آينده چين در گرو قدرت نظام‌هاي متنوع اقتصادي
برد فورد ديلانگ
ماه گذشته جان سينا، هنرپيشه و ورزشكار مشهور امريكايي پس از آنكه در يك مصاجبه براي معرفي فيلم جديدش F9 تايوان را يك كشور خوانده بود به طور رسمي عذرخواهي كرد. اگرچه او در آن مصاحبه صرفا به لحاظ زبان رسانه‌اي تايوان را كشور ناميده بود و هيچ اشاره‌اي به حقوق بين‌الملل نداشت اما دولت چين واكنشي از خود نشان داد كه ثابت كرد پكن در اين مورد به خصوص هيچ مدارايي نخواهد داشت.
سوال اين است كه سياستمداران امريكايي چه برداشتي از اين رفتار چين بايد داشته باشند؟ كاملا مشخص است كه جهاني‌سازي در مسير اشتباهي قرار گرفته است. اقدام دولت چين در محدوديت آزادي بيان نه تنها در چين اعمال مي‌شود بلكه پايش را فراتر از مرزهاي چين نيز گذاشته است. حتي در تجربيات روزمره خودم نيز متوجه شده‌ام كه اين روزها افراد زيادي در مورد چين معاصر خيلي خوشبينانه و كلي صحبت مي‌كنند. من هم مي‌توانم همين كار را بكنم اما ترجيح مي‌دهم صادقانه صحبت كنم و رك و صريح درباره موضوعات واقعي كه پشت پرده اصطلاح مناقشه تايوان نهفته هستند، سخن بگويم.
به اعتقاد من به نفع چين است كه دولت تايپه همچنان به عنوان تنها قدرت موجود در اين جزيره باقي بماند تا بتواند همچنان مسير حكمراني را ادامه دهند كه با مسير حكمراني جمهوري خلق چين تفاوت دارد. به همين ترتيب به نفع چين است كه هنگ كنگ يك سيستم جداگانه سياسي باقي بماند. دولت پكن بايد خودمختاري منطقه‌اي را به خصوص براي مناطقي كه اكثريت جمعيت‌شان را به ويژه براي مناطقي كه اكثرا داراي جمعيت جدا از دودمان هان هستند به رسميت بشناسد و تنها در اين صورت است كه اهداف درازمدت چنين محقق خواهد شد. تاريخ وحشتناك و دلخراش نسل‌كشي، پاك‌سازي قومي و يكسان‌سازي اجباري در قرن 20 نشان مي‌دهد كه رويكرد از بالا به پايين باعث ايجاد كينه‌هايي مي‌شود كه نسل‌ها پابرجا مي‌ماند و زمينه را براي بروز مشكلات جدي در سال‌ها و دهه‌هاي آينده مهيا مي‌كند. بشريت آنقدر پيشرفت كرده كه بداند گونه‌گوني، خودمختاري منطقه‌اي و شهرنشيني بهتر از گزينه‌هاي ديگر هستند. رژيمي كه از طريق ترسيم آينده‌اي روشن به فكر حكمراني بر جهان است بايد از اين واقعيت آگاه باشد.
با اين وجود، شي جين پينگ، رييس‌جمهوري چين تمايل زيادي به تمركز قدرت در پكن دارد. او كه به حق از مزدوري و فساد در حزب كمونيست چين مي‌ترسد نه تنها به دنبال يك انقلاب فرهنگي است بلكه قصد دارد يك تجديد حيات فرهنگي براي بازگرداندن ارزش‌هاي برابري‌طلبانه و آرمان‌هاي آرمانشهري ايجاد كند. شي كاملا به توانايي‌هايش در درك شرايط و وضعيت ايمان دارد و معتقد است، فرمانده بسيار خوبي است. اصلي‌ترين نگراني او اين است كه دستوراتش آن طور كه بايد اجرا نمي‌شوند و به نظر مي‌رسد، راه‌حل اين مشكل را هم در تمركز هر چه بيشتر قدرت مي‌بيند.
با اطمينان از توانايي خواندن شرايط و صدور دستورات صحيح، نگراني اصلي او اين است كه دستورات او به درستي اجرا نمي‌شود. به نظر مي‌رسد راه‌حل اين مشكل نتيجه‌گيري بيشتر و تمركز قدرت بيشتر باشد.
انكار كردن فوايدي كه در پي خودمختاري منطقه‌اي در دسترس قرار مي‌گيرد، اشتباه بزرگي است. تاريخ ديگري را در نظر بگيريد كه در آن ارتش آزادي‌بخش خلق چين هنگ‌كونك و تايوان را در سال 1949 تصرف كرده است؛ وقتي ژائو زيانگ به عنوان دبير استاني حزب انتخاب شد، ايالت سيچوان نيافته بود برنامه‌هاي آزمايشي اصلاحي را در سال 1975 دنبال كند و تمركزگرايي در چين تا جايي پيش رفته بود كه ارتش منطقه گوآنگ‌جو نمي‌توانست دنگ را از خشم و غضب حزب كمونيست كه در آن زمان با عنوان «گنگ چهارنفره» ناميده مي‌شد، نجات داده و پناه دهد. با در نظر گرفتن چنين شرايطي امروز اقتصاد چين چه حال و روزي مي‌داشت؟
احتمالا امروز اقتصاد چين چيزي شبيه به يك سبد حصيري بود. در سال 1976 وقتي مائو زدونگ از دنيا رفت، چين غرق در فقر و فلاكت بود. اما رفته رفته با جذب نيروي كار و نظام مالي مستقر در هنگ‌كنگ و تايوان، اجراي سياست‌هاي ژائو در سيچوان و ايجاد مناطق ويژه اقتصادي در نقاطي نظير گوآنگ‌جو و شن‌زن، آموخت كه روي دو پاي خود بايستد.
چين خواه ناخواه در برهه‌اي از آينده مجبور خواهد شد بين استراتژي‌هاي دولتي و نظام‌هاي دولتي يكي را انتخاب كند. هر قدر چين قدرت را بيشتر متمركز كند در آينده بيشتر آسيب خواهد ديد. اما اگر تصميم‌گيري‌ها درباره سياست‌ها و قوانين براساس اجماع ميان چهره‌هاي هوشمند كه با اقدامات و تجربيات موفق مناطق آزاد اقتصادي موافق هستند، صورت گيرد احتمالا چين پيشرفت بيشتري نيز خواهد كرد.
چيني كه با برخورداري از نظام‌هاي متمايز در جست‌وجوي راه‌هايي كه به آينده منتهي مي‌شوند، باشد حقيقتا ممكن است در آينده‌اي نزديك به يك ابرقدرت جهاني تبديل شود و ثابت كند كه شايستگي نشستن در اين جايگاه را دارد.
دستيار وزير سابق خزانه‌داري امريكا و استاد اقتصاد دانشگاه بركلي
منبع: لس‌آنجلس تايمز