دليلو در مقام منتقد سياسي
كيهان بهمني
پس از نگارش چند اثر داستاني و نمايشنامه، دان دليلو، رماننويس و نمايشنامهنويس امريكايي در تاثيرگذارترين رمان خود «آواي سپيد» (1985) با پيشگويي حادثه نشت مواد سمي كارخانه «يونيون كاربايد» كه در دوران خود يكي از بزرگترين رسواييهاي سياسي ايالات متحده محسوب ميشد، جايگاه خود را در مقام نويسندهاي منتقد و سياسي مستحكم كرد. «آواي سپيد» كه از نظر بسياري از منتقدان، از جمله جان آپدايك، يكي از كاملترين نمونههاي ادبيات مدرن/پسامدرن است، بعدها در ساير آثار او به شكل ارتباطات بينامتني نمود كاملتري يافت. به همين دليل آثار اين نويسنده بارها و بارها در قالب مقالات و پاياننامههاي دانشگاهي از منظر بررسي فراواقعيت، رسانه و مصرفگرايي مورد بحث و بررسي قرار گرفتهاند. در سال 1988 دليلو بار ديگر با رمان «برج ميزان» به موضوع سياسي قتل جاناف.كندي پرداخت و در توضيح اين اثر عنوان كرد كه سعي داشته با ارايه حقايق پاسخي به سوالات احتمالا بيپاسخ در پس اين اقدام سياسي بدهد. پس از آن و در سال 1991، زندگي نويسنده انزواطلب امريكايي، جروم ديويد سلينجر، را دستمايهاي براي پرداختن به دخالتهاي رسانهها در زندگي اين نويسنده قرار داد و «مائوي دوم» را نگاشت؛ اثري كه پيامي صريح و روشن در خود داشت: «آينده متعلق به تودههاست». «دنياي زيرزميني» (1997) كه دومين جايزه پوليتزر را براي او به همراه آورد و عدهاي از منتقدان آن را مهمترين اثر او ميدانند، از بعد سياسي واكنش صريح نويسنده به جنگ سرد و آزمايشهاي مخفي اتمي شوروي در قزاقستان بود. در ادامه اين روند، دليلو در رمان كوتاه «نقطه امگا» (2010) بار ديگر سراغ سياستهاي جنگطلبانه مقامات پنتاگون و كاخ سفيد رفت. در «نقطه اُمگا» ريچارد الستر، تئوريسين جنگ و مشاور سري پنتاگون، پس از سالها كار در مراكز سري سياستگذاري امريكا در حركتي خودخواسته به نقطهاي دوردست در ناكجا آباد ميرود تا سالهاي باقيمانده عمر خود را به دور از هياهوي زندگي شهري در آرامش سپري كند. فيلمساز جواني كه مايل است درباره زندگي الستر فيلمي مستند بسازد به ديدار او ميرود و سپس نفر سوم دختر الستر به آنها ميپيوندد. در اين رمان دليلو بار ديگر به مافياي قدرت و دستهاي پشت پرده سياستهاي جنگطلبانه امريكا ميپردازد.