بحران فلسطين
و ديپلماسي فعال تركيه
محمود فاضلي
دور جديد تنش ميان فلسطيني‌ها با نظاميان رژيم صهيونيستي در نواز غزه همزمان با هفتادمين سالگرد روز نكبت و افتتاح سفارت امريكا در قدس سبب بروز اعتراضات شديد در منطقه و درگيري در غزه و شهادت 62 نفر و مجروح شدن بيش از سه هزار فلسطيني و موجب فعال شدن ديپلماسي تركيه در موضوع فلسطين شد. به ويژه آنكه اين امر در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري تركيه در 24 ژوئن (3 تير 97) صورت مي‌گرفت و نتايج اين موضوع در داخل تركيه تاثيرگذار خواهد بود.
واكنش صريح مقامات مختلف اين كشور، برگزاري تظاهرات اعتراض‌آميز، سه روز عزاي عمومي، ارايه يك طرح عمل 5 ماده‌اي، تماس تلفني وزير خارجه تركيه با 37 همتاي خود و برگزاري نشست فوق‌العاده سازمان همكاري اسلامي براي بررسي آخرين تحولات در فلسطين، محكوميت جنايات صهيونيست‌ها در نوار غزه و انتقال سفارت امريكا به قدس، اين كشور را به عنوان رييس دوره‌اي سازمان همكاري اسلامي تشويق به برگزاري نشستي با حضور مقاماتي از بيش از 40 كشور اسلامي در استانبول كرد. در اين نشست 13 كشور در سطح رييس‌جمهور، 2 كشور در سطح معاون رييس‌جمهور، 3 كشور در سطح معاون نخست‌وزير، 12 كشور در سطح وزير خارجه و ديپلمات‌هايي از 11 كشور حضور داشتند.
با آغاز حوادث اخير غزه، وزارت خارجه تركيه، تصميم امريكا براي انتقال سفارت اين كشور از تل‌آويو به قدس را محكوم و اين اقدام را از لحاظ قوانين فاقد اعتبار دانست؛ اقدامي كه حقوق مشروع مردم فلسطين را ناديده گرفته و به صلح، امنيت و ثبات منطقه خدمت نخواهد كرد. به باور ترك‌ها، تصميمات اتخاذ شده در رابطه با قدس در اجلاس سران سازمان همكاري اسلامي در 13 دسامبر 2017 و نشست مجمع عمومي سازمان ملل در 21 دسامبر 2017، نشانگر رد اين اقدام نامشروع امريكا از سوي جامعه بين‌المللي بود. دولت امريكا زمينه راه‌حل اساسي‌ترين مساله خاورميانه را تخريب كرده است. اين تصميم از ريسك فرسايش پارامترهايي كه در روند صلح ايجاد شده است، برخوردار بوده و مسووليت نتايج منفي آن در منطقه نيز كاملا بر عهده دولت امريكا است. تا زماني كه مساله فلسطين به شكل عادلانه و پايدار حل نشده و موضع ناعادلانه عليه مردم فلسطين ادامه يابد، تامين آرامش و ثبات منطقه نيز امكان‌پذير نخواهد بود.
وزارت خارجه تركيه به سفير رژيم صهيونيستي اطلاع داد تا براي مدت نامشخصي از خاك تركيه دور باشد. آنكارا همچنين سفير خودش را براي رايزني از تل آويو فراخواند و همزمان اسراييل دستور داد تا سركنسول تركيه در قدس از سرزمين‌هاي اشغالي براي مدت نامعلومي خارج شود. اخراج سفير رژيم صهيونيستي خشم دولت تل‌آويو را برانگيخت. خصوصا پس از آنكه تصاويري از بازرسي امنيتي سنگين در فرودگاه عليه اين ديپلمات منتشر شد. وزارت خارجه اسراييل كاردار تركيه در اسراييل را فراخواند و مراتب اعتراضش را ابراز كرد. به گفته آنها سفير اسراييل در حضور برنامه‌ريزي شده رسانه‌هاي تركيه هدف بازرسي امنيتي و تحقير قرار گرفت. با بالا گرفتن ناآرامي‌ها در غزه، اردوغان رييس‌جمهوري تركيه و بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم صهيونيستي جدالي نوشتاري در توييتر به راه انداختند.
اردوغان در رابطه با حوادث اخير مواضع بسيار تندي عليه امريكا و اسراييل اتخاذ كرد. او از سكوت بين‌المللي عليه كشتار در غزه انتقاد كرد و هشدار داد چنانچه ظلم اسراييل متوقف نشود جهان به سمت هرج و مرج كشانده خواهد شد و كشتار غزه نشان مي‌دهد سازمان ملل كاملا شكست خورده است. تمام عاملان اين قتل عام و كشتار و همچنين كساني كه در برابر آن سكوت اختيار مي‌كنند را به‌شدت محكوم مي‌كنيم. اسراييل تروريسم دولتي اعمال مي‌كند. اسراييل يك دولت تروريستي است و با اقدامات اخير خود نيز ماهيت خود به عنوان يك دولت تروريستي را به اثبات رساند. اقدام اسراييل نسل‌كشي بوده و اين اولين‌باري نيست كه اسراييل دست به چنين اقدامي مي‌زند. اشغالگري اسراييل از سال 1948 تاكنون همچنان ادامه دارد. در طول اين مدت، فلسطين به تدريج كوچك شده است.
يلدريم، نخست‌وزير موضع‌گيري تندي عليه اسراييل و امريكا داشت. به باور او، امريكا به واسطه تصميم انتقال سفارت خود از تل‌آويو به قدس، به همراه اسراييل شادي و سرور مي‌كند. در همان زمان جوانان، مردم غيرنظامي كه حقوق و استقلال خود را از دست داده و وطن اكثريت آنها اشغال شده است، به اين اقدام اعتراض مي‌كنند و سربازان اسراييلي بي‌ترديد فلسطينيان بي‌گناه را شهيد مي‌كنند. اين يك قتل عام پست و خائنانه است و به‌شدت محكوم است. حقوق بين‌الملل ناديده گرفته شده و آشكارا يك اقدام تحريك‌آميز و ناديده گرفتن دولت فلسطين است. امريكا در اين جرم انساني شريك شده است.
بكير بوزداغ، معاون نخست‌وزير نيز اعتقاد دارد دست دولت اسراييل همواره به خون فلسطيني‌ها آغشته است. دولت اسراييل و دولت امريكا را به عنوان مسبب اين كشتار به‌شدت و با نفرت محكوم مي‌كند. اتحاد و همبستگي كليه كشورهاي مسلمان، سازمان ملل، شوراي امنيت سازمان ملل و تمامي جهان در قبال اين مساله الزامي است. زيرا اين قتل عام عمدا و به طور علني صورت گرفته است. امروز تمام اين تضمين‌ها به دست امريكا كه خود نيز زير اين تعهدات را امضا كرده است، نقض شده است. وزير امورخارجه تركيه ضمن اينكه اعتقاد دارد در فلسطين از آرمان قدس تا پايان حمايت خواهيم كرد، مي‌گويد كه محكوم كردن اين قتل عام كافي نيست و بايد اقدامات لازم را انجام داد. وي در تازه‌ترين اظهارات خود گفته بود: در چارچوب سازمان همكاري اسلامي و اتحاديه عرب بايد همراه با هم به شكل قوي‌تري موضع‌گيري كنيم. ما با جامعه جهاني در برابر تمامي كشورهايي كه تا به امروز در به رسميت شناختن دولت مستقل فلسطين ترديد داشته‌اند، در ارتباط هستيم.