تورم به بازار درمان اعتياد هم رسيد

بنفشه  سام‌گيس

با تصويب شوراي عالي بيمه، هزينه درمان اعتياد در مراكز وابسته به بخش خصوصي (كلينيك‌هاي درمان اعتياد، مراكز اجتماع درمان مدار TC و كمپ‌هاي اقامتي) براي سال جاري، 42.5 درصد افزايش يافت. مطابق جزييات مصوبه شوراي عالي بيمه، هزينه دوره يك ماهه درمان نگهدارنده با متادون (با محاسبه هزينه دارو) در كلينيك‌هاي ترك اعتياد، 254 هزار و 500 تومان، هزينه دوره يك ماهه درمان نگهدارنده با شربت ترياك (بدون محاسبه هزينه دارو) 288 هزار و 300 تومان و هزينه دوره يك ماهه درمان نگهدارنده با بوپرونورفين (بدون محاسبه هزينه دارو) 135 هزار و 800 تومان است. بيماران مراجعه‌كننده به مراكز TC بايد براي يك ماه حضور در اين مراكز، 2 ميليون و 571 هزار و 300 تومان پرداخت كنند و هزينه اقامت يك ماهه در كمپ‌هاي درمان اعتياد هم براي يك دوره يك ماهه به يك ميليون و 284 هزار و 700 تومان افزايش يافته است. 
البته در اين مصوبه، تعرفه درمان اعتياد در مراكز درماني وابسته به بخش دولتي هم افزايش 28.5 درصدي دارد اما بايد توجه داشت كه فقط 16 درصد بار درمان اعتياد بر دوش دولت و باقي، بر عهده بخش خصوصي است و بنابراين، داوطلبان درمان اعتياد، اگر بخواهند هم، چاره‌اي جز نوبت گرفتن براي مراجعه به مراكز خصوصي ندارند آن هم در حالي كه افزايش 42.5 درصدي هزينه درمان دارويي و مداخلات روانشناختي براي مراجعان اين مراكز كه مانند تمام اقشار جامعه، طي 14 ماه گذشته، گرفتار نابساماني‌هاي معيشتي ناشي از شيوع «كرونا» و تعديل و اخراج و بيكاري و كاهش پس‌اندازها و گراني هزينه زندگي و تبعات تورم مهار ناشدني بوده‌اند، تهديد بالقوه‌اي به جهت صرف‌نظر كردن از ادامه درمان خواهد بود. 

اجبار به گران‌خري 
 به استناد جزييات مصوبه شوراي عالي بيمه، همچون سال‌هاي گذشته، جز درمان نگهدارنده با متادون، تعرفه باقي روش‌هاي درماني (درمان نگهدارنده يا سم‌زدايي با بوپرونورفين، كلونيدين، نالتروكسان، شربت ترياك- تنتور اپيوم) به دليل افزايش متناوب قيمت داروهاي مورد نياز، صرفا رقم خام و بدون احتساب هزينه داروست به اين معنا كه بيمار مراجعه‌كننده، براي بهره‌مندي از هر روش درماني (غير از درمان نگهدارنده با متادون) بايد علاوه بر هزينه درمان، مبلغ جداگانه‌اي براي دريافت دارو پرداخت كند. در حال حاضر، قيمت هر قرص بوپرونورفين در كلينيك‌هاي ترك اعتياد، 1080 تومان، قيمت هر شيشه 250 سي‌سي شربت ترياك در اين مراكز، حدود 33 هزار تومان و قيمت هر عدد قرص متادون، 255 تومان است. 
علي غلامي، دبير كانون سراسري انجمن‌هاي صنفي مراكز سرپايي درمان اعتياد كشور به «اعتماد» توضيح مي‌دهد كه بنا به ‌شدت اعتياد و نوع مصرف يك بيمار، براي يك دوره درمان نگهدارنده، حداقل 60 عدد قرص بوپرونورفين يا 540 سي‌سي شربت ترياك تجويز مي‌شود. با محاسبه ريالي همين حداقل‌ها، يك بيمار مراجعه‌كننده به كلينيك‌هاي ترك اعتياد وابسته به بخش خصوصي، بايد براي هر دوره 30 روزه درمان نگهدارنده با بوپرونورفين، حداقل 200 هزار و 600 تومان و براي هر دوره 30 روزه درمان نگهدارنده با شربت ترياك، بيش از 358 هزار تومان پرداخت كند. 
اما اين، پايان داستان نيست. در تعاريف علمي درمان اعتياد به مواد، درمان نگهدارنده، به معناي جايگزيني علمي يك داروي مخدر به جاي مصرف مهار گسيخته يك ماده اعتيادآور با هدف كاهش تدريجي نياز جسمي به اين ماده مخدر يا محرك است اما به سبب آنكه نياز جسمي به ماده اعتيادآور، به سرعت كاهش نمي‌يابد، بيماري كه تحت درمان نگهدارنده قرار مي‌گيرد، بايد به مدت طولاني- چند ماه تا چند سال- با همان داروي با دوزهاي مشخص و تعيين شده توسط درمانگر اعتياد، تحت مداوا باشد. نقطه مقابل درمان نگهدارنده، سم‌زدايي و پاك شدن يك‌باره بدن از ماده اعتيادآور است كه به دليل تاثيرگذاري سريع‌تر و حصول بهبودي جسمي در كوتاه‌مدت، مطلوب‌تر است اما در صورت نياز به تجويز دارو، ، هزينه گران‌تري هم دارد. چنانكه در مصوبه شوراي عالي بيمه، سم‌زدايي با بوپرونورفين براي دوره 8 تا 21 روزه و بدون محاسبه هزينه دارو، به 331 هزار و 200 تومان افزايش يافته كه با محاسبه حداقل 60 قرص براي همين دوره 8 الي 21 روزه، هزينه نهايي درمان دارويي به بيش از 400 هزار تومان افزايش خواهد يافت. 

هزينه درمان، هنوز از مصرف مواد
 ارزان‌تر است 
فروشنده مواد مخدر در ميدان شوش، به من مي‌گويد كه در حال حاضر، هر گرم هرويين در بازار خرده‌فروشي جنوب تهران، 60 هزار تومان و هر گرم شيشه، 50 هزار تومان عرضه مي‌شود. فروشنده مواد مخدر در محدوده «اوين» هم به من مي‌گويد كه در بازار خرده‌فروشي شمال پايتخت، قيمت هر گرم هرويين، بسته به ميزان خلوص، 60 الي 70 هزار تومان و قيمت هر گرم شيشه، 80 هزار تومان است. اگر هر مصرف‌كننده هرويين در شهر تهران، روزانه حداقل 2 گرم، مصرف داشته باشد و فقط هم هرويين مصرف كند و سراغ مصرف شيشه هم نرود، در طول 30 روز بايد براي خريد هرويين، يك ميليون و 800 هزار الي دو ميليون و 100 هزار تومان هزينه كند. 
بنابراين، هنوز، هزينه سم‌زدايي دارويي (قطع يك‌باره مصرف) و درمان نگهدارنده (كاهش تدريجي مصرف) در كلينيك‌هاي وابسته به بخش خصوصي، بسيار ارزان‌تر از هزينه مصرف هرويين يا شيشه است. 
داروفروش خيابان ناصرخسرو، به من مي‌گويد كه قيمت بسته 100 عددي قرص متادون 5 ميلي‌گرمي در بازار قاچاق، 400 هزار تومان، بسته 100 عددي قرص متادون 40 ميلي‌گرمي، يك ميليون و 300 هزار تومان و بسته 100 عددي قرص بوپرونورفين، 500 هزار تومان است. بنابراين، هنوز، هزينه سم‌زدايي دارويي (قطع يك‌باره مصرف) و درمان نگهدارنده (كاهش تدريجي مصرف) در كلينيك‌هاي وابسته به بخش خصوصي، بسيار ارزان‌تر از هزينه درمان‌هاي خانگي با داروهاي مخدر تجويز شده توسط دلالان داروست. 
اما خطر جدي، اين است كه از نيمه دوم سال گذشته، صاحبان 8200 كلينيك خصوصي درمان اعتياد، اعلام كردند كه به دنبال تاكيد مصوبات كميته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، هيچ مراجعه جديدي براي درمان نگهدارنده با متادون را قبول نمي‌كنند و موظف شده‌اند كه به شرط ارزان‌تر شدن قيمت تمام‌شده بوپرونورفين و ايجاد پوشش بيمه‌اي براي اين داروي گران‌قيمت درمان اعتياد، سالانه 10 درصد پذيرش مراجعات داوطلب درمان نگهدارنده با متادون را كاهش داده و در عوض، 10 درصد پذيرش بيشتر براي درمان نگهدارنده با بوپرونورفين داشته باشند. اعضاي كميته درمان اعتياد ستاد مبارزه با مواد مخدر هم، طي همين مصوبه، قول داده‌اند كه تا سقف تجويز روزانه 6 ميلي‌گرم بوپرونورفين براي هر بيمار، تحت پوشش بيمه درمان اعتياد قرار بگيرد. تير ماه سال گذشته، مديركل وقت درمان و حمايت‌هاي اجتماعي ستاد مبارزه با مواد مخدر، از احتمال كاهش قيمت بوپرونورفين خبر داد و شنيده‌هاي «اعتماد» حكايت از آن دارد كه نهادهاي متولي درمان اعتياد، در تلاش هستند كه با دريافت مجوز قانوني كشت محدود شقايق الي فرا، ماده موثره اين گياه مخدر، به كارخانه‌هاي توليد داروهاي مخدر همچون «تماد» فروخته شود و همزمان، نهادهاي بخش مقابله با قاچاق مواد مخدر هم، ملزم شوند كه كشفيات ترياك خالص را، با قيمت ارزان‌تر، در اختيار توليد‌كنندگان داروهاي مخدر قرار دهند تا مجموع اين اقدامات، قيمت تمام شده بوپرونورفين را كاهش دهد. 
صرف‌نظر از اينكه بد حسابي سازمان‌هاي بيمه‌گر در تسويه تعهدات به مراكز طرف قرارداد، يكي از دلايل فرار كلينيك‌هاي ترك اعتياد از پذيرش تقاضاي بيمه درمان اعتياد است، اجبار بيماران به هزينه‌كرد براي درمان گران‌قيمت، آن هم در اين اوضاع اسفبار و درآميختگي گراني‌ها و تورم و بي‌پولي‌ها و سقوط تدريجي طبقه متوسط به زير‌ترين لايه‌هاي اقتصادي جامعه، تدبيري غيرقابل توجيه است با وجود آنكه علي غلامي به «اعتماد» مي‌گويد سال گذشته، مراجعات به كلينيك‌هاي درمان اعتياد، به دليل گراني قيمت مخدرها و محرك‌ها در بازار خرده‌فروشي و ناتواني معتادان خانه‌نشين و بيكار از خريد مواد، افزايش داشته اما بايد توجه داشت كه درمان اعتياد، در دريافت دارو، خلاصه نمي‌شود و لازمه جدايي‌ناپذير مداواي اين بيماري رفتاري، دريافت مادام‌العمر درمان‌هاي روانشناختي است كه همواره هم، از گران‌ترين‌هاي خدمات سلامت بوده و هست. در مصوبه شوراي عالي بيمه، هزينه هر جلسه 45 دقيقه‌اي مداخله روانشناختي فردي، در سال 1400، به رقم 58 هزار و 300 تومان، و هزينه هر جلسه يك ساعته مداخلات روانشناختي گروهي، به 17 هزار و 700 تومان افزايش يافته و اگر فرض بر اين باشد كه هر بيمار دريافت‌كننده درمان نگهدارنده با بوپرونورفين، بايد براي 11 ماه باقيمانده تا پايان سال 1400، هر ماه حداقل 200 هزار تومان بابت دريافت ويزيت و دارو پرداخت كند و در طول هفته هم دو يا سه نوبت، بابت درمان رواني و مشاوره، هزينه كند، نتيجه به دست آمده چندان خوشايند نخواهد بود. اينجاست كه طرد شدن بيمار معتاد خانه‌نشين كه حالا بي‌پول‌تر از قبل هم شده، به اولين اولويت اعضاي خانواده تبديل مي‌شود، اينجاست كه معتاد خانه‌نشين، به كف خيابان پرتاب مي‌شود، اينجاست كه دستور به «جمع‌آوري معتادان ولگرد و پاكسازي شهرها از لوث وجود متجاهرهاي سارق و جيب‌بر» در اولويت كار دستگاه‌هاي حافظ امنيت قرار مي‌گيرد و اينجاست كه جيب افراد خاص، بابت انتقال «فله‌اي» معتادان بي‌خانماني كه تا ديروز، با درمان ارزان، در حصار امن خانه، آبرومند بودند و حالا به دليلي گراني سرسام‌آور درمان، به كنج خرابه‌ها پناه برده‌اند، از يارانه معروف به «درمان اجباري» پر مي‌شود.