تازه‌ترين آمار بانك مركزي از كارگاه‌هاي صنعتي نشان داد
بحران‌هاي تورمي از كجا رسيد؟
گروه اقتصادي
تازه‌ترين آمار منتشر شده بانك مركزي از كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور از ميزان توليد و ارزش توليدات آنها در سال 94 نسبت به سال 93 نشان‌دهنده كاهش توليد بيشتر بخش‌هاي صنعتي كشور است كه از يك دهه گذشته در نتيجه تصميم‌هاي غلط كارشناسي به سال‌هاي 93 و 94 رسيده است.
در گزارشي كه بانك مركزي در خصوص اين بررسي‌اش نوشته، آمده است: امروزه توسعه صنعتي با هدف متنوع ساختن توليدات و ارتقاي سطح كمي و كيفي فرآورده صنعتي و به دنبال آن افزايش رفاه اجتماعي در سرلوحه اهداف اقتصادي قرار دارد، در مسير توسعه صنعتي، همواره چالش‌ها و موانعي وجود دارد كه بايد به موقع شناسايي و برطرف شوند و هر گونه تعلل و كوتاهي در اين امر منجر به پيدايش بحران‌هاي اقتصادي نظير «تورم»، «ركود» يا تركيبي از هر دو، يعني «ركود تورمي» خواهد شد.
با توجه به اينكه مديران اقتصادي كشور به منظور جلوگيري از بروز بحران‌هاي مزبور يا كاهش اثرات مخرب آن در اقتصاد تصميماتي را اتخاذ مي‌كنند، بدون شك نخستين ابزاري كه بايد در اختيار داشته باشند آگاهي از جريان عرضه و تقاضاي توليدات كشور خواهد بود كه اين مهم جز از طريق تحقيق و بررسي مداوم آماري در دوره‌هاي زماني كوتاه‌مدت حاصل نمي‌شود.
شاخص‌هاي توليد، اشتغال، مزايا و حقوق و مزد، ارزش توليد سرانه و غيره در يك دوره زماني مشخص، تصويري از اوضاع بخش صنعت كشور ارايه مي‌دهند كه بر اساس آن مسوولان و مديران اقتصادي كشور مي‌توانند با شناسايي دقيق‌تر مشكلات، تحولات صنعتي آينده را در جهت بهبود وضعيت به گونه‌اي برنامه‌ريزي كنند كه از بروز عدم تعادل و بحران در توليد و عرضه كالا جلوگيري به عمل آيد.
در سال 1394 تعداد 2459 كارگاه مورد بررسي قرار گرفته كه از اين تعـداد، 1922 كارگـاه فعـال داراي 100نفر كاركن و بيشتر بوده است. تعداد كارگاه‌هاي فعال در مقايسه با سـال قبـل حـدود 3 درصـد كاهش داشته است. نتايج حاصله نشان مي‌دهد كه در مقايسه با سال قبـل، شـاخص‌هاي توليـد و اشـتغال كاهش و شاخص مزد و حقوق و مزاياي پرداختي به كاركنان افزايش داشته است. البته با توجه بـه اينكه كشور در سال 1394 تورم 9/11 درصدي را تجربه كرده است، شاخص مزد و حقوق و مزاياي سرانه بعـد از تعديل با شاخص تورم نسبت به سال قبل افزايش نشان مي‌دهد.
شاخص كل توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور در سال 1394 برمبناي سال پايه 1390 به عدد 0/92 رسيد كه در مقايسه با سال 1393 معادل 9/2 درصد كاهش يافته است. در سال 1394شاخص توليد 10 گروه صنعتي در مقايسه با سال 1393 افزايش داشته‌اند كه گروه «تعمير و نصب ماشين‌آلات و تجهيزات» با افزايشي معادل 5/83 درصد بيشترين ميزان افزايش را تجربه كرده است. شاخص توليد همچنين 14 گروه صنعتي ديگر در سال 1394 نسبت به سال 1393 كاهش داشته‌اند كه بيشترين كاهش معادل 2/22 درصد و متعلق به گروه «انتشار و چاپ و تكثير رسانه‌هاي ضبط شده» است.
طبق خلاصه نتايج، بررسي كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي در گروه‌هاي مختلف با كاهش توليد بوده است؛ به گونه‌اي كه اين آمار نشان مي‌دهد در اين سال شاخص توليد در گروه‌هاي كالايي در «مصرفي بي‌دوام و كم‌دوام» و «واسطه غيرساختماني» شاهد افزايش آن هم به ميزان 6/2 درصد بوده‌ايم. همچنين در گروه كالاهاي «مصرفي بادوام»، «واسطه ساختماني» و «سرمايه‌اي (ماشين آلات)» با كاهش 4/15 درصدي مواجه بوده‌ايم.
همچنين در سال 1394 كل ارزش محصول كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور (به غير از بهاي نفت پالايشگاه) به قيمت ثابت بالغ بر 1300786ميليارد ريال بوده است كه حدود 1/20 درصد آن متعلق به استان تهران بوده است. استان‌هاي خوزستان، اصفهان، كرمان، مركزي، بوشهر، آذربايجان شرقي، قزوين، البرز، به ترتيب با 8/14، 3/11، 4/4، 1/4، 7/3، 6/3، 4/3، 3/3 درصد نسبت به ارزش كل محصولات به قيمت ثابت در درجات بعدي اهميت قرار گرفته‌اند. اين 10استان مجموعا با پوشش حدود 81درصد از ارزش كل محصولات به قيمت ثابت، مهم‌ترين مراكز توليد صنعتي محسوب مي‌شوند.
طبق اين آمار بيشترين كاهش توليد در كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي به تفكيك گروه‌هاي بزرگ صنايع به ترتيب در بخش چاپ و انتشار، پوشاك، توليد ماشين‌آلات مولد انتقال برق، صنايع توليد تريلر، وسايل نقليه موتوري، محصولات پلاستيكي و لاستيكي، مبلمان و صنايع چوب صورت گرفته است. در عين حال تعمير و نصب ماشين‌آلات و تعميرات با رشد 8/83 درصد بيشترين رشد شاخصي سال 94 را از آن خود كرده است.
همچنين طبق اين آمار در بخش شاخص توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي درمقايسه با سال 1390 تا سال 1394، نشان از كاهش توليد دارد؛ به گونه‌اي كه اگر شاخص 100 را براي سال 90 در نظر بگيريم شاخص كل در سال 1391 به 7/91، در سال 1392 به 7/88، در سال 1393 به 7/94 و در سال 1394 به 92 رسيده كه نشان از كاهش منفي
9/2 درصدي در سال 1394 نسبت به سال 1393 دارد. البته آمارهاي سال 1394 حتي در بخش اشتغال كاركنان نيز از رشد منفي خبر مي‌دهد به گونه‌اي كه طبق آمار موجود در سال 1394 ميزان اشتغال كاركنان نسبت به سال ماقبل آن يك درصد كاهش داشته است. اما در عين حال ميزان مزد و حقوق و مزاياي پرداختي به كاركنان نسبت به سال 1393 با رشد 6/20 درصد همراه بوده است.
در همين حال بررسي ارزش محصولات و ارزش توليد سرانه كاركنان كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور به قيمت ثابت نيز آمار جالبي را ارايه مي‌دهد به گونه‌اي كه براي مثال در بخش توليد ماشين‌آلات كشاورزي جنگلداري در حالي كه ارزش محصول به قيمت ثابت در سال 1393 به 8188431 ميليون ريال مي‌رسد اين رقم در سال 1394 به 4509917 ميليون ريال رسيده است. يا در بخش صنايع توليد وسايل نقليه موتوري، تريلر و نيم تريلر كه در سال 1393 ارزش محصولات توليدي به رقمي حدود 204 هزار ميليارد ريال رسيده بود در سال 1394 با كاهش به 173هزار ميليارد ريال رسيده است. همچنين در بخش صنايع توليدي ساير وسايل نقليه نيز روند كاهشي ادامه داشته به گونه‌اي كه اين بخش در حالي كه در سال 1393 بيش از 18 هزار ميليارد ريال توليد داشته اين رقم در سال 1394 به حدود 17 هزار ميليارد ريال رسيده است.