مذاكره با مشتريان براي افزايش صادرات نفت
از دوران تحريم آغاز شد
نفت‌فروش ايران، براي نخستين بار مذاكرات نفتي دوران تحريم در سال‌هاي 92 تا 94 را علني كرد
رضا زندي/ روزنامه‌نگار و تحليلگر| از جمله افرادي است كه دهانش را باز كند، بخشي از تاريخ كشور نوشته مي‌شود. آن هم در يكي از سخت‌ترين روزگارانش؛ «روزگار تحريم». نفت فروش ايران است. متين، معتمد و متبحر. در دولت قبل بود كه صندلي‌اش را گذاشت و از اتاق مديريت امور بين‌الملل شركت ملي نفت بيرون رفت، اما زير بار هر دستوري نرفت. وقتي نبود ماجراهاي متهم نفتي شكل گرفت. خانواده‌اش كه به سوگ نشست از طيف‌هاي مختلف در مراسم ترحيم‌شان شركت كردند. حتي سياسيوني كه از كنار هم رد شدن‌شان سخت است. «لازم مي‌دانم از همكارانم در بخش بين‌الملل شركت ملي نفت تشكر ويژه كنم. به‌خصوص در بخش فرآورده. مي‌توانم بگويم اين افراد سربازان گمنامي بودند كه به خصوص در دوره تحريم تحت فشارها و استرس‌هاي خاصي قرار گرفته‌اند بي‌آنكه ديده شوند. چون قرار بود چراغ خاموش كارشان را انجام دهند.» اين را محسن قمصري مي‌گويد. درباره بچه‌هايي كه چراغ خاموش حركت كردند تا چراغ كشور در تنگناي تحريم روشن بماند. حالا بيش از شش ماه است كه تحريم‌ها لغو شده و قطار نفت و فرآورده فروشي نزديك است كه به ريل برگردد. پس دهان نفت فروش اندكي باز مي‌شود. اگر مي‌خواهيد درباره نفت فروشي در دوران سخت تحريم اندكي بيشتر بدانيد اين مصاحبه را بخوانيد.
وزير نفت، براساس اساسنامه جديد شركت ملي نفت، سيدمحسن قمصري را مجددا به‌عنوان عضو هيات‌مديره شركت ملي نفت منصوب كرد. مجيد هدايت‌زاده را (هم او كه چند صباحي معاون بين‌الملل شركت ملي نفت شده بود) را به نيكو فرستاد تا قمصري دوباره نفر اول امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران باشد. كسي كه همه فروش نفت و فرآورده ايران و خريد فرآورده‌هاي مورد نياز كشور با امضاي او نهايي مي‌شود. ايران بعد از لغو تحريم‌ها چقدر نفت مي‌فروشد؟ چه مقدار فرآورده صادر مي‌كند؟ مذاكره فروش نفت با مشتريان از چه زماني آغاز شده بود؟ بعد از توافق ژنو مراحل مذاكرات براي فروش نفت چطور پيش رفت؟ با خواندن اين مصاحبه به جواب سوالاهاي‌تان خواهيد رسيد.
نفت فروشان ايران و مشتريان‌شان در دوره تحريم، كجاها با هم ملاقات مي‌كردند؟ آنها چطور موفق شدند صادرات نفت ايران را در شش ماه دو برابر كنند؟ چقدر از نفت ايران الان به اروپا مي‌رود؟ همسايه جنوبي ايران، چه موانع عملي درست كرده است كه ايران نفت كمتري در دوره پس تحريم بفروشد؟ پول نفت ايران پس از برجام با چه ارزهايي دريافت مي‌شود؟ ماجراي هيات پنج نفره چيست؟ سيد محسن قمصري در مصاحبه‌ام به همه اين سوالات پاسخ مي‌دهد. وقتي به موضوع ارايه تخفيف براي فروش بيشتر نفت ايران مي‌رسم، قمصري هر گونه ارايه تخفيف براي افزايش صادرات نفت را تكذيب مي‌كند و طرح موضوعاتي نظير فروش نفت به واسطه‌ها را بي‌اخلافي مي‌داند. مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران دليل عدم انعقاد قراردادهاي خريد بلندمدت نفت توسط شركت‌هاي بزرگ بين‌المللي را چه مي‌داند؟ مصاحبه با «نفت فروش ايران» را بخوانيد.
مايلم گفت‌وگوي‌مان را از دوره‌اي شروع كنيم كه مذاكرات هسته‌اي منتهي به امضاي توافق ژنو در نيمه سال 92 شد. جنابعالي به عنوان نفت فروش ايران و همكاران‌تان در امور بين‌الملل شركت ملي نفت، بعد از توافق ژنو تمهيدي اتخاذ كرده بوديد تا چنانچه توافق نهايي حاصل شد بتوانيد اوضاع را به سرعت به حالت قبل از تحريم‌ها برگردانيد؟
ما حتي قبل از توافق ژنو و در دوران تحريم، سعي‌مان بر اين بود تا روابط‌مان را با مشتري‌هاي‌مان حفظ كنيم. بر همين اساس چه در حاشيه كنفرانس‌هاي بين‌المللي و چه در ملاقات‌هايي كه كمتر بازتاب بيروني داشت با مشتري‌هاي‌مان صحبت مي‌كرديم. هم ما و هم مشتريان‌مان علاقه‌مند بوديم تا چنانچه مذاكرات جدي‌تر و توافق حاصل شد وارد مرحله جدي‌تر مذاكرات شويم. بنابراين مي‌توانم بگويم حتي در دوران تحريم ما مراودات و ارتباطات‌مان را با مشتري‌هاي‌مان قطع نكرديم.
دقيقا با كدام مشتري‌هاي نفت ايران در دوران تحريم ارتباطات داشتيد؟ آيا منظورتان مشتري‌هاي غربي و اروپايي است يا مشتري‌هايي نظير چيني‌ها و هندي‌ها كه در دوران تحريم هم از ما نفت مي‌خريدند؟!
منظورم از مشتري، خريداران نفت ايران هستند كه طي دو دهه اخير مشتري ما بوده‌اند. غير از دو سال اول بعد از انقلاب كه فروش به واسطه‌ها را قطع كرديم، خريداران نفت ايران 40 تا 45 پالايشگاه موجود نفت دنيا هستند. هميشه با اين پالايشگاه‌ها در ارتباط بوده‌ايم. تعدادي از اين پالايشگاه‌ها به‌صورت مرتب از ايران نفت خريده‌اند و برخي ديگر به‌صورت منقطع يا تك محموله با ايران معامله كرده‌اند. بنابراين وقتي مي‌گويم با در دوره تحريم ارتباطات‌مان را با مشتريان نفت ايران حفظ كرديم منظورم همين پالايشگاه‌هاست كه هم اروپايي بودند هم آسيايي. همانطور هم كه مي‌دانيد در ميان كشورهاي آسيايي، كشورهايي نظير تايوان و مالزي در دوران تحريم از ايران نفت نخريدند اما پيش از تحريم‌ها مشتري نفت ما بودند. بنابراين با اينها هم در دوره تحريم ارتباطات‌مان را حفظ كرديم.
در حقيقت مي‌خواهيد بگوييد حتي در دوره تحريم هم با مشتريان غربي و اروپايي در تماس بوديد و مذاكره مي‌كرديد؟
در تماس مذاكره‌اي نبوديم اما ارتباطات‌مان را قطع نكرديم.
با توجه به اينكه در شرايط تحريم هرگونه مراوده و ملاقات نفتي‌ها به‌شدت توسط تحريم‌كنندگان رصد مي‌شد آيا اين ديدارها را مخفيانه و با تدابير خاص انجام مي‌داديد؟
مخفيانه نبود. در حاشيه سمينارها، كنفرانس‌ها و مجامع نفتي با مشتري‌هاي‌مان ديدار مي‌كرديم. اين را هم بگويم كه بعضي از مشتريان نفتي‌مان از اينكه با ما در رفت و آمد باشند و تلفني صحبت كنند ابايي نداشتند. برخي مشتريان هم از ارتباط داشتن با ما نگران بودند و سعي مي‌كردند ملاقات‌هاي‌مان در مجامع عمومي انجام نشود.
كدام دسته از مشتريان نفتي ايران نگران بودند تا در مجامع عمومي با شما ملاقات نداشته باشند؟
شركت‌هايي كه در امريكا سرمايه‌گذاري كرده بودند و منافعي داشتند بيشتر نگران بودند. آنهايي كه با امريكايي‌ها كمتر مراوده داشتند و نسبتا مستقل بودند نگراني كمتري براي ملاقات با ما داشتند.
آقاي قمصري، شما در دوران تحريم كمترين ميزان نفتي كه در يك روز فروختيد چقدر بود؟
پاسخ به اين سوال كمي دشوار است. اما مي‌توانم بگويم برخي شركت‌هاي آسيايي براي اينكه در دوران تحريم ارتباطات‌شان را با ما قطع نكنند در حد خريد روزي 5 هزار بشكه با ما قرارداد بستند.
همان شركتي كه خريد نفتش از ايران را در دوره تحريم به روزانه 5 هزار بشكه كاهش داده بود الان چقدر از ايران نفت مي‌خرد؟
همان شركت الان شايد 4 تا 5 برابر ميزان خريدش در دوره تحريم از ما نفت مي‌خرد. (20 تا 25 هزار بشكه در روز).
خاطرم هست در دوره‌اي از تحريم‌ها، فروش نفت ايران حتي تا روزانه 800 هزار بشكه در روز كاهش يافت. آيا اين را تاييد مي‌كنيد؟
دقيقا همين طور است كه مي‌فرماييد. آن زماني بود كه شركت‌هاي خريدار نفت ايران ملزم بودند تا هر شش ماه، 20 درصد از خرديد نفت‌شان از ايران را كاهش دهند. با توافق سال 92 (توافق ژنو) آن كاهش اجباري 20 درصدي متوقف شد و ما به يك حالت سكون رسيديم و به تدريج شروع به افزايش صادرات نفت كرديم.
بنابراين توافق ژنو در آن مقطع تاثير مهمي در وضعيت فروش نفت ايران گذاشت.
در جلوگيري از كاهش خريد مشتريان نفتي‌مان نقش‌آفريني كرد. اگر توافق ژنو نبود مشتريان نفتي ايران مجبور بودند هر شش ماه 20درصد از خريد نفت از ايران را كم كنند.
همزمان با مذاكرات ژنو، طرحي در كنگره امريكا مطرح بود كه در صورت شكست امريكا، با تشديد تحريم‌ها مي‌خواستند صادرات نفت ايران را به صفر برسانند. با توجه به مازاد عرضه آن روزها در بازار نفت، به راحتي مي‌توانستند نفت ديگر كشورها را جايگزين نفت ايران كنند. يك سوال اما هميشه وجود داشت. آيا با وجود كشورهايي نظير چين و هند كه خريداران بزرگ نفت هستند و در دوران تحريم هم به نوعي روابط‌شان با ايران را حفظ كردند عملا امكان به صفر رسيدن صادرات نفت ايران وجود داشت؟
اين مساله هيچ‌وقت عملا تست نشد. اما حداقل مي‌توانم بگويم به لحاظ تئوري اين امكان وجود داشت. ضمن اينكه بايد عرض كنم اضافه نفت در دنيا را از مقايسه ميزان كل عرضه با ميزان كل تقاضا در بازار نفت به دست مي‌آورند. در حالي كه براي بعضي از انواع نفت خام همين امروز هم كه بازار با اضافه عرضه روبه‌رو است كمبود وجود دارد. نظير نفت خام سبك ايران.
در دوران تحريم چه مكانيزمي در نظر گرفتيد تا پول نفت فروخته شده را به ايران برگردانيد؟ يا چه فعاليتي؟
مكانيزم انتقال پول نفت، همان مكانيزمي بود كه بانك مركزي با گشايش و تدارك حساب‌هايي در كشورهاي خريدار نفت ايران در نظر گرفته بود. پول نفت عمدتا با ارزهاي محلي به حساب‌هاي معرفي شده توسط بانك مركزي ريخته مي‌شد. البته در آن دوران سعي ما بر اين بود كه مقاديري نفت خام را به‌صورت تك محموله بفروشيم. نمي‌توانم ارقامش را بگويم اما در دوره تحريم ارقام قابل توجهي به‌صورت تك محموله‌اي مازاد بر آن حدود 800 هزار بشكه‌اي كه گفته شد فروخته و جابه‌جا كرده‌ايم.
بيشتر مشكلات شما در دوران تحريم در مورد فروش نفت خام بود يا ميعانات گازي؟
مي‌توانم بگويم بيشتر مشكل‌مان براي فروش ميعانات گازي بود. چرا كه توليد نفت خام قابل تغيير بود و مي‌شد با روند صادرات هماهنگ كرد. در حالي كه توليد ميعانات گازي (مايع همراه گاز) به‌دليل نياز كشور به توليد گاز خيلي قابل كنترل نبود.
آقاي قمصري، به عنوان فروشنده نفت ايران هيچ‌وقت احساس نكرديد كه توسط تحريم‌كنندگان مدام رصد مي‌شويد؟ مثلا اينكه برويد با مشتري مذاكره كنيد و بعد تحريم‌كنندگان بخواهند مذاكره‌تان را به هم بزنند و منافذ فروش شما را ببندند؟
از احساس گذشته بود. من به چشم خودم شاهد بودم كه سعي مي‌كردند تا مي‌توانند جلوي ما را بگيرند. به همين دليل هم بود كه در دوره تحريم سعي مي‌كرديم تا مي‌توانيم اطلاعات‌مان را بروز ندهيم و مصاحبه و كارهاي خبري نداشته باشيم براي اينكه قطعا كنترل مي‌شديم. در دوره تحريم مذاكراتي كه غير علني‌تر انجام مي‌شد قاعدتا موفق‌تر بود.
مي‌توانم از شما بخواهم تا نمونه‌اي از كارشكني تحريم‌كنندگان را بيان كنيد؟ مثلا اگر شما با كسي مذاكره كرده‌ايد و آنها آمده‌اند و مذاكره‌تان را به هم زده‌اند آن را بگوييد.
نمي‌توانم به مقصد محموله اشاره كنم. اما مي‌توانم به اين نكته اشاره كنم. محموله‌اي را كه به اين بنده خدا كه الان در مظان اتهام است داده بودند و سرگردان بود وقتي برگشتم، توانستيم به لطايف‌الحيلي در جايي تخليه كنيم. درست در نقطه تخليه، متوجه شدند و سعي كردند جلوي تخليه را بگيرند. هر چند با ابزارهايي كه در اختيار داشتيم اجازه اين كار را نداديم و محموله تخليه شد. مي‌خواهم بگويم آنها تا جايي پيش رفته بودند كه مي‌توانستند جلوي تخليه محموله فروخته شده ما را بگيرند.
بعد از توافق ژنو كه مشتري‌هاي شما تثبيت و امكان دريافت بخشي درآمدهاي نفتي مهيا شد چه تمهيدي براي توسعه فروش نفت ايران اتخاذ كرديد؟
از اوايل سال 94 مذاكرات‌مان با مشتري‌هاي نفتي ايران جدي‌تر شد. با تعدادي از شركت‌ها هم قراردادهاي نهايي‌مان را براي فروش نفت امضا كرديم. مشروط بر اينكه اجراي توافق هسته‌اي آغاز شود. به همين دليل بود كه با اجرايي شدن برجام در ماه ژانويه و لغو تحريم‌ها، ظرف يكي، دو ماه توانستيم صادرات نفت‌مان را با ارقام قابل‌توجهي افزايش دهيم. همه اينها به خاطر اين بود كه در دو سال گذشته كارهاي اوليه و مذاكرات مان را براي فروش نفت، پس از لغو تحريم‌ها، انجام داده و خودمان را آماده شروع كار كرده بوديم.
يعني شما در دوران تحريم قراردادهاي فروش نفت را امضا كرده اجراي آن را منوط به لغو تحريم كرده بوديد؟!
كارها در دو مرحله انجام شد. مذاكرات اوليه‌اي را از سال 92 براي افزايش فروش نفت شروع كرديم. در سال 93 اين مذاكرات جدي‌تر شد و از تابستان 94 مذاكرات مان وارد فاز انعقاد قرارداد شد. از آنجا بود كه قراردادها مشروط به عملياتي شدن لغو تحريم شد.
آن وقتي كه خبر اجرايي شدن برجام در سال 94 اعلام شد «نفت فروش ايران» چه طعمي چشيد؟
آن زمان همه خوشبين و اميدوار بودند كه كارها به سرعت در روند صحيح خود قرار گيرد. در حالي كه الان مي‌بينيم كه حدود 50 درصد انتظارات به خصوص در مسائل بانكي برآورده نشده است. اما عمده احساس‌مان آن روزها مبتني بر اين بود كه مشترياني كه گهگاه حتي اكراه داشتند كه با ما رفت‌و‌آمد كنند پس از اجرايي شدن برجام خودشان براي رفت و آمد پيشقدم مي‌شدند و مشتاق بودند. اين نشان‌دهنده باز شدن فضا بود.
در شش ماه گذشته پس از اجرايي شدن برجام، شما و همكاران‌تان در امور بين‌الملل چقدر توانسته‌ايد به صادرات نفت ايران اضافه كنيد؟
صادرات ايران نسبت به دوران تحريم بييش از دو‌برابر شده است. به عبارت ديگر در حال حاضر حدود 2 ميليون بشكه در روز نفت خام صادر مي‌كنيم كه اگر اين رقم را با ميعانات گازي جمع بزنيم مجموع صادرات نفت خام و ميعانات گازي كشور روزانه حدود 2 ميليون و 500 هزار بشكه است. چرا كه صادرات ميعانات گازي، الان چيزي بيش از 500 هزار بشكه در روز است.
يعني توليد و صادرات ميعانات گازي يكسان شده است؟!
حتي مي‌توانم بگويم صادرات ميعانات گازي مقدار از توليد آن پيشي گرفته است. (توضيح: ايران مقداري ميعانات گازي ذخيره شده در كشتي‌هاي روي آب دارد.)
آقاي قمصري، اكنون كه بيش از شش ماه از لغو تحريم‌ها مي‌گذرد چقدر توانسته‌ايد از مشتري‌هاي نفتي قبل از تحريم را احيا كنيد؟
همه نفت خام و ميعانات گازي كه بعد از لغو تحريم‌ها فروخته‌ايم به همان مشتري‌هاي قبل از تحريم‌مان فروخته‌ايم چرا كه در سه، چهار سال اخير پالايشگاه جديد بزرگي در دنيا ساخته نشده است. عملا همه مشتريان قديمي مان برگشته‌اند.
بنابراين مي‌توانيد بگوييد كه همه مشتريان نفتي ايران كه به خاطر تحريم‌ها از ايران نفت نمي‌خريدند، برگشته‌اند و دوباره نفت و ميعانات گازي از ايران مي‌خرند؟
همه مشتريان نفتي‌مان به ميز مذاكره براي عقد قرارداد خريد نفت و ميعانات گازي برگشته‌اند. منتها برخي از آنها به خاطر مشكلات بانكي هنوز وارد مذاكره جدي نشده‌اند.
در نمايشگاه بين‌المللي نفت تهران، بسياري از شركت‌ها از حل نشدن معضل انتقال پول به عنوان مانع بزرگ توسعه همكاري با ايران نام مي‌بردند. سوال اين است كه با وجود مشكلات بانكي، روند افزايش صادرات نفت ايران چطور پيش خواهد رفت؟
شركت‌هاي بزرگ نفتي مشخصا با بانك‌هاي درجه اول اروپايي كار مي‌كنند. بانك‌هاي درجه اول هم هنوز حاضر نشده‌اند تا مراودات‌شان با ايران را از سر بگيرند. شركت‌هاي بزرگ نفتي با بانك‌هاي كوچك يا كار نمي‌كنند يا كانال بانكي ندارند. بانك‌هاي بزرگ براي همكاري با ايران منعي ندارند. اگر بانك‌هاي بزرگ با ايران كار كنند طبيعي است كه افزايش صادرات نفت ايران تسهيل مي‌شود و مي‌توانيم صادرات‌مان را افزايش دهيم.
همكاري بانك‌هاي درجه اول اروپايي تا چه رقمي مي‌تواند باعث افزايش صادرات نفت ايران شود؟
در آن صورت خوشبينم كه ايران تا بتواند به حداكثر صادرات نفت به ميزان قبل از تحريم‌ها برسد.
يعني چقدر؟
پيش از تحريم‌ها ايران بيش از 2 ميليون و 300 هزار بشكه در روز نفت خام صادر مي‌كرد كه با شروع همكاري بانك‌هاي بزرگ اميدواريم به سرعت به اين رقم برسيم. هر چند الان هم با صادرات روزانه 2 ميليون بشكه‌اي نفت خام، با ميزان حداكثري صادرات نفت خام در دوره قبل از تحريم‌ها فاصله زيادي نداريم.
پس از لغو تحريم‌ها شركت ملي نفت به برخي شركت‌هاي نفتي بزرگ و درجه اول اروپايي محمولاتي فروخته است. كلا چقدر به اين شركت‌ها نفت فروخته‌ايد؟
اين شركت‌ها بيشتر به‌صورت تك‌محموله‌اي از ايران نفت خريده‌اند. براي انعقاد قراردادهاي بلندمدت منتظرند تا مشكلات بانك‌هاي بزرگ و درجه اول براي انتقال پول حل شود.
با توجه به حضورتان در بطن ماجرا به نظرتان چه زماني مشكلات بانك‌هاي بزرگ براي نقل و انتقال پول ايران حل خواهد شد؟
با توجه به توافق برجام، منعي براي همكاري بانك‌هاي بزرگ اروپايي با ايران وجود ندارد. منتها بانك‌ها كمي نگرانند. چون در جريان تحريم، برخي از آنها ارقام درشتي را به عنوان جريمه پرداخت كرده‌اند. حتما در خبرها شنيده‌اند كه در اين باره اختلاف نظري بين وزارت خارجه و وزارت خزانه داري امريكا به وجود آمده است. به نظر مي‌آيد لازم است وزارت خزانه‌داري امريكا چراغ سبزي به بانك‌هاي بزرگ اروپايي نشان دهد كه به نظرم هنوز اين چراغ سبز نشان داده نشده است.
با اين اوصاف آيا مي‌توانيد همه پول اين 2ميليون و 500 هزار بشكه نفت خام و ميعانات گازي را كه روزانه مي‌فروشيد به راحتي به كشور باز گردانيد؟
بله. مي‌توانم بگويم براي انتقال پول نفت و ميعانات گازي فروخته شده مشكل خاصي نداريم.
اين پول را به يورو دريافت مي‌كنيد يا با ارزهاي محلي كشور مقصد؟
بخشي از پول نفت فروخته شده به مشتري‌هاي آسيايي‌مان را با ارزهاي محلي كشور مقصد دريافت مي‌كنيم. تسويه پول نفتي كه به هند مي‌فروشيم با يورو شده است و نفت فروخته شده به اروپايي‌ها هم كه به يورو تسويه مي‌شود.
آن وقت قبل از تحريم‌ها از پول نفت فروخته شده به چين را با يوآن تسويه مي‌كرديد يا به يورو؟
تسويه پول نفت فروخته شده به چين به هر دو روش انجام مي‌شد. هم حساب يورويي داشتيم هم حساب يوآن. الان هم به همان شكل تسويه مي‌شود.
يعني الان چيني‌ها به شما يورو هم مي‌دهند؟!
مي‌توانند يورو هم بدهند. اين بستگي به بانك مركزي ايران دارد كه بخواهد پول نفت فروخته شده را با چه ارزي دريافت كند.
در فروش فرآورده مشكلي نداريد؟ نفتا، نفت گاز و... را به راحتي صادر مي‌كنيد؟ مي‌توانيد در اين باره آماري بدهيد؟
شرايطي كه در زمينه فروش فرآورده داريم شايد در دو دهه اخير هيچ‌وقت نداشته‌ايم. وضعيت مان بسيار عالي است. ظرفيت مان الان بيش از 2ميليون تن در ماه است. به جز بنزين همه انواع فرآورده‌ها را صادر مي‌كنيم. اميدواريم واردات بنزين را در ماه‌هاي آينده با راه‌اندازي پروژه‌هاي بندرعباس و آبادان قطع كنيم.
شركت ملي نفت، روزانه چقدر بنزين وارد مي‌كند؟
ارقامش بر اساس نياز كشور متفاوت است. ابتداي امسال حدود 10 تا 12 ميليون ليتر در روز وارد مي‌كرديم. الان واردات بنزين به حدود يك سوم اين عدد رسيده است. (حدود 4 ميليون بشكه در روز)
چقدر نفت گاز صادر مي‌كنيد؟
در ماه نزديك به 800 هزار تن برنامه صادراتي نفت گاز داريم.
رقباي منطقه‌اي ايران در برنامه افزايش صادرات نفت خام بعد از لغو تحريم‌ها اخلال ايجاد نكرده‌اند؟ اگر اخلال ايجاد كرده‌اند كه به نظرم اين كار را كرده‌اند، شما چه تمهيدي در برابرشان داشته ايد؟
با رقبايي كه با ايران رقابت تجاري دارند هيچ مشكلي نداريم. حرف همديگر را مي‌فهميم و راهكارهاي مقابله را مي‌دانيم. ولي متاسفانه برخي از رقباي منطقه‌اي ما، موانع عملياتي كه نشات گرفته از ديدگاه‌هاي سياسي شان است ايجاد مي‌كنند. طبيعي است كه موانع براي‌مان مشكلاتي ايجاد مي‌كند. به‌طور مثال مي‌توانم به همسايه جنوبي‌مان اشاره كنم كه خصومت‌اش با ايران عيان شده است. اين كشور اخيرا مقرراتي وضع كرده است كه به موجب آن به كشتي‌هايي كه در بنادر ايران پهلو گرفته باشند پذيرش نمي‌دهد. اين باعث مي‌شود كه خيلي از شركت‌هاي بزرگ نفتكش عملا از آمدن به بنادر ايران به‌صورت عيان اكراه داشته باشند و اين مساله مقداري براي‌مان مشكلات لجستيكي ايجاد كرده است.
اين كارشكني در ميزان صادرات نفت ايران تاثير نگذاشته است؟
شما مي‌بينيد كه افزايش صادرات ايران به خوبي انجام شده است. فقط يك مقدار كار ما را سخت‌تر كرده است. البته نمي‌خواهم بگويم اين مساله بي‌تاثير بوده اما مانع بزرگي بر سر راه‌مان براي افزايش صادرات نبوده است.
حتي شنيده‌ام همان كشور كه قاعدتا همه مي‌دانند كدام كشور منطقه است، مصري‌ها را تحت فشار قرارداده تا مانع استفاده ايران از خط لوله مصر و دسترسي به سي. دي. كرير براي صادرات راحت‌تر نفت شوند. شما تاييد مي‌كنيد؟
اين هم به خاطر اعمال نفوذ همان كشور منطقه است. البته اين موضوع الان تاثير منفي روي صادرات نفت‌مان نگذاشته است اما مي‌تواند مانعي براي افزايش صادرات به شمار آيد.
روزانه چقدر نفت به اروپا مي‌فروشيد؟ چقدر به آفريقا و آسيا صادر مي‌كنيد؟
كمي كمتر از 500 هزار بشكه در روز نفت به اروپا صادر مي‌كنيم. صادرات‌مان به آفريقاي جنوبي به‌دليل مشكلات انتقال پول يكي از شركت‌هاي بين‌المللي نفتي هنوز آغاز نشده است و حدود 1 ميليون و 500 هزار بشكه در روز هم به مشتريان آسيايي‌مان نفت مي‌فروشيم. همه پالايشگران خاور دور، هندي‌ها و ترك‌ها مشتريان مان هستند.
در مذاكرات فروش نفت به شركت‌ها، بحث فاينانس متقابل پروژه‌هاي نفتي ايران را مطرح نمي‌كنيد؟
درباره فاينانس پروژه‌ها مذاكره‌اي نكرده‌ايم اما فاينانس‌هايي بوده كه به حساب بانك مركزي ريخته مي‌شود كه آنها خودشان درباره‌اش تصميم مي‌گيرند.
گاهي مباحثي در بازار نفت مطرح مي‌شود مبني بر اينكه، ايران براي فروش نفت تخفيفات زيادي به مشتريان مي‌دهد. اين را تاييد مي‌كنيد؟
خير. به هيچ‌وجه ايران تخفيفي براي فروش نفتش نمي‌دهد. اين را مي‌توانيد از شركت‌هاي خريدار بپرسيد. هنوز يكي از گله‌هاي خريداران نفت ايران اين است كه نفت شما گران است. البته طبيعي است كه رفتار خريدار بايد به اينگونه باشد. اگر روزي برسد كه بتوانيم مسائل را كاملا باز كنيم همه خواهند ديد كه ايران هيچ تخفيفي براي فروش نفتش نمي‌دهد. همين جا مايلم اين مطلب را تصريح كنم كه بازگشت سريع ايران به بازار نفت، بر خلاف آنچه در بازار شايع است نه به دليل واهي ارايه تخفيف، بلكه نتيجه مذاكرات فشرده دو سال گذشته بوده است كه با مشتريان‌مان داشته‌ايم.
يك مطلبي اخيرا مطرح شده است كه شركت ملي نفت هنوز نفت را از طريق واسطه‌ها به فروش مي‌رساند. جنابعالي به عنوان مسوول فروش نفت ايران، خوب است در اين باره موضع تان را صريحا بيان كنيد.
به هيچ‌وجه چنين چيزي وجود ندارد. كساني كه اين مساله را مطرح كرده‌اند بي‌اخلاقي كرده‌اند. فروش نفت از طريق واسطه‌ها را به‌شدت تكذيب مي‌كنم. شركت ملي نفت، نه نفت را از طريق واسطه مي‌فروشد و نه اينكه براي فروش نفت، تخفيف مي‌دهد. همان هيات پنج نفره كه گفته بودند تخفيفات را داده است به‌شدت سخت‌گيري مي‌كند. شركت ملي نفت نه تخفيفي مي‌دهد و نه به دلال يا واسطه‌ها نفت مي‌فروشد.
مي‌توانيد اسامي هيات پنج نفره را بگوييد؟
اجازه بدهيد بنده نام نبرم. اما اين هيات زيرنظر رييس‌جمهور محترم كار مي‌كند و جزو مصوبات شوراي عالي امنيت ملي است. به جز يك نفر ساير اعضاي اين هيات از خارج نفت هستند.
آن‌وقت شما تمامي قراردادهاي فروش نفت را با اين هيات پنج نفره هماهنگ مي‌كنيد؟
استانداردهاي خاصي را با اين هيات هماهنگ مي‌كنيم. آن هم بر اساس قيمت‌هاي رسمي كه هر ماه توسط هيات‌مديره شركت ملي نفت كنترل مي‌شود. اگر احيانا بخواهيم شرايط و مقررات غيرعادي را در قراردادي بياوريم حتما بايد مصوبه اين هيات پنج نفره را بگيريم كه خوشبختانه از بعد از لغو تحريم‌ها چنين كاري نكرده‌ايم.
در دوره تحريم‌ها از مصوبات خاص هيات پنج‌نفره استفاده كرده‌ايد؟
در دوره تحريم‌ها، در برخي مواقع نياز داشتيم كه از مصوبه هيات پنج نفره استفاده كنيم. اما با اجرايي شدن برجام چون قرار نبوده فروش نفت‌مان غيرعادي باشد از مصوبات هيات استفاده نكرديم.
تمام قراردادهاي فروش نفت در هيات‌مديره شركت ملي نفت تصويب مي‌شود؟
چارچوب قراردادها در هيات‌مديره تصويب مي‌شود. احتياجي به اينكه هر قرارداد يك به يك تصويب شود نيست. اما همه قراردادهاي فروش نفت به تاييد شخص وزير نفت مي‌رسد.
به‌عنوان عضو هيات‌مديره شركت ملي نفت از جنابعالي مي‌پرسم كه توليد نفت ايران اين روزها دقيقا چه عددي است؟
همان چيزي كه آقاي وزير گفته‌اند. توليد نفت ايران روزانه 3 ميليون و 800 هزار بشكه در روز است كه حدود 1 ميليون و 800 هزار بشكه از آن در پالايشگاه‌هاي داخلي مصرف مي‌شود و روزانه 2 ميليون بشكه صادر مي‌شود. امكان افزايش توليد نفت را هم داريم منتها دوستان بخش توليد نفت منتظر ما هستند كه پس از پيدا كردن مشتري به آنها بگوييم توليد را افزايش دهند. چون قرارمان اين است كه نفت خام روي آب نگه ندارشتيم.
الان نفت خام روي آب نداريم؟
خير. در سراسر دوران تحريم هم نفت خام روي آب نداريم.
پس آنچه به عنوان نفت روي آب ذكر مي‌شود ميعانات گازي است؟
بله. مقداري ميعانات گازي روي آب داريم اما اجازه بدهيد ميزانش را نگويم.