غرب، جنوب و مركز ايران تحت تاثير سد‌سازي‌هاي تركيه
اثرات نامطلوب مداخلات محيط زيستي بر هواي ايران
شاخص بالاي 100 ذرات با قطر كمتر از 10 ميكرون روز 27 ارديبهشت 1401
استان آذربايجان شرقي: ميانه ( 162)
استان آذربايجان غربي: اروميه ( 137)
سردشت (500)
استان البرز: كرج ( 155)
استان ايلام: شهرهاي ايلام، چرداول، دره‌شهر، مهران، دهلران و ايوان( 500 )
استان بوشهر: بوشهر (500 ) دشتستان ( 276) گناوه (500 )
استان تهران: تهران (162) اسلامشهر (134) ورامين (117) باقرشهر (176) ملارد (128)
استان خوزستان: شهرهاي اهواز، شوشتر، آبادان و مسجدسليمان (500 )
استان زنجان: شهر زنجان ( 176)
استان قزوين: آبيك (140)
استان قم: شهرقم (143)
استان كردستان: شهرهاي سنندج و سقز (500 )
قروه (176 ) بانه ( 301)
استان كرمانشاه: شهرهاي كرمانشاه، سرپل‌ذهاب، اسلام‌آبادغرب، قصرشيرين و كنگاور (500)
استان لرستان: شهرهاي پلدختر و دورود ( 500)
استان مركزي: اراك (349 ) شازند ( 458)
استان همدان: همدان (491)شهرهاي ملاير و نهاوند (500 ) كبودرآهنگ ( 293)
شاخص بالاي 100 ذرات با قطر كمتر از 2.5 ميكرون روز 27 ارديبهشت 1401
استان آذربايجان شرقي: ميانه ( 164)
استان آذربايجان غربي: اروميه ( 118)
استان اصفهان: اصفهان ( 133) سجزي ( 141)
استان البرز: كرج ( 154) ساوجبلاغ ( 142) نظرآباد
( 153 ) فرديس ( 128)
استان بوشهر: بوشهر ( 174)
استان تهران: تهران ( 159) اسلامشهر ( 119) شهريار ( 121) لواسانات ( 130) ورامين ( 152 )پرديس ( 168) رباط‌كريم (165)باقرشهر ( 152) ملارد (151) پيشوا (163) قرچك ( 169) دماوند (151)
استان خوزستان: اهواز ( 477 ) شهرهاي انديمشك، شادگان و مسجدسليمان (500 ) دشت آزادگان ( 377)
استان زنجان: زنجان ( 118) ابهر ( 158)
استان قزوين: آبيك (163)
استان قم: شهر قم ( 169)
استان كردستان: سنندج (161) سقز ( 218 ) قروه ( 257)
استان كرمانشاه: شهر كرمانشاه ( 243 ) قصرشيرين (500 ) پاوه ( 180 )كنگاور (213 )
استان لرستان: خرم‌آباد (209 )پلدختر ( 444 ) بروجرد ( 155 ) كوهدشت ( 197 )
استان مركزي: اراك ( 197 ) ساوه (171)
شازند (309 )
استان همدان:همدان(180)نهاوند( 183) ملاير ( 196)
شاخص ۱۰۱ تا ۱۵۰؛ هواي ناسالم براي گروه‌هاي حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰؛ هواي ناسالم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ ؛ هواي خيلي ناسالم، بالاتر از ۳۰۰؛ هواي خطرناك با هر نوع آلاينده
گروه اجتماعي| نقشه‌اي كه عصر ديروز در سامانه پايش كيفي هواي كشور به‌روز رساني شد، پر بود از نقاط قرمز و قهوه‌اي در نيمه غرب، شمال غرب، جنوب غرب و مركز كشور به اين معنا كه نيمه غربي و مركز كشور همچنان با هواي ناسالم و خطرناك انباشته از ريزگردها يا آلاينده‌هاي با قطر كمتر از 2.5 ميكرون يا با قطر كمتر از 10 ميكرون درگير است. ريزگردها و موج جديد گرد و خاك كه از ابتداي هفته از كشور عراق و سوريه وارد ايران شد، طي دو روز گذشته، كيفيت هواي استان‌هاي نزديك به مرز شمال غرب و غرب كشور را تا حد بسيار زيادي كاهش داد به گونه‌اي كه شهروندان ساكن در استان‌هاي بوشهر، خوزستان، ايلام، كرمانشاه، كردستان، مركزي، سمنان و لرستان، روزهاي آغازين اين هفته، هواي خطرناك تنفس كردند و شهرونداني در استان‌هاي قزوين، زنجان، اصفهان و تهران هم گرفتار هواي بسيار ناسالم تا خطرناك بودند. نقشه اين سامانه همچنين عصر ديروز نشان داد كه در بعضي استان‌ها، بسته به موقعيت جغرافيايي شهرهاي استان يا ميزان فعاليت‌هاي صنعتي آلاينده، حجم ذرات آلاينده با قطر كمتر از 2.5 ميكرون بيشتر بوده كه استان تهران ازجمله اين استان‌ها بود اما در اغلب استان‌هاي جنوب غرب و شمال غرب كشور كه به كشورهاي عراق و تركيه نزديك‌تر بودند، شاخص آلاينده ذرات كمتر از 10 ميكرون بالاتر بود و برخي استان‌ها هم با هر دو آلاينده درگير بودند. در مجموع، هفته‌اي كه امروز روزهاي پاياني آن را سپري مي‌كنيم، جزو هواي ناسالم و خطرناك، براي شهروندان نيمه غربي و جنوب غرب و مركز كشور، ماحصل ديگري نداشت كه در روزهاي متفاوت و بنا به تصميم كميته‌هاي استاني ادارات و مدارس و مراكز آموزشي هم يا به‌طور كامل تعطيل شدند يا با دو ساعت تاخير فعاليت خود را آغاز كردند با اين اميد كه از حجم آلاينده‌ها كاسته شود.
سال 1399 چند ايراني به دليل آلودگي هوا جان دادند؟
ديروز، خبرگزاري ايسنا در گزارشي به نقل از رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت درباره مرگ‌هاي منتسب به مواجهه با آلاينده‌هايي با قطر كمتر از 2.5 ميكرون در سال 1399 نوشت: «ميانگين غلظت ذرات معلق PM۲،۵ طي سال ۱۳۹۹، در شهرهاي تهران، اهواز، مشهد، تبريز، شيراز، اصفهان، ايلام، سنندج، ياسوج، همدان، خرم‌آباد، اراك، كرج، كرمانشاه، آبادان، زنجان، يزد، اروميه، كرمان، بيرجند، قم، زابل، بحنورد، دزفول و اردبيل تقريبا ۶ برابر رهنمود سازمان جهاني بهداشت بوده است. تعداد مرگ كل منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در سال ۱۳۹۹ در شهرهاي مورد مطالعه به طور ميانگين ۱۱ هزار و ۱۲۹ نفر بود كه در شهر تهران در سال 1399 به طور ميانگين مرگ ۳۷۵۱ نفر منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ رخ داده است. به طور ميانگين، مرگ كل منتسب به ذرات معلق در كشور در سال ۱۳۹۹ برابر با ۷،۵۱درصد بود كه در شهرهايي نظير اهواز، زابل، خرم‌آباد، اصفهان و دزفول كه با پديده گرد و غبار درگير هستند اين عدد بالاتر از ميانگين كشوري بوده است. اما تعداد مرگ به علت بيماري‌هاي مزمن انسداد ريوي منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ در سال ۱۳۹۹ در شهرهاي مورد مطالعه به طور ميانگين ۵۱۹ نفر بوده كه در شهر تهران به طور ميانگين مرگ به علت بيماري‌هاي مزمن انسداد ريوي منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ معادل ۱۲۳ نفر و در كل كشور ۱۱،۱۹درصد بوده كه در شهرهايي نظير اهواز، زابل، خرم‌آباد، اصفهان بالاتر از ميانگين كشوري است. ميانگين تعداد مرگ در سال ۱۳۹۹ به علت سرطان ريه در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در شهرهاي فوق‌الذكر به طور ميانگين ۲۹۸ نفر و در شهر تهران به طور ميانگين ۱۱۲ نفر بوده است درحالي كه به طور ميانگين مرگ به علت سرطان ريه منتسب به ذرات معلق در كشور ۹،۳۹درصد بوده كه در شهرهايي نظير اهواز، تهران، مشهد، اصفهان، زابل، خرم‌آباد بالاتر از ميانگين كشوري است. ميانگين تعداد مرگ در سال ۱۳۹۹ به علت بيماري‌هاي ايسكميك قلبي منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ در شهرهاي فوق‌الذكر ۴۲۵۵ نفر بوده كه اين آمار در شهر تهران به طور ميانگين ۱۲۵۱ نفر بوده و در كشور برابر با ۱۴،۲۸درصد است كه اين عدد در شهرهايي نظير اهواز، تهران، مشهد، اصفهان، كرج، يزد، آبادان و دزفول بالاتر از ميانگين كشوري بوده است. ميانگين تعداد مرگ به علت سكته مغزي منتسب به مواجهه طولاني مدت با ذرات معلق PM۲،۵ در سال ۱۳۹۹ در شهرهاي فوق‌الذكر به طور ميانگين ۱۷۳۴ نفر گزارش شده كه اين آمار در شهر تهران به طور ميانگين ۶۳۲ نفر بوده است. در سال ۱۳۹۹ به طور ميانگين، مرگ به علت بيماري‌هاي ايسكميك قلبي منتسب به ذرات معلق در كشور برابر با ۱۴،۳۴درصد بوده كه اين عدد در شهرهايي نظير اهواز، تهران، مشهد، اصفهان، يزد، زابل، خرم‌آباد، آبادان و دزفول بالاتر از ميانگين كشوري برآورد شده است.»
تاكيد بر ريزدگردهايي با منشا قصور سدسازيها در تركيه
در حالي كه روزهاي پاياني هفته گذشته، مسوولان وزارت امور خارجه تركيه انتساب منشا ريزگردها و خيزش توفان‌هاي گرد و خاك از كشورهاي عراق، اردن و سوريه به سمت ايران به سد‌سازي‌هاي اخير در تركيه را رد كردند، ديروز بار ديگر مسوولان ايران تاكيد كردند كه علت امواج جديد از گرد و خاك در داخل كشور، چيزي جز سدسازيها بر سرچشمه رودهاي دجله و فرات در كشور تركيه نيست. از جمله اينكه سيد‌محمد مهدي ميرزايي قمي؛ مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران گفت: «وقوع توفان‌هاي گرد و غبار در شهر تهران در ساليان گذشته نيز كم و بيش مشاهده شده اما توالي وقوع اين توفان‌ها و شدت آنها، حداقل در ۱۲ سال گذشته هيچ‌گاه به شدتي كه در سال ۱۴۰۱ شاهد آن هستيم، نبوده است و از اين رو، بررسي‌هاي كارشناسي براي تعيين دلايل و عوامل وقوع توفان‌هاي ريزگرد و كانون آنها در دستور كار شركت كنترل كيفيت هوا قرار گرفت. براساس بررسي‌هاي انجام شده در اين شركت با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و داده‌هاي هواشناسي ثبت شده در ايستگاه‌هاي بين‌المللي، كانون‌هاي اصلي توليد توفان‌هاي ريزگرد در شهر تهران، عمدتا در خارج از كشور واقع شده‌اند، به طور مشخص، سهم عمده توفان‌هاي ۱۹ و ۲۰ فروردين ماه گذشته، مربوط به كانون‌هاي واقع در كشورهاي عراق، سوريه و اردن بوده و در توفان‌هاي ۱۷ و ۱۸ ارديبهشت ماه جاري نيز كانون‌هاي واقع در كشورهاي عراق و عربستان، نقش اصلي را داشتند. برمبناي بررسي‌هاي اخير، فعاليت كانون‌هاي ريزگرد به ترتيب در كشورهاي عراق و سوريه كه در پايين‌دست رودخانه‌هاي دجله و فرات قرار دارند، در سال‌هاي اخير افزايش داشته كه با سرعت نه چندان بالاي باد، حجم بسيار بالايي از ريزگردها، توليد و در هوا پخش مي‌شوند، در اين ميان، تنها بخشي از توفان‌هاي ريزگرد شكل گرفته به محدوده شهر تهران مي‌رسد و عمده اين توفان‌ها، صرفا مناطق غربي كشور را تحت‌تاثير قرار مي‌دهند. در كنار فعاليت منابع ريزگرد در منطقه، بررسي ساير متغيرها از جمله ميزان رطوبت خاك و سطح پوشش گياهي نيز نشان‌دهنده تاثيرپذيري كانون‌هاي ريزگرد در كشورهاي سوريه و عراق از كاهش ورود آب رودخانه‌هاي دجله و فرات به اين كشورهاست، رطوبت خاك و پوشش گياهي در مناطق داراي كانون‌هاي ريزگرد در سال‌هاي اخير، روند كاهشي به خود گرفته كه مي‌تواند در توالي توفان‌هاي ريزگرد و شدت آنها نقش مهمي ايفا كند. تغييرات مذكور كه بر اثر احداث سدهاي متعدد در مسير رودخانه‌هاي دجله و فرات در سال‌هاي اخير توسط كشور تركيه ايجاد شده، با افزايش بيابان‌زايي در كشورهاي عراق و سوريه، كانون‌هاي متعدد ريزگرد را در آنها فعال كرده كه تا حد زيادي مناطق غربي كشورمان را تحت تاثير قرار داده‌اند، چنان‌كه در برخي مواقع، شدت توفان‌هاي ريزگرد به حدي بالاست كه تا مناطق شرقي كشور و به شهر مشهد نيز مي‌رسند. با توجه به تغييرات ايجاد شده در حوضه‌هاي آبريز و منابع آبي منطقه در كنار آثار و پيامدهاي تغييرات اقليمي، مي‌توان پيش‌بيني كرد كه با ادامه روند حاضر، شاهد افزايش وقوع توفان‌هاي ريزگرد در كشورمان باشيم، با عنايت به شرايط موجود، فعال‌سازي ديپلماسي محيط‌زيست و همكاري با كشورهاي دخيل در اين پديده به ويژه تركيه، عراق و سوريه با هدف اتخاذ و اجراي اقدامات لازم به منظور مهار كانون‌هاي ريزگرد از اهميت و ضرورت ويژه‌اي برخوردار است.»