ظريف و فرصت‌هاي جديد
سيدمحمدعلي حسيني
اقدام اخير امريكا در تحريم وزير امور خارجه و سكاندار دستگاه ديپلماسي كشورمان به اين بهانه كه او «سخنگوي اصلي ايران در سراسر جهان است»، نه نشاني از قدرت يك مدعي رهبري جهان دارد، نه كمترين نشاني از عقلانيت و درك و فهم سياست بين‌الملل را مي‌توان در آن يافت، نه با ارزش‌هايي كه هر روزه با هياهو و تبليغات فراوان، مدعي آن هستند و ديگران را به تبعيت از آن فرا مي‌خوانند، مطابق است و نه نسبتي با ادعاي مستمر و شبانه‌روزي مقامات كاخ سفيد در اعلام آمادگي براي مذاكره و بهره‌گيري از ديپلماسي دارد. به نظر مي‌رسد هيچ‌يك از ناظران سياسي و تحليلگران مسائل بين‌المللي و نخبگان ديپلماسي جهان، منطقا قادر به توجيه اين اقدام امريكايي‌ها كه در نوع خود، بدعتي بي‌سابقه و نامتعارف است، نبوده و نخواهند بود. بااين وجود، هدف آشكار و عيان امريكا از تحريم وزير خارجه كشورمان، ممانعت از حضور فعال محمدجواد ظريف در عرصه نبرد ديپلماسي عمومي و رسانه‌اي و به صفر رساندن ميزان تاثيرگذاري او بر افكار عمومي امريكا و جهان است.
طبيعي است رهبريت و رياست امريكا كه سلطه‌طلبي، خردگريزي، عوام‌فريبي و دروغگويي را چارچوب اصلي گفتمان خود قرار داده، گفتمان جمهوري اسلامي را كه مبتني بر عقلانيت، صداقت، مقاومت و شجاعت است و از زبان گوياي «سخنگوي اصلي ايران در سراسر جهان» بيان مي‌شود، برنتابد و آن را تهديدي عليه خود قلمداد كند. دونالد ترامپ و تيم ناهوشيار و افراط‌گراي او كه نهايت اين مصاف را شكست تحقيرآميز ديگري براي خود مي‌بينند، تنها راه چاره را تحريم اين سخنگوي حاذق جمهوري اسلامي ديدند؛ اقدامي كه جامعه جهاني به سرعت نسبت به آن واكنش نشان داد و در عدم همراهي با آن، مواضع خود را اعلام كرد.
استيصال و واماندگي رژيم امريكا در اتخاذ رويكردي اينچنين قانون‌ستيز و نامتعارف، البته قابل درك است. ايالات متحده با همه ادعاهاي متكبرانه و يكجانبه‌گرايانه تيم جنگ‌طلب و شروري كه در مسند قدرت دارد، در مصاف با جمهوري اسلامي ايران در عرصه نظامي، شكست سخت و تحقيرآميزي را تجربه كرد و پهپاد متجاوز و گران قيمت و فوق پيشرفته خود را با شليك تنها يك موشك بومي ايران از دست داد. واشنگتن، سپس اين پيام را نيز به خوبي دريافت كه در صورت اقدام به «پاسخي محدود» با «واكنشي نامحدود و مقتدرانه» از سوي جمهوري اسلامي، مواجه خواهد شد؛ از اين رو با سرافكندگي، عقب نشست و نظاره‌گر تغيير و تحولات و معادلات منطقه‌اي به نفع ملت ايران شد.
كاخ سفيد، اين‌بار مصمم شد تا عرصه نبرد را از حوزه سخت نظامي به ميدان نرم ديپلماتيك بكشاند تا به زعم خويش، اعتبار و اقتداري براي خود دست و پا كند. به همين جهت، چندي پيش، تحريم احتمالي دكتر ظريف، رييس دستگاه ديپلماسي كشور را مطرح كرد اما به دليل اعتراض افكارعمومي و مخالفت برخي هم‌پيمانان و نيز، احتمالا نامناسب بودن زمان اعمال آن، تصميم در اين باره را به آينده نزديك موكول كرد. مقامات امريكايي اما در سفر اخير وزير خارجه كشورمان به نيويورك، با وجود اعمال محدوديت‌هاي غيرقانوني و سخيف براي او، به درستي دريافتند كه شيوه محدود‌سازي ظريف، حتي به سه نقطه مشخص در نيويورك، نيز به اندازه كافي موثر و كارساز نبوده است، چرا كه ظريف، ماموريت خود را با موفقيت به انجام رساند و گامي بلندتر از گذشته در جهت دستيابي به اهداف ديپلماسي رسمي، عمومي و رسانه‌اي جمهوري اسلامي برداشت. اينچنين بود كه روز چهارشنبه گذشته، ترامپ و تيم لجوج و عصباني تحت رياست و رهبري‌اش، به ناچار و با وجود سرزنش‌هاي قابل پيش‌بيني جامعه جهاني، تصميمي را در عرصه نبرد ديپلماتيك و عليه نماد اقتدار ديپلماسي جمهوري اسلامي گرفتند.
اين، البته نه‌تنها منفعت و موفقيتي براي دستگاه حاكمه امريكا نخواهد داشت بلكه شكست فاحش ديگري را براي آنان رقم خواهد زد و فرصتي تازه و ميداني به مراتب گسترده‌تر از قبل براي آقاي ظريف فراهم خواهد كرد. از اين پس شاهد آن خواهيم بود كه افكار عمومي جهان با اشتياقي مضاعف در انتظار شنيدن مواضع استوار و اثرگذار وزير خارجه كشورمان باشند. او قطعا در ماموريت‌هاي خارجي آينده، فرصت بيشتر و بخش مهم‌تري از برنامه سفرش را به ديپلماسي عمومي و رسانه‌اي، اختصاص خواهد داد؛ همان عرصه‌اي كه ايالات متحده، آسيب‌پذير نشان داده و از آن هراسان و بيمناك است.
سخنگوي اسبق وزارت امور خارجه و سفير پيشين ايران در ايتاليا