داستان يك بوي مشكوك

گروه اجتماعي| تهراني‌ها مي‌خواستند هفدهمين روز آذر را نفس بكشند و از تميزي هواي باراني نهايت بهره را ببرند اما صبح بويي كه هنوز نمي‌دانند چيست و از كجا برمي‌خيزد به ريه‌هاي‌شان امان نداد و مشام‌شان را تلخ كرد؛ درست همان‌روزي كه پيروز حناچي به مناسبت يكساله شدن شهردارشدنش در برنامه تلويزيوني «نگاه يك» حاضر شده بود و مجبور شد بخشي از وقتش را به بوي نامطبوع تهران اختصاص دهد. ماجرا اما به يك سال قبل بازمي‌گردد. هنوز دي به نيمه نرسيده بود كه بويي نامطبوع تهراني‌ها را متوجه خود كرد. شايعه‌هاي زيادي دست به دست شدند. از تركيدگي فاضلاب ساختمان پلاسكو گرفته تا به ميان آمدن پاي آراد‌كوه و دفن زباله در تهران. يكي ديگر هم تزريق ماده شيميايي مركاپتان به گاز شهري‌ را عامل آن دانست. كار به آنجا رسيد كه 10 بهمن 1397 انوشيروان محسني‌بندپي استاندار تهران از اختصاص بودجه 70ميلياردتوماني براي شناسايي بوي بدي كه تهران را درنورديده بود خبر داد و گفت 35ميليارد آن تخصيص داده شده است. پارسال كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي از جمله توييتر هم اين موضوع را به دقت رصد كردند و با هشتگ‌هايي چون بوي_مرموز، بوي_نامطبوع، بوي_بد و بوي_تهران ديدگاه‌هاي خود را منعكس كردند. وقتي دوباره در آذر امسال سر و كله بوي نامطبوع در تهران پيدا شد طنز و مزاح هم به شايعات افزوده شد تا آنجا كه محسن هاشمي رييس شوراي شهر تهران به شوخي گفت: «گندي زديم، بوش دراومده». حالا بوي بدتهران عادي‌تر از پارسال شده است و گويي حضورش براي شهروندان آشناتر شده باشد كمتر نسبت به آن حساس هستند. شايد اگر به جاي اين شايعه‌پردازي‌ها و اظهارنظرها يا حتي تشكيل كميته‌هاي مختلف موضوع را به تخيل فيلمسازان سپرده بودند يك فيلم اكشن و جذاب مي‌شد ساخت كه بر اثر دفن انواع و اقسام زباله‌هاي بيمارستاني و شهري در آرادكوه موجودي تغيير ژنتيك يافته از دل آن كوه بيرون آمده و به تهراني‌ها حمله كرده است. آن وقت شايد موضوع شكل ديگري به خود مي‌گرفت.

شهردار و همنوايي بو با فاضلاب

وقتي 10 آذر امسال دوباره سر و كله بوي نامطبوع در تهران پيدا شد بار ديگر بحث‌هاي سال گذشته هم در خاطره‌ها مرور شد. جالب‌ترين بخش مرور خاطره‌هاي آنچه سال گذشته از اظهارنظرها به جا گذاشته بود اين پرسش بود كه با كدام دستگاه و وسيله مشخص بو را رديابي و آناليز مي‌كنند. همان زمان سازمان حفاظت محيط زيست تاكيد كرده بود كه هيچ وسيله‌اي براي شناسايي و آناليز بو در كشور وجود ندارد. با اين حال امسال نيز ابتدا ماموران آتش‌نشاني موظف شدند دنبال بو بگردند. سازمان مديريت بحران هم در اين مواقع حضور دارد. پرونده بو در مديريت شهري تاكنون روي ميز دو نفر قرار گرفته است؛ «صدرالدين عليپور» رييس مركز مديريت محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران در سال 1397 و اينك «شينا انصاري» مديري كه جايگزين او شده است. مديركل محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران گفت: متعاقب اين شكايت‌ها گروه‌هايي از سوي اداره كل محيط زيست شهرداري تهران براي پيگيري موضوع و همچنين مشخص شدن منشا بو، مسووليت پيدا كردند. انصاري با بيان اينكه انتشار اين بو در مناطق ۱۷، ۱۳، ۲، ۶، ۹، ۱۰ و ۱۱ گزارش شده است، گفت: در حال حاضر مشغول بررسي علت انتشار اين بو و پيدا كردن منشا آن هستيم و به محض مشخص شدن علت آن به شهروندان در خصوص آن اطلاعات خواهيم داد.او در اين باره گفت: گروه‌هاي اعزامي با خود دستگاه‌هايي براي جمع‌آوري آثار بو به محل‌هاي انتشار بوي نامطبوع برده‌اند، اما عموما به دليل فرار بودند. بو و وزش باد، جمع‌آوري آثار بو كار سخت و تا حدودي ناممكن است.با اين حال شامگاه 16 آذر پيروز حناچي كه در برنامه‌اي تلويزيوني حضور پيدا كرده بود درباره بوي نامطبوع تهران گفت: از طريق تماس مردمي با سامانه ۱۳۷ انتشار بوي نامطبوع در مناطق ۲، ۴، ۶، ۱۰، ۱۱ و ۱۳ ثبت شد و گزينه‌هاي مختلفي در مورد منشا اين بو احصا شد؛ به‌گونه‌اي كه در آن روز باد جنوبي در تهران وزيد و ممكن است بوي منطقه آرادكوه و حوالي فرودگاه امام خميني را به تهران آورده باشد. بررسي‌ها نشان داد كه جهت باد با شبكه فاضلاب تهران منطبق بوده كه ما اين اطلاعات را به ستاد بحران داده‌ايم و در حال بررسي هستند.

هنوز فرضيه‌هاي قبلي پابرجاست؟

به نظر مي‌رسد هنوز فرضيه‌هايي كه پارسال در مورد بوي نامطبوع تهران مطرح و درباره آنها گزارش نوشته شده بود به قوت خود باقيست. براي نمونه استاندار تهران در خصوص بوي نامطبوع منتشر شده در تهران گفته بود: پژوهش‌ها نشان مي‌دهد در منطقه يافت‌آباد SO2 نسبت به ساير مناطق افزايش داشته كه اين مورد نشان مي‌دهد تركيب اين بو از سولفور است.انوشيروان محسني‌بندپي همچنين گفته بود: بوي نامطبوع حدفاصل مرقد امام خميني تا فرودگاه امام خميني(ره) به دليل اين است كه در بخش شمالي اين اتوبان كشتارگاه‌ها و گاوداري‌ها وجود دارند كه پساب آنها وارد محيط زيست مي‌شود. 7 بهمن پارسال نيز صدرالدين عليپور رييس وقت مركز مديريت محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران در جلسه‌اي با اعضاي كميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري شوراي شهر و مديركل حفاظت محيط زيست استان تهران كه به بررسي منشا انتشار بوي نامطبوع در تهران اختصاص داشت، گفته بود: بنا بر گزارشات، بوي نامطبوع تهران شبيه به بوي زباله‌هاي در حال سوخت يا بوي گاز آمونياك و گاز مركاپتان توصيف شده است. ما بين ساعات ۱۶ الي ۱۷ دوازدهم دي ماه شوك محسوسي در ديتاهاي خود مشاهده كرديم همچنين از ساعت ۱۵ افزايش ميزان غلظت SO2 را داشتيم علاوه بر اين در اين ساعات غلظت PM5/2 نيز بالا رفت، ما براساس اين ديتاها و ديتاهاي ديگر به بررسي علت و منشا انتشار بوي نامطبوع در تهران پرداختيم. گرچه بايد باز هم صبر كنيم و ببينيم سازمان مديريت بحران آنچه حناچي به عنوان اطلاعات تجربه اخير را به آنها داده چگونه تحليل مي‌كنند اما شايد بد نباشد گوشه چشمي به توليد روزانه 9هزارتن زباله در تهران داشته باشيم كه راهي جز آرادكوه ندارد. ولي نبايد غافل شويم كه ما سيستم قابل توجهي براي رديابي و آناليز بو هم نداريم. «سيد آرش حسيني ميلاني» عضو شوراي شهر تهران اين نكته را 16دي 1397 در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد تاكيد كرده بود: دستگاهي كه بتواند بو را شناسايي كند در كشور نداريم و صرفا در اين مدت نيرو اعزام شده تا موضوع بررسي شود.