انتشار گزارش قتل خاشقچي
روابط امريكا و عربستان را بدتر مي‌كند
تماس پيش از انتشار اتهام‌نامه
مترجم: هديه عابدي
دولت بايدن به زودي گزارش اطلاعات محرمانه‌اي را درخصوص قتل جمال خاشقچي، روزنامه‌نگار سعودي، از حالت طبقه‌بندي خارج مي‌كند كه ثابت مي‌كند محمد بن سلمان، وليعهد عربستان، قتل اين منتقد خاندان آل‌سعود را هدايت كرده است.
نسخه طبقه‌بندي شده‌اي از گزارش اندكي پس از قتل خاشقچي در كنسولگري عربستان در استانبول در تاريخ 2 اكتبر 2018 تهيه و تكميل شد. اما دولت دونالد ترامپ جلوي انتشار يافته‌ها را گرفت و ثابت كرد حتي با وجود اين ترور بي‌رحمانه ترامپ قصد ندارد جانشين بعدي تاج و تخت عربستان را برنجاند.
تصميم به انتشار عمومي گزارش در حالي اتخاذ شد كه جو بايدن، رييس‌جمهور جديد امريكا تلاش مي‌كند رابطه بين واشنگتن و رياض را به گونه‌اي تغيير دهد كه قطعا باعث بدتر شدن آن مي‌شود. بايدن همچنين حمايت امريكا از جنگ عربستان در يمن را نيز قطع مي‌كند؛ جنگي كه باعث كشته شدن غيرنظاميان بسيار زيادي شده است. بايدن همچنين (بر‌خلاف ميل عربستان) به دنبال احياي توافق هسته‌اي با ايران است.
خاشقچي كه در امريكا زندگي مي‌كرد و براي روزنامه واشنگتن‌پست تحليل مي‌نوشت، آخرين‌بار در حال ورود به كنسولگري عربستان در استانبول با هدف دريافت اسناد لازم براي ازدواج مجدد ديده شده بود. پس از ورود به كنسولگري، او را به قتل رساندند و اعضاي بدنش را تكه‌تكه كردند. بقاياي او هرگز پيدا نشد و گزارشي كه سازمان ملل در سال 2019 منتشر كرد، نشان مي‌دهد اين قتل از پيش و به دقت برنامه‌ريزي شده بوده است. رياض در ابتدا به دروغ ادعا كرد خاشقچي از كنسولگري خارج شده، اما بعدا اعتراف كرد او به قتل رسيده است. با اين حال، بن سلمان هرگز نپذيرفت كه قتل خاشقچي به دستور او انجام شده است. بايدن روز چهارشنبه اعلام كرد گزارش مربوط به قتل خاشقچي را خوانده، اما در اين باره اظهار‌نظري نكرد. روز پنجشنبه بايدن نخستين‌بار در مقام رييس‌جمهور تلفني با ملك سلمان پادشاه عربستان صحبت كرد. دستياران بايدن عمدا اعلام كرده بودند او حاضر نيست با محمد بن سلمان، پسر پادشاه و وليعهد صحبت كند، هر چند كه همه او را رهبر بالفعل عربستان مي‌دانند. به گفته كاخ سفيد، رهبران امريكا و عربستان بر «ماهيت تاريخي» روابط امريكا و عربستان تاكيد كردند، اما بايدن مسائل مربوط به نقض حقوق بشر در عربستان را نيز با ملك سلمان مطرح كرده و به پرونده حبس يكي از فعالان برجسته حقوق زنان و شكنجه او پيش از آزادي‌اش اشاره كرده است. قرار بود بايدن در اين تماس ديپلماتيك سلمان بن عبدالعزيز را براي انتشار گزارش قتل خاشقچي آماده كند. در چهار سالي كه ترامپ رييس‌جمهور بود، امريكا به عربستاني‌ها از گل نازك‌تر نگفت. ترامپ بيش از حد با رهبران آل‌سعود خوب بود و رابطه او و دامادش جرد كوشنر با بن‌سلمان نيز به شدت دوستانه بود. ترامپ با ناديده گرفتن خشم عمومي از قتل خاشقچي، به مصوبه كنگره بي‌توجهي كرد و به فروش سلاح به عربستان ادامه داد و با وجود يافته‌هاي مقامات اطلاعاتي امريكا، او توضيحات بن‌سلمان درخصوص قتل را پذيرفت. بن‌سلمان ادعا كرده بود خاشقچي در يك عمليات خودسرانه به قتل رسيده و او هيچ نقشي در آن نداشته است.
اگرچه ترامپ براي راضي كردن رهبران عربستان بسيار مشتاق بود، اما روابط ديپلماتيك، اقتصادي و امنيتي ميان واشنگتن و رياض بسيار عميق است و به دهه‌ها قبل بازمي‌گردد. راجان منون، دانشمند علوم سياسي در كالج شهر نيويورك و دانشگاه كلمبيا كه متخصص جنگ، صلح و اخلاق است، مي‌گويد بعيد است به اين سرعت شاهد تغيير جدي و شديدي در روابط ميان دو كشور باشيم.
او در مصاحبه‌اي گفت: دو كشور روابطي ديرينه، تثبيت شده و مورد حمايت عميق هر دو حزب سياسي امريكا دارند و هر گونه تغيير بنيادي به شكل ناگهاني امكان‌پذير نيست. مثل يك نفتكش مي‌ماند؛ نمي‌توانيد سريعا دور بزنيد و در مسير برعكس حركت كنيد .
با اين حال او معتقد است جنگ فاجعه‌بار در يمن و گزارش قتل خاشقچي «فرصت» خوبي براي بازنگري اساسي در روابط ميان دو كشور محسوب مي‌شود.
يكي از اولين اقدامات بايدن پس از ورود به كاخ سفيد پايان دادن به مشاركت امريكا در عمليات نظامي تهاجمي در يمن بود، جايي كه تاكنون امريكا هم به عربستان و هم به امارات متحده عربي در انجام حملات هوايي مرگبارشان كمك مي‌كرد. بايدن فروش سلاح به هر دو كشور را تا انجام بازنگري، به حالت تعليق درآورده است. منون مي‌گويد بايد ديد دولت جديد امريكا تعليق فروش سلاح را تمديد مي‌كند يا خير. اين مساله مي‌تواند همه چيز را روشن كند.
امريكا در ابتدا به ائتلاف عربستان در حمله به گروه انصارالله يمن پيوست، اما اين جنگ به يكي از بدترين بحران‌هاي انساني كره‌زمين تبديل شد و باعث مرگ، گرسنگي و ويراني‌هاي فراواني شد و نتوانست به اهداف اوليه‌اش دست يابد. در عين حال در نتيجه جنگ عربستان، شبه‌نظاميان تندرو تكثير شدند.
ايلان گلدنبرگ، كارشناس مسائل خاورميانه در مركز امنيت امريكاي جديد و مقام سابق وزارت خارجه اين كشور، مي‌گويد دولت بايدن پس از «چهار سال دادن چراغ سبز به همه خواسته‌هاي عربستان» در دوران ترامپ، اكنون «تا حدي» به ديپلماسي سنتي با رياض بازگشته است. گلدنبرگ مي‌گويد ديدگاه غالب در واشنگتن اين است كه امريكا قصد ندارد از عربستان فاصله بگيرد و اگر رياض جديت نشان دهد و برخي عادت‌هاي بد و رفتارهاي مشكل‌ساز خود را كه در تضاد با منافع امريكاست، كنار بگذارد، رابطه ميان دو طرف شكل مي‌گيرد. اما در غير اين صورت، در روي همين پاشنه مي‌چرخد و امريكا نيز ممكن است واقعا از رياض فاصله بگيرد. گلدنبرگ مي‌گويد با اينكه دولت بايدن روابط را به حالت تعليق درآورده، اما سعودي‌ها كه لابي‌هاي گسترده و پيچيده‌اي در واشنگتن دارند مشغول نقشه كشيدن هستند تا ببينند چطور مي‌توانند با دولت جديد امريكا روابط خوبي داشته باشند.
منبع: لس‌آنجلس تايمز