شهرداري و نيازهايي از مردم كه هنوز برآورده نشده
نيوشا طبيبي
تصاوير كتك زدن كارگري نحيف به دست مامور شهرداري منطقه ۷ تهران و تكرار عبارت «كارگر خودم است دلم مي‌خواهد كتكش بزنم…»، دلخراش و ناراحت‌كننده است. اگر چه فيلم‌هاي متعددي از برخوردهاي فيزيكي ماموران شهرداري شهرهاي مختلف با شهروندان را مي‌توان به وفور در شبكه‌هاي اجتماعي ديد، اما به ديدن اين صحنه‌ها عادت نكرده‌ايم و نبايد كه عادت كنيم. در كدام زمان و كدام مكان زندگي مي‌كنيم كه ماموران دستگاه و سازماني كه قرار است خادم شهروندان باشد، اينچنين از قوه قهريه و قدرت بدني و تهديد و ارعاب براي به كرسي نشاندن حرف‌شان استفاده مي‌كنند؟ چرا كار واحدهاي مربوط به سد معبر و نظارتي شهرداري‌ها نظم و نسقي نمي‌گيرد، به راستي اين همه مامور خشن نامهربان آموزش نديده را از كجا آورده‌اند؟ شايد به آنها گفته شده كه در رفتار با شهروندان، آزاد و در روش برخورد مختار هستيد؟
اي كاش كار شهرداري را اعضاي شورا اينگونه به سياست حزبي و مصالح آن گره نزده بودند و گشودن گره از كار شهروندان و مرهم گذاشتن بر زخم‌هاي تهران در اولويت قرار داشت تا زودتر شهردار پايتخت برگزيده مي‌شد و مديران به كار مي‌افتادند و كار شهر از صورت تعليق و سكون به در مي‌آمد. كار مديريت شهر تهران كار كوچكي نيست و مديري پاكدست و متخصص و وطن‌دوست مي‌خواهد كه «تهراني» باشد. يعني به تهران علاقه داشته باشد و معناي «كوچه باغ» و هويت تاريخي و بافت اصيل تهران- عنصري كه تهران را تهران كرده است- را بشناسد. تجربه قبلي دو دوره مديريت شهرداري كه تهراني و تهران دوست نبودند منجر به ازبين رفتن بخش بزرگي از باغ‌هاي قديمي تهران شد.
بسياري از پروژه‌هايي كه در دوره‌هايي از شهرداري در تهران اجرا شده است، پول شهروندان و شهر را به هدر داده و باري بر دوش شهر گذاشته و گرهي هم از كار نگشوده. پايه‌هاي مونوريل را در خاطر داريد؟ بودجه عظيم و زحمت فراوان دوطبقه كردن بزرگراه صدر، به جاي سرمايه‌گذاري در حمل و نقل عمومي و برگزيدن راهكارهاي منطقي‌تر را به ياد داريد؟ چگونه است كه شهرداري تهران از پسِ اجراي پروژه‌هايي پر‌عظمت- البته از حساب شهروندان- بر‌مي‌آيد، اما هنوز از اجراي يك آسفالت بي‌نقص در بزرگراه‌ها يا زيباسازي بدنه داخلي تونل‌ها و زدودن زشتي‌هاي شهر عاجز است؟ با وجود ده‌ها سازمان فرهنگي كه متولي امور مربوطه هستند، هزينه كردن شهرداري از حساب شهروندان براي اموري به غير از عمران شهري و رفاه شهروندان امري قابل قبول است؟
بي‌انصافي نبايد كرد، تهران از بسياري از شهرهاي غرب آسيا سرتر است. در نگاه كلي زيبا و سرسبز و تميز است، اما با بودجه‌هاي عظيمي كه تاكنون شهرداري تهران صرف برخي امور غيرمرتبط يا غيرمفيد يا حتي مضر به حال شهر كرده، شهر تهران بايد كيفيتي به‌مراتب بالاتر و ظاهري به كمال داشته باشد. مردمي كه در گذشته خود بناهايي در كمال زيبايي بنا كرده‌اند، حق دارند پايتختي داشته باشند كه هويت ايراني داشته باشد. در چند سال گذشته شورا و شهرداري با اتخاذ يك تصميم خطا، چندين هزار متر از باغ‌هاي تهران را نابود كردند و هويت و بافت شمال شهر تهران را به كلي تغيير دادند.
در مشكلات شهر تهران، فقط شهرداري مقصر نيست. چندين دستگاه و سازمان موازي در كار مديريت امور شهري دخيل هستند. متاسفانه قانوني براي اعمال مديريت يكپارچه شهري وجود ندارد. اگر تمامي امور شهر به شهرداري‌ها سپرده مي‌شد و تمام دستگاه‌هاي موظف در امور عمراني و اجرايي و خدماتي شهر به زير يك مديريت واحد مي‌رفتند، بسياري از ناهماهنگي‌ها و اتلاف سرمايه‌هاي ملي واقع نمي‌شد. ساده‌ترين مثال، بارها شاهد نوسازي آسفالت كوچه و خياباني بوده‌ايم كه بلافاصله همان كوچه و خيابان توسط شركت گاز يا آب و فاضلاب يا برق براي انجام امور ديگري حفاري شده، در اينجا پول زيادي از جيب شهر به هدر رفته و كار به كام پيمانكار شده است.
لابد نظام نظارتي براي بازرسي كيفيت كار پيمانكاران شهرداري وجود دارد. اما مسلم است كه اين سيستم نظارتي يا در تعيين استانداردهاي كيفي يا در چگونگي نظارت خود دچار اشكال جدي است. نمونه‌هاي فراواني را از بي‌كيفيتي و بي‌مبالاتي در انجام پروژه‌هاي شهري از اين پيمانكاران مي‌توان ديد. رنگ آميزي جدول‌ها، جمع‌آوري زباله‌ها، نوسازي سنگفرش پياده روها و صدها كار ديگر را اگر با كيفيتي در خور و شأن شهروندان تهراني شهر تهران ارزيابي كنيم، به نتايج ناخوشايندي مي‌رسيم.
از وظايف ديگر شهرداري‌ها نظارت بر شكل ظاهري ساختمان‌هاي در حال ساخت است، به راستي شهرداري تهران براساس چه معياري به هزاران هزار ساختمان بدتركيب بي‌هويت زشت اجازه ساخت مي‌دهد؟ آيا شهروندان مي‌توانند به عنوان تجاوز به حريم بصري و زشت‌سازي شهر از مهندسان ناظر و شهرداري به دادگاه‌ها شكايت ببرند؟ آيا استانداردي براي اجراي نماي ساختمان در تهران وجود ندارد و اگر وجود دارد، چگونه اين همه ساختمان زشت بساز و بفروشي از همه جا سر برآورده‌اند و چهره تهران را نازيبا كرده‌اند؟ به سطوح جانبي ساختمان‌ها نگاه كنيد، گويي سازندگان فقط وظيفه دارند نماي جلوي ساختمان را بيارايند. اين آراستن هم غالبا با بي‌حوصلگي و بدسليقگي همراه است. سطوح جانبي ساختمان‌ها را خاكستري و سيماني به حال خود رها مي‌كنند و به رنگ و شكل شهر لطمه مي‌زنند.