ادامه از صفحه اول
اولويت نرم‌افزار بر سخت‌افزار
اين وضعيت مصداق آن پرسش سعدي از آن منجم است كه «تو بر اوج فلك چه داني چيست؟ كه نداني در سرايت كيست؟» در واقع اشاره به وجود مردي در اندرون خانه او مي‌كند كه منجم از آن بي‌خبر است. اينكه آقاي پوتين اين ماجرا را خيانت بداند مساله فرعي است. در نظام‌هايي كه گفت‌وگو و آزادي بيان و اظهار علني احساسات ممكن نباشد، همين مي‌شود كه حاكم از شناخت جامعه خود نيز غافل مي‌گردد و به يك‌باره با وضعي مواجه مي‌شود كه ذهن و روان او از آن غافل بوده است. در ساختاري كه سرآشپز خود را به فرماندهي يك نيروي غيررسمي و جنايتكار منصوب كنند، نتيجه‌اي از اين بهتر كه آن نيرو امروز تمرد نمايد، نصيب آن ساختار نخواهد بود. اين نشانه ضعف مفرط نرم‌افزاري آن ساختار است.
كودتايي كه در سال ۱۹۹۱ در اتحاد جماهير شوروي رخ داد معرف اين نكته بود كه چگونه حكومت شوروي دچار كودتايي شد كه خودش ده‌ها بار در جهان كودتا كرده بود ولي متوجه كودتا عليه خودش نشد. اين واقعيت محصول فقدان آزادي و نظارت عمومي و رسانه‌اي و نهادهاي مدني بود. اتفاقا آن كودتا نيز به دست يلتسين كه نوعي استقلال نسبي از حزب كمونيست شوروي پيدا كرده بود خنثي شد، و الا ماجراي شوروي به گونه ديگري رقم مي‌خورد.
در حقيقت بايد گفت كه گرچه در ظاهر پيشرفت تمدن با پيشرفت سخت‌افزار قرين است، ولي آنچه كه كمتر ديده مي‌شود و به چشم افراد عادي نمي‌آيد، پيشرفت چشمگيرتر نرم‌افزاري به عنوان ويژگي يك تمدن است. نرم‌افزار است كه قدرت مديريت و به كارگيري سخت‌افزار را دارد و اصولا پايدارتر و منعطف‌تر است. فارغ از هر سرنوشتي كه براي روسيه و جنگ اوكراين رقم بخورد، در اين نتيجه‌گيري نبايد ترديد كرد كه روسيه در برابر غرب از نظر نرم‌افزاري پيشاپيش شكست خورده است. فقط خدا كند كه براي جبران اين ضعف به ويرانگرترين سخت‌افزار موجود، يعني بمب اتم متوسل نشوند.
مشكل تحقيق و تفحص‌ها چيست؟
بنابراين نخستين مشكل در بحث بي‌سرانجام ماندن تحقيق و تفحص‌ها، مشكلات ريشه‌اي و ساختاري است.
3) مساله بعدي، فقدان تخصص در كميته‌هاي تحقيق و تفحص است. با آغاز هر طرح تحقيق و تفحص به دليل عدم آشنايي نمايندگان، طيف وسيعي از نيروها استخدام مي‌شوند، حقوق مي‌گيرند و قرارداد مي‌بندند و سپس بدون نتيجه خاصي از دايره فعاليت‌هاي مرتبط خارج مي‌شوند. هر كدام از كميته‌هاي تحقيق و تفحص حسابدار، مشاور، كارشناس و... مي‌گيرند بعد از مدتي مشخص نمي‌شود اين افراد به كار گرفته شده آيا در راستاي روشنگري و شفاف‌سازي عمل كرده‌اند يا نه؟
4) بسياري از طرح‌هاي تحقيق و تفحص در راستاي مسائل سياسي و جناحي آغاز مي‌شوند. در واقع نمايندگان براي فشار آوردن و همراه كردن وزارتخانه‌ها با خواسته‌هاي‌شان، اقدام به مطرح كردن طرح‌هاي تحقيق و تفحص مي‌كنند. به اين دليل است كه اصل موضوع شفاف‌سازي كنار مي‌رود و موضوع به رويارويي وزارتخانه، سازمان يا نهاد مورد نظر با نمايندگان خواستار تحقيق تقليل داده مي‌شود. در ادامه دستگاه يا وزارتخانه مورد نظر اگر همراهي لازم را با خواسته نمايندگان داشته باشد، اصل موضوع تحقيق و تفحص بلاموضوع مي‌شود.
5) در كل نبود زيرساخت‌هاي لازم، فقدان سازماني منسجم و ثابت در قوه مقننه كه روند بررسي ابهامات را در بخش‌هاي گوناگون سازماندهي كند، ريشه اصلي مشكلاتي است كه در طرح‌هاي تحقيق و تفحص به چشم مي‌خورد. به اين دليل است كه كمتر طرح تحقيق و تفحصي را مي‌توان پيدا كرد كه كمك شاياني به كشور كرده باشد. امروز هم در خصوص سازمان اوقاف يك چنين مشكلاتي وجود دارد؛ به گونه‌اي بر اساس اعلام نمايندگان مجلس درخواست تحقيق و تفحص از اوقاف به‌رغم ماه‌ها تلاش بدون نتيجه مانده است.