نگاهي به تاثير آشفتگي بازار ارز در وضعيت توريسم خارجي
سرگرداني گردشگران خارجي در بازار ارز
گروه اجتماعي| روز يكشنبه 26 فروردين‌ماه بانك مركزي در بخشنامه‌اي ضوابط فعاليت مجاز صرافي‌ها را ابلاغ كرد. بخشنامه‌اي كه يكي از بندهاي آن باعث بروز مشكلاتي براي گردشگران ورودي در دو روز گذشته شد. در اين بخشنامه آمده است: «تمام صرافي‌ها تا اطلاع ثانوي مجاز به خريد و فروش اسكناس به صورت فيزيكي نبوده و اين امر از طريق بانك‌ها انجام خواهد شد.» اين در حالي است كه به گفته بسياري از فعالان حوزه گردشگري، شعب ارزي بانك ملي حاضر به خريد مبالغ كمتر از هزار يورو و دلار نيستند. آژانس‌ها براي صرفه‌جويي در زمان گردشگران پيگيري‌هاي لازم را براي تبديل ارز مورد نياز گردشگران انجام مي‌دهند، اما اين موضوع هم مي‌تواند آسيب‌‌زا باشد و راه را براي سودجويان باز كند، هر چند مديران آژانس‌ها و راهنمايان گردشگري گلايه‌هاي ديگري را مطرح مي‌كنند. «اسرافيل شفيع‌زاده» مدير آژانس مسافرتي و دكتراي اقتصاد توريسم در اين رابطه به «اعتماد» مي‌گويد: «متاسفانه تمام راه‌هاي مربوط به فعاليت‌هاي مالي در ايران مسدود است. گردشگر خارجي نمي‌تواند در ايران از كارت اعتباري خود استفاده كند، به همين دليل به اجبار مبالغ مورد نيازش در طول سفر را به صورت نقد همراه دارد. پيش از اين به محض ورود مقداري از مبالغ نقدي را كه همراه داشتند در صرافي فرودگاه تبديل مي‌كردند. اما در حال حاضر و به خصوص با بخشنامه اخير معاونت ارزي بانك مركزي كه روز يكشنبه ابلاغ شد.» شفيع‌زاده همچنين مي‌گويد: «صرافي‌ها از هر گونه خريد و فروش ارز منع شدند. شعبه ارزي بانك ملي و ملت اعلام كرده است مبالغ مورد نياز گردشگران را كه معمولا 200 تا 300 يورو است را تبديل نمي‌كنند و تنها امكان تبديل مبالغ بالاتر از هزار يورو يا دلار را دارند. گردشگر خارجي وارد كشور شده است، كارت اعتباري ندارد، پول نقد خود را هم نمي‌تواند تبديل به ريال كند، و اگر بخواهد اين كار را با وضعت فعلي انجام دهد بايد از تور جدا شود و برود در صف بانك بايستد. و وقتي نوبتش مي‌رسد به او بگويند بايد بيشتر از هزار دلار يا يورو را تبديل كني.» حمل حجم زياد پول نقد براي گردشگراني كه در مدت حضور خود در ايران دايم در سفر هستند، مي‌تواند خطراتي براي آنها به همراه داشته باشد. همزمان با ابلاغ بخشنامه بانك مركزي، مونسان، رييس سازمان ميراث فرهنگي در جلسه‌اي كه روز يكشنبه با فراكسيون نمايندگان ولايي مجلس داشته اعلام كرده بود: «تغييرات نرخ ارز براي گردشگران خارجي مفيد است و نقش تبليغات در جذب توريست مفيد است، در اين خصوص تبليغات منفي را نيز بايد در نظر داشت.» اما با توجه به گزارش‌هايي كه فعالان حوزه گردشگري بعد از توقف فعاليت صرافي‌ها مي‌دهند، وضعيت فعلي نرخ ارز نه تنها براي گردشگران خارجي مفيد نبوده كه باعث آشفتگي تورهاي ورودي و نگراني گردشگران هم شده است. اين آشفتگي راهنمايان گردشگري را هم نگران كرده است چرا كه زمان تور محدود است و امكان اينكه بخشي از زمان به موضوع تبديل ارز اختصاص پيدا كند هم وجود ندارد، شفيع‌زاده در اين رابطه مي‌گويد: «اين اتفاقات باعث ايجاد نارضايتي بين گردشگران مي‌شود، اين وضعيت چطور مي‌تواند باعث جذب گردشگر شود؟ ما براي جذب گردشگر خارجي بايد بتوانيم مطابق با معيارهاي بين‌المللي خدمات ارايه كنيم. رهبري در روزهاي اخير در مورد بحث توسعه گردشگري و كالاي داخلي و ظرفيت‌هاي حوزه گردشگري صحبت كردند، نتيجه اين صحبت‌ها كجا قرار است ديده شود؟ مسوولان ما نمي‌دانند در حوزه توريسم بين‌المللي چه اتفاقاتي در حال وقوع است. اين روند روندي نيست كه ما را به توسعه گردشگري و تحقق برنامه‌هاي بالا دستي گردشگري برساند.»
چند راهنماي گردشگري در گفت‌وگو با «اعتماد» اعلام كردند بعد از اعلام محدوديت فعاليت صرافي‌ها و مبالغي كه در بانك‌ها قابل تبديل به وجه رايج كشور است، برخي آژانس‌ها با هماهنگي قبلي مبلغي در اختيار گردشگران قرار داده‌اند و اين مبلغ مقداري معادل 10 تا 15 دلار بوده تا گردشگران در بدو ورود نگراني بابت پول نقد نداشته باشند. هر چند برخي كارشناسان معتقدند اين شرايط پايدار نخواهد بود و به زودي وضعيت به شرايط عادي بر مي‌گردد، اما از طرفي برخي تحليل‌ها از سوءاستفاده‌ها و تخلفاتي خبر مي‌دهند كه برخي آژانس‌ها ممكن است با توجه به شرايط انجام دهند.
تمام اين اتفاقات در حالي مي‌افتد كه مسوولان و دولت حساب ويژه‌اي روي در آمد حاصل از گردشگري باز كرده‌اند و از هر فرصتي براي تاكيد بر اين موضوع استفاده مي‌كنند، اما گردشگران در كشوري كه تلاش مي‌كند تصوير منفي ايجاد شده در مورد خود در دنيا را تغيير دهد با مشكلاتي روبه‌رو هستند كه در بسياري كشورها مساله حل‌شده‌اي است. شفيع‌زاده، مدير آژانس مسافرتي و فعال گردشگري در انتقاد از وضعيت موجود مي‌گويد: «با حلوا حلوا گفتن دهن شيرين نمي‌شود، وقتي از توسعه گردشگري صحبت مي‌كنيد و اعلام مي‌شود ايران جزو 10 كشور برتر جهان از نظر جاذبه‌هاي گردشگري است، بايد در شان اين صحبت‌ها عمل كنيم. صرفا با اين داشته‌ها گردشگر جذب نمي‌شود، ما بايد شرايط را براي ورود گردشگر فراهم كنيم، اينكه ايران تنوع طبيعي و زيستي و فرهنگي دارد، كافي نيست. بايد آرامش رواني گردشگر هم تامين شود. مسافر خارجي با اين شرايط بايد براي تبديل ارز خود چه كار كند. بايد برود بانك؟ چقدر در صف بانك بايستد؟» اين در حالي است كه شنيده‌هاي خبرنگار اعتماد حكايت از آن دارد برخي دلالان در فرودگاه امام خميني (ره) با طرح شايعاتي گردشگران ورودي به كشور را در مورد تبديل ارز گمراه كرده و شرايطي براي سوءاستفاده خود فراهم كرده‌اند.
«اسرافيل شفيع‌زاده»، مدير آژانس مسافرتي مي‌گويد: «متاسفانه تمام راه‌هاي مربوط به فعاليت‌هاي مالي در ايران مسدود است. گردشگر خارجي نمي‌تواند در ايران از كارت اعتباري خود استفاده كند. پيش از اين به محض ورود مقداري از مبالغ نقدي كه همراه داشتند را در صرافي فرودگاه تبديل مي‌كردند. اما در حال حاضر و به خصوص با بخشنامه اخير معاونت ارزي بانك مركزي كه روز يكشنبه ابلاغ شد.»