گروه اجتماعي
همزمان با شدت گرفتن گرد و غبار در شمال استان سيستان و بلوچستان معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست نسبت به گسترش كانون‌هاي گرد و غبار در كشور بر اثر «خشك شدن تالاب‌ها» و «الگوي نامتوازن توسعه» هشدار داد. مسعود تجريشي ديروز در نشست خبري با خبرنگاران به صراحت گفت كه هيچ بعيد نيست تالاب ميانكاله هم به كانون گرد و غبار تبديل شود. به گفته او قرار گرفتن ايران در كمربند بياباني و كاهش بارش‌ها بر اثر تغيير اقليم مساله گرد و غبار را تشديد هم مي‌كند: «بايد بدانيم كه گرد و غبار پديده‌اي است كه تا مدت‌ها در اين منطقه وجود خواهد داشت. پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه تغييرات اقليم به شكلي پيش مي‌رود كه در مناطق گرد و غبارخيز كشور، بارش‌ها كمتر خواهد شد. اين موضوع قطعا فشار بيشتري روي منابع آب ايجاد مي‌كند.»
معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست ايران «الگوهاي غلط توسعه» و «بارگذاري بيش از ظرفيت روي منابع آب به خصوص در بخش كشاورزي» را از ديگر عوامل تشديد بحران گرد و غبار در ايران اعلام كرد و افزود: «شواهد نشان مي‌دهد كه اگر مديريت درستي صورت نگيرد، تالاب ميانكاله تبديل به كانون گرد و غبار خواهد شد. قطعا آنچه ميانكاله را به اين وضعيت دچار كرده الگوهاي غلط توسعه‌اي در اين منطقه است.»
تجريشي در ادامه بر لزوم حساسيت بيشتر دستگاه‌هاي مسوول در كشور در برابر پديده گرد و غبار تاكيد كرد و درباره عواقب اين پديده زيست محيطي هشدار داد: «بايد بتوانيم دولت و مجلس را مجاب كنيم كه گرد و غبار جداي از حوادثي مانند زلزله است. گرد و غبار يك مساله جهاني است و بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهاني ۷۵ درصد سرطان‌هاي گوارشي مربوط به گرد و غبار است. بنابراين پيشگيري و اجراي روش‌هاي درست براي مقابله با اين پديده بسيار مهم است.» او با اشاره به شدت گرفتن گرد و غبار و آثار زيان بارش در استان خوزستان اولويت‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست براي مقابله با گرد و غبار را اعلام كرد: «بعد از خوزستان به ترتيب سيستان و بلوچستان، ريگان (استان كرمان) و خراسان جنوبي در منطقه نهبندان در اولويت‌هاي بعدي قرار دارند.» تجريشي درباره تامين منابع مالي مقابله با گرد و غبار در استان خوزستان گفت: «با نظر مقام معظم رهبري 350 ميليارد تومان به مقابله با گرد و غبار اختصاص مي‌يابد.»
دستگاه‌هاي اجرايي پاسخگو باشند
اين مقام سازمان حفاظت محيط زيست البته يادآوري كرد كه فقط 5 درصد از اين بودجه در اختيار اين سازمان قرار مي‌گيرد و بقيه اعتبار به سازمان‌هاي اجرايي ديگر داده مي‌شود كه لازم است در اين رابطه گزارش دهند. تجريشي با بيان اينكه متولي بسياري از مشكلات زيست محيطي سازمان محيط زيست نيست، گفت: «براي مثال درباره سدهايي كه ساخته شده و مانع ورود سيلاب به تالاب‌ها مي‌شود، حتما وزارت نيرو بايد پاسخگو باشد. يا سازمان جنگل‌ها آمارهاي مربوط به تخريب‌ها و مديريت چرا و دام را در اختيار دارد كه بايد ارايه دهد. همچنين سازمان هواشناسي متولي شناسايي كانون‌هاي گرد و غبار كشور است كه بايد در اين زمينه به دستگاه‌هاي داخلي گزارش دهد.» معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست همچنين از وزارت جهاد كشاورزي خواست درباره برنامه آمايش سرزميني گزارش دهد زيرا؛ «آمايش سرزمين مباحث مختلف از جمله بارگذاري روي منابع طبيعي را مشخص مي‌كند و روشن است كه برخي از كانون‌هاي گرد و غبار كشور بر اثر تغيير كاربري‌ها و خشكي تالاب‌ها صورت گرفته است.»
30ميليون هكتار متاثر از گرد و غبار
علي‌محمد طهماسبي‌بيرگاني، رييس ستاد ملي مقابله با پديده گرد و غبار هم ديروز در اين نشست خبري با اشاره به اينكه 30 ميليون هكتار از مساحت ايران تحت تاثير گرد و غبار قرار دارد، گفت: تعيين سهم كانون‌هاي داخلي و خارجي گرد و غبار بايد از طريق پهنه‌بندي سرزميني انجام شود و درصدبندي سهم كانون‌ها از نظر علمي منسوخ است. طهماسبي‌بيرگاني گفت: سازمان محيط زيست منشايابي و تدوين برنامه‌هاي عمل و اقدام به منظور مقابله با گرد و غبار را بر عهده دارد و براي همين موضوع كارگروهي را راه‌اندازي كرده‌ايم. منشايابي داخلي گرد و غبار با استفاده از نظرات سازمان جنگل‌ها، سازمان زمين‌شناسي و سازمان هواشناسي در حال انجام شدن است.
او در مورد منشايابي خارجي گرد و غبار افزود: پيش از اين قراردادهايي با كشورهاي عراق و سوريه به منظور شناسايي و مقابله با گرد و غبار منعقد كرده‌ايم كه متاسفانه محقق نشده است. بنابراين بنا داريم برنامه‌هايي كه مورد قبول اين كشورها باشد را تهيه كرده و از طريق كنوانسيون‌هاي بين‌المللي جنبه عملياتي به اين برنامه‌ها ببخشيم. رييس ستاد ملي مقابله با پديده گرد و غبار با اشاره به اينكه 85 درصد از مساحت كشور ما در مناطق خشك و نيمه خشك واقع شده است، گفت: همين موضوع باعث شده كه بيابان‌زايي در كشور ما با سرعت بيشتري صورت گيرد و در نتيجه بيابان‌زايي، گرد و غبار و فرسايش بادي ايجاد مي‌شود. از قديم كشور ما با اين پديده مواجه بوده كه طبيعتا افزايش تبخير و تغيير اقليم و همچنين فعاليت‌هاي انساني، فرسايش بادي و توفان ماسه‌اي را گسترش داده است.
طهماسبي‌بيرگاني ادامه داد: 20 ميليون هكتار مناطق تحت تاثير فرسايش بادي در كشور وجود دارد كه با توجه به مطالعات اخير صورت گرفته 30 ميليون هكتار از مساحت كشور تحت تاثير گرد و غبار قرار دارد. به گفته او به استثناي نوار ساحلي كشور بقيه استان‌ها يا تاثيرگذار يا تاثيرپذير از گرد و غبار هستند. رييس ستاد ملي مقابله با پديده گرد و غبار در مورد تعيين سهم گرد و غبارهاي داخلي و خارجي كشور تصريح كرد: نمي‌توان در مورد تاثير كانون‌هاي داخلي و خارجي گرد و غبار درصدبندي ارايه داد، چون عوامل متعدد از جمله تعداد رخدادهاي گرد و غبار، غلظت گرد و غبار و ماندگاري آن در تعيين سهم‌ها تاثيرگذار است. بنابراين درصدبندي‌ها از نظر علمي منسوخ است.
همچنين به گزارش ايسنا وي با تاكيد بر اينكه تثبيت ماسه و فرسايش بادي را وزارت جهاد كشاورزي دنبال مي‌كند، گفت: طي حداقل نيم قرن اخير اين وزارتخانه اقداماتي را براي تثبيت ماسه و فرسايش بادي انجام داده است، اما گرد و غبار يك پديده نوظهور است كه بر اثر تغيير اقليم و همچنين فعاليت‌هاي مخرب انساني در حوزه توسعه ايجاد شده است.
طهماسبي در مورد احتمال افزايش كانون‌هاي گرد و غبار اظهار كرد: اگر رسيدگي و مراقبت صورت نگيرد، احتمال گسترده شدن كانون گرد و غبار وجود دارد. حتي برخي از مناطق حفاظت شده و مراتع تخريب يافته درجه سه در صورت عدم مديريت، تبديل به مناطق مستعد غبار مي‌شوند. مناطقي كه وابستگي به رطوبت بالا دارند و مناطق مرتعي كه با خشكسالي مواجه شده‌اند، در شرايط خطرناكي به لحاظ تبديل به كانون گرد و غبار به سر مي‌برند. طهماسبي‌بيرگاني در مورد وضعيت تالاب «جازموريان» اظهار كرد: متاسفانه ادعاهاي غلطي در مورد نقش 25 درصدي تالاب جازموريان مطرح مي‌شود. خوشبختانه امسال سيلاب خوبي در جازموريان شده است و اين تالاب وضعيت نسبتا بهتري نسبت به سال گذشته دارد. رييس ستاد ملي مقابله با پديده گرد و غبار اظهار كرد: در حال حاضر مهم‌ترين مشكل استان كرمان در بحث گرد و غبار منطقه «ريگان» است. از سال 92 يك كار تحقيقي در اين حوزه صورت گرفته است و حتي اولين ايستگاه فرسايش بادي در «ريگان» مستقر شد. از لحاظ غلظت و تكرار رخداد گرد و غبار اين منطقه حساس‌تر است.
تجريشي: با نظر مقام معظم رهبري 350 ميليارد تومان به مقابله با گرد و غبار اختصاص مي‌يابد. فقط 5 درصد از اين بودجه در اختيار اين سازمان قرار مي‌گيرد و بقيه اعتبار به سازمان‌هاي اجرايي ديگر داده مي‌شود كه لازم است در اين رابطه گزارش دهند.