد كه سهم هنرمندان ايراني يك ميليون پوند ثبت شد.
در بيست و سومين حراج كريستيز خاورميانه 57 اثر براي حراج عرضه شدند كه 11 اثر تقاضايي نداشت كه 4 اثر از بهمن محصص، حسين زنده‌رودي، فرامرز پيلارام و فرهاد مشيري در ميان اين آثار بود.

كريستيز متولد مي‌شود
اواسط بهار سال 1385، كريستيز نخستين حراج آثار هنري مدرن و معاصر خاورميانه را در دوبي برگزار كرد و نقطه عطفي در دفتر بازار هنري منطقه ثبت كرد. از آن زمان نامدارترين مجموعه‌داران و موسسات هنري منطقه و خارج از آن، ركوردهاي چشمگيري را براي آثار هنري ايراني، مصري، عراقي، سوري و تركي رقم زده‌اند. حالا بيش از 10 سال از تلاش‌هاي كريستيز دوبي براي توسعه بازار هنري منطقه مي‌گذرد و حالا اين حراج‌خانه با برگزاري نخستين حراجش خارج از منطقه و در لندن، تصميم به توسعه بازارش در آن سوي مرزهاي خاورميانه و در پايتخت حراجي‌هاي هنري گرفت.
با گشايش موزه‌ها و نمايشگاه‌هاي مختص آثار تجسمي خاورميانه، هنرمندان اين منطقه در سطح بين‌المللي صاحب اعتبار شده‌اند. بهترين نمونه آن توجه وافر به كارهاي پرويز تناولي از زمان برپايي آثارش در موزه ديويس در كالج ولسلي ماساچوست است.
كشورهاي منطقه خاورميانه از ميراث هنري افسانه‌اي و عظيم بهره مي‌برند به‌خصوص هنر ايراني و عرب متعلق به قرن بيستم. تقاضا براي هنر مدرنسيم رو به افزايش است و آثار اين رويكرد پله‌هاي موفقيت را در حراجي‌ها بالا مي‌روند به طوري‌ كه معيار‌هاي سنجش هر فصل با فصل قبل متفاوت است.

حراج كريستيز به روايت آمار
در بيست‌وسومين دوره حراج «هنر معاصر و مدرن خاورميانه»ي كريستيز 57 اثر از 44 هنرمند معاصر ايران، عراق، فلسطين، لبنان، مصر، سوريه و امارات چكش خورد كه از اين ميان 46 اثر به فروش رسيد. سهم هنرمندان ايراني در اين رويداد 14 اثر از 12 هنرمند ايراني بود كه 10 اثر از 9 هنرمند به فروش رسيد. اين در حالي است كه آثار هنرمندان ايراني توانستند يك‌پنجم از مجموع فروش حراج را به خود اختصاص دهند و فروش كلي 1011250 پوند داشته باشند. يك اثر ايراني 200 هزار پوند و سه اثر نيز بالاي 100 هزار پوند خريداري شدند و در ميان 10 ركورددار حراج بيست و سوم خاورميانه كريستيز قرار گرفتند.

ركوردداران حراج بيست وسوم
اما ركورد نخست اين دوره از حراج كريستيز به دو هنرمند فقيد عراقي اختصاص داشت كه اين دو هنرمند به طور مشترك اين عنوان را به دست آوردند.
ركورد دوم حراج اين دوره كريستيز به اثر شفيق عبود، هنرمند فقيد لبناني رسيد كه تابلو «اتاق عمودي» او 368 هزار و 750 پوند چكش خورد. محمود سعيد، هنرمند فقيد مصري نيز با فروش 320 هزار و 750 پوند در جايگاه سوم و رامسيس يونان، ديگر هنرمند فقيد مصري نيز با فروش 248 هزار و 750 پوند در جايگاه چهارم قرار گرفت.

جايگاه پنج، پرويز تناولي
ركورد پنج به اثر «عشاق ايستاده» پرويز تناولي با فروش 200 هزار پوند اختصاص داشت كه در ميان ركوردداران اين دوره حراج تنها هنرمند در قيد حيات بود. جواد سليم با اثر «فروشنده هندوانه» و محمود صبري با اثر «اندوه» هر دو با فروش 668 هزار و 750 پوند ركورددار حراج بيست و سوم شدند، اما اين دو هنرمند نيز نتوانستند ركورد دست‌نيافتني پرويز تناولي در بيست‌ودو دوره گذشته كريستيز خاورميانه را بشكنند.

جايگاه هشتم، منير فرمانفرمايان
‌منير فرمانفرمايان با اثر «تپش قلب» در جايگاه هشتم اين حراج قرار گرفت كه به مبلغ 112500 پوند فروش رفت. منير فرمانفرمايان تنها هنرمندي است كه در ۴۰ سال اخير از تركيب آينه‌كاري، اشكال هندسي، نقش‌مايه‌ها و نقاشي پشت شيشه استفاده كرده تا آثار مدرن خود را خلق كند. سبك متمايز او، كه در اواخر دهه ۴۰ و دهه ۵۰ شكل گرفت، از پيوندهاي قوي و عميق با كشورش و كارآموزي در نيويورك پديد آمده است.

ديگر جايگاه ايران
ارزش اثر منوچهر يكتايي نيز 93750 پوند ثبت شد. اثري از سهراب سپهري به قيمت 87500 پوند به فروش رسيد و آثار نصر‌الله افجه‌اي و رضا درخشاني نيز هر دو 62500 پوند چكش خوردند. اثر كوروش شيشه‌گران نيز 32500 پوند فروش رفت. فرهاد مشيري هنرمندي كه او را «وارهول خاورميانه» مي‌شناسند، با اثر «كاسه شناور» در جايگاه ششم، علي بني صدر با اثر «بسوزانش» در جايگاه هفتم، و منوچهر يكتايي با اثر بدون عنوان خود در جايگاه دهم ركوردداران قرار گرفتند.