سارا معصومي
مكعب سياه؛ اين اسم براي نخستين‌بار قريب به يك ماه پيش با پرونده هسته‌اي ايران و توافق به دست آمده ميان تهران و 1+5 در جولاي سال 2015 گره خورد. سوال اينجاست كه مكعب سياه (Black Cube) چيست؟ چه ارتباطي ميان اين تشكيلات و برجام وجود دارد؟ معكب سياه عنواني است كه يك شركت جاسوسي اسراييلي براي خود انتخاب كرده است.ام اس ان بي‌سي (MSNBC) در تازه‌ترين مستند خود به سراغ اين جعبه سياه و نحوه ارتباط آن با توافق هسته‌اي ايران و 1+5 رفته است. تا پيش از اين مستند همه آنچه رسانه‌هاي بين‌المللي و ايراني درباره اين شركت اسراييلي مي‌دانستند اين بود كه نمايندگان و شايد هم بهتر باشد بگوييم جاسوس‌هاي اين شركت به سراغ مقام‌هاي امريكايي كه در دوره باراك اوباما، رييس‌جمهور سابق ايالات متحده در كابينه وي حضور داشتند رفته‌اند تا با پيدا كردن رسوايي‌هاي مالي يا اخلاقي از آنها، برجام و مقبوليت آن را زير سوال ببرند. تاكنون نام دو نفر «بن رودز» و «كالين كال» كه در كابينه چهل و چهارمين رييس‌جمهور امريكا با عنوان مشاورهاي وي مشغول به كار بودند، به عنوان سوژه‌هاي شركت مكعب سياه لو رفته است. در بخش‌هايي از گزارش‌هاي مكتوبي كه تاكنون در اين باره منتشر شده ادعا شده است كه جاسوس‌هاي شركت به سراغ همسران و اعضاي خانواده بن رودز و كالين كال رفته‌اند تا از اين طريق بتوانند سوژه‌اي براي رسواكردن اين دو مقام پيدا كنند. پس از انتشار اين گزارش‌ها، شركت اسراييلي محتويات اين گزارش‌ها را رد و ادعا كرده كه هيچ گونه ارتباطي با پرونده‌هاي ساخته شده براي مقام‌هاي سياسي دولت سابق ايالات متحده ندارد. يكي ديگر از چهره‌هايي كه تاكنون مشخص شده هدف پروژه ايراني جعبه سياه بوده تريتا پارسي، رييس شوراي ملي ايرانيان امريكا است. اين شورا از حاميان توافق هسته‌اي و گشايش در رابطه ايران و امريكا است. با وجود اين اطلاعات در رسانه‌هاي مكتوبي چون آبزرور و نيويوركر،ام اس ان بي‌سي يك قدم فراتر رفته و در بيت المقدس با مردي به گفت‌وگو نشسته كه ادعا مي‌كند جاسوس شركت جعبه سياه و از مسوولان پرونده‌سازي براي چهره‌هاي دولت سابق باراك اوباما بوده است.
بي چهره، بي‌صدا
مامور مخفي در مدت زمان اين مستند در نيمه تاريك اتاق نشسته تا چهره‌اش ديده نشود، صداي او نيز پس از ضبط مصاحبه با صداي ديگري جايگزين شده تا احتمال شناسايي او به صفر برسد. فيلمبرداري در زيرزميني تاريك انجام شده و براي نخستين‌بار مردي كه در ارتباط مستقيم با اين پرونده بوده ادعاهاي مسوولان اسراييلي شركت مبني بر عدم ارتباط ميان آنها و پرونده‌سازي براي مقام‌هاي دولت پيشين امريكا را رد مي‌كند. ريچارد انجل، مستندساز اين شبكه برنامه خود را با اين توضيح آغاز مي‌كند: او حتي زماني كه موافقت مي‌كند با من درباره اين پرونده گفت‌وگو كند يا حتي پس از آن زماني كه مي‌پذيرد مقابل دوربين من براي مصاحبه بنشيند باز هم از افشاي نام خود، نشان دادن صورتش و پخش صدايش وحشت دارد. زماني كه ريچارد از وي سوال مي‌كند چرا از افشاي نام خود واهمه دارد، «او» مي‌گويد: اين پرونده يك پرونده پرسر و صداي بين‌المللي است. بازيگران بسياري در صحنه اين پرونده ايفاي نقش كرده‌اند و هركدام از آنها ممكن است نسبت به اظهارات من عكس العمل نشان دهند. نمي‌خواهم خيلي ماجرا را پليسي كنم اما ممكن است آنها به سراغ من بيايند يا خانواده‌ام را هدف قرار دهند تا به نوعي من را تنبيه كنند. «او» در پاسخ به سوالي درباره ساز و كار اجرايي جعبه سياه مي‌گويد: نحوه كار به درخواست مشتري بستگي دارد. مثلا ممكن است يك نفر به شركت مراجعه كرده و بگويد اطلاعاتي درباره رقيب تجاري خود مي‌خواهد. در چنين شرايطي ممكن است شركت نمايندگان خود (جاسوس‌هايش) را براي جمع‌آوري اطلاعات از سوژه مدنظر مشتري، با عناوين مختلف نزد وي بفرستد. «او» در پاسخ به سوال ريچارد كه مي‌گويد: «نمايندگان شركت با هويت‌هاي جعلي به سراغ سوژه مي‌روند و ادعا مي‌كنند فرد ديگري هستند»، مي‌گويد: «بله، آنها درباره تمام سوژه‌ها به دنبال نقطه‌هاي تاريك در زندگي فردي يا زندگي حرفه‌اي مي‌گردند. به اصطلاح در جست‌وجوي كشف «درهاي مخفي» هستند؛ درهايي كه ممكن است در زندگي هر آدمي وجود داشته باشد اما بقيه از آن بي‌خبر باشند. نماينده شركت تلاش مي‌كند راهي براي نزديكي به سوژه يا يكي از نزديكان به وي پيدا كند يا مثلا تلاش مي‌كند پيشنهاد كمك به فرزندان سوژه مد نظر را بدهد.» سوژه قرار دادن زن و فرزندان؛ اين دقيقا همان شيوه‌اي است كه جاسوس‌هاي شركت جعبه سياه براي نزديك شدن به ربكا كال همسر كالين كال، (مشاور سابق در تيم باراك اوباما) از آن استفاده كردند. ربكا در مصاحبه با‌ام اس ان بي‌سي در اين باره مي‌گويد: پست الكترونيكي (ايميل) دريافت كردم كه فرستنده خود را خانمي اهل بريتانيا معرفي كرده و ادعا كرده بود كه مشتاق به كسب اطلاعاتي درباره مدرسه محل تحصيل دختران‌مان است. نويسنده اين پيام براي ربكا كال پيشنهاد كمك مالي قابل توجهي به مدرسه محل تحصيل دختر آنها را كرده بود. ربكا بلافاصله پس از نخستين پيام به نيت نويسنده به دليل بالا بودن مبلغ پيشنهادي شك كرده و ديگر به اين ايميل‌ها پاسخ نمي‌دهد. فرستنده اين پست الكترونيكي در حقيقت جاسوس جعبه سياه بود و هدف اصلي از اين نزديكي نيز نه خود ربكا بلكه همسرش كالين كال بود. نه فقط كالين كال بلكه بن رودز نيز از سوژه‌هاي هدف در اين پروژه بوده است. كالين و بن هر دو از مشاوران ارشد سابق در دولت باراك اوباما بودند و نكته قابل توجه ديگر اينكه هر دو در جريان ريز مذاكره هسته‌اي با ايران قرار داشتند. «او» درباره تمركز شركت بر بن رودز مي‌گويد: شركت سرسختانه روي بن رودز و كالين كال تمركز كرده بود. ذره‌بيني روي زندگي شخصي آنها انداخته شد تا رسوايي جنسي يا مالي از اين دو كشف شود. هدف يك چيز بود: بايد مدركي پيدا مي‌شد تا نشان داده شود كه دو مقامي كه به‌شدت درگير پرونده مذاكرات هسته‌اي با ايران بوده‌اند مفسد هستند و دستان تميزي ندارند. مداركي كه «ام اس ان بي‌سي» به آنها دسترسي پيدا كرده نشان مي‌دهد كه شركت جاسوسي اسراييلي نه فقط روي كالين كال و بن رودز و همسران آنها تمركز كرده بود بلكه تمام اعضاي درجه يك و دو خانواده آنها نيز زير ذره بين قرار داشتند. ريچارد، مجري برنامه در بخش‌هايي از اين مستند مداركي را كه شركت از خانواده كالين كال در اختيار داشته به وي و ربكا همسرش نشان مي‌دهد. در ميان مدارك عكس‌هاي خانوادگي از آنها و حتي تاريخ و محل تولد والدين ربكا نيز ديده مي‌شود كه همين مساله باعث تعجب همسر مشاور سابق باراك اوباما مي‌شود. كالين كال در اين باره مي‌گويد: اينكه بدانيد يك نفر به دنبال همه اطلاعات زندگي شخصي شما، زندگي شخصي همسرتان و حتي والدين شما و همسرتان است، ترسناك است. ريچارد از «او» سوال مي‌كند: ترسناك نيست كه يك نفر همه ابعاد زندگي شخصي شما از كوچك‌ترين رفت و آمدهاي خودتان تا رفت و آمدهاي فرزندان و همسر و همه نزديكان شما را زيرنظر داشته باشد؟ ترسناك نيست كه آدم‌ها با هويت‌هاي جعلي و نيت‌هاي نامشخص به شما نزديك شوند؟ «او» در پاسخ مي‌گويد: بسيار تا بسيار ترسناك است. اگر شما مانند من به چنين دنيايي عادت داشته باشيد يا در چنين دنيايي زندگي كنيد اندك اندك به آن عادت مي‌كنيد اما اگر براي نخستين‌بار درباره چنين پروژه‌هايي در رسانه‌ها بخوانيد يا در برنامه‌اي تلويزيوني تماشا كنيد، قطعا ترسناك خواهد بود. ريچارد از «او» سوال مي‌كند: شما به دنبال ضعف‌هاي افراد مي‌گرديد تا از طريق آنها به افراد آسيب بزنيد؟ «او» در پاسخ مي‌گويد: بله. استفاده از ضعف افراد براي صدمه زدن به آنها؟! اين همان شعاري است كه در بخش معرفي سايت شركت جاسوسي جعبه سياه نيز به شكل تلويحي نهفته است. در بخش‌هايي از اين معرفي نامه آمده است كه نمايندگان (جاسوس‌ها) شركت از خبره‌هاي واحدهاي اطلاعاتي – امنيتي اسراييل هستند.
طعمه ايراني جعبه سياه
اين تنها همسران بن رودز و كالين كال نبودند كه به عنوان كانال‌هايي براي كشف ضعف‌هاي اين دو مقام سابق هدف قرار گرفتند بلكه جاسوس‌هاي اين پرونده به سراغ چهره‌هاي ديگري هم رفتند تا ببينند كه آيا آنها در مكالمه‌هاي معمولي نكته‌اي ارزشمند درباره اين دو مقام افشا خواهند كرد يا مي‌توانند منبعي براي كشف نقطه ضعف‌هاي جديدتر باشند. جاسوس‌هاي جعبه سياه به منظور يافتن سرنخي از بن رودز به سراغ تريتا پارسي، رييس شوراي ايرانيان امريكا رفتند. جاسوس جعبه سياه در تماس تلفني با تريتا پارسي خود را روزنامه‌نگاري از لندن معرفي مي‌كند كه توسط يكي از دوستان تريتا به وي معرفي شده است. به گفته برخي منابع، پارسي با بن رودز و كالين كال در زمان مذاكرات هسته‌اي ايران رابطه بسيار خوب و نزديكي داشته و به آنها درباره توافق هسته‌اي مشاوره مي‌داده است.
پارسي در گفت‌وگو با‌ام اس ان بي‌سي مي‌گويد كه تماس تلفني با وي پس از مدتي وارد فاز بحث‌هايي مي‌شود كه براي او تعجب‌آور و البته مشكوك بوده است. تريتا پارسي در اين باره مي‌گويد: فردي كه با من تماس گرفته بود از من مي‌خواست تاييد كنم كه مقام‌هاي دولت اوباما به توافق هسته‌اي با ايران دست زده‌اند تا در سايه آن پولي هم براي خود دست و پا كرده باشند. پارسي با رد اين ادعاها مي‌گويد هيچگاه حتي نيتي مشابه يا نزديك به اين ادعا نيز در بن رودز و كالين كال نديدم. وي در ادامه اين گفت‌وگو درباره شيوه حرف كشيدن جاسوس جعبه سياه از خود مي‌گويد: او تلاش مي‌كرد حرف در دهان من بگذارد يا به اصطلاح چيزي را كه مي‌خواهد از زبان من بشنود. او به دنبال اين بود كه از من پاسخي بگيرد و سپس آن را آن طور كه خودش مي‌خواهد تعبير و تفسير كند.
پارسي پس از پايان مكالمه به‌شدت نسبت به آن مشكوك مي‌شود اما پس از مدتي دليلي براي اين نگراني خود نيز مي‌يابد. پارسي در اين باره مي‌گويد: اندكي پس از انتخابات سال 2016 رياست‌جمهوري امريكا در دوره دولت انتقالي بود كه فردي از سرويس‌هاي اطلاعاتي امريكا با واسطه به من پيام رساند كه بايد بسيار مراقب باشم چرا كه اسم من در يك ليست اهداف جاسوسي درج شده و افرادي به سراغ من خواهند آمد. زماني كه سوال كردم منظور شما از اينكه افرادي به سراغ من مي‌آيند، چيست؟ او در پاسخ گفت: آدم‌هاي دونالد ترامپ. با وجود آنكه پارسي تاكيد دارد نقل قول مستقيمي كه به وي گفته شده اين بوده كه آدم‌هاي ترامپ به سراغ او خواهند آمد اما هيچ مدركي تا اين لحظه پيدا نشده كه نشان دهد ارتباطي ميان چهره‌هاي نزديك به رييس‌جمهور امريكا و اين پروژه در اختيار شركت جعبه سياه وجود دارد. مامور مخفي شركت كه در اين گزارش از وي با ضمير «او» ياد مي‌شود در اين باره به ام اس‌ام بي‌سي مي‌گويد: هيچگاه نمي‌توانيد نام فردي را كه مشتري شركت بوده پيدا كنيد چرا كه حتي در مورد هاروي واينستاين نيز وكيل او درخواست كسب اطلاعات را به شركت داده بود. با اين وجود در مورد پرونده ايران، فردي كه بسيار قابل اعتماد است به من گفت كه دست ترامپ در پشت پرده اين درخواست از شركت وجود دارد. در چند هفته اخير بار ديگر نام شركت جاسوسي جعبه سياه به دليل مراجعه هاروي واينستاين، تهيه‌كننده هاليوودي به آن بر سر زبان‌ها افتاده است. واينستاين متهم به آزار و اذيت جنسي است و براي جاسوسي از قربانيان خود به شركت جعبه سياه مراجعه كرده بود. در اين پرونده نيز زني كه سابق بر اين جاسوس سرويس اطلاعاتي اسراييل موسوم به موساد بود با نزديك شدن به قربانيان آزار و اذيت جنسي واينستاين تلاش مي‌كرد نقطه ضعف‌هايي از آنها بيابد. در اين مورد نيز فردي كه قصد نزديكي به يكي از قربانيان اين تهيه‌كننده هاليوودي را داشت خود را از فعالان حقوق زنان معرفي كرده بود. البته در نتيجه اشتباه مسوول سايت شركت جعبه سياه عكس واقعي اين جاسوس منتشر و وي شناسايي شد.
ام اس ان بي‌سي در بخش‌هايي از گزارش خود ادعا كرده كه مجموع افشاگري‌هايي كه درباره شركت جعبه سياه صورت گرفته به شهرت اين شركت كمك كرده و بنيانگذاران آن در يك سال اخير توانسته‌اند محل كار خود را از ساختماني قديمي در بخش‌هاي جنوبي شهر به خيابان‌هاي شمالي منتقل كنند. به گفته يكي از ماموران شركت تا دو سال قبل اين شركت اسراييلي تلاش مي‌كرد مشتري‌هاي خود را با استفاده از راهكارهاي قانوني به اهداف مدنظرشان برساند و چندان در عالم سياست دخالت نكند اما از قريب به دو سال قبل ديوار شيشه‌اي كه مرز ميان كارهاي شايد غيرقانوني اما غيرسياسي با پرونده‌هاي سياسي بود، فروريخت.
جاسوسي اسراييلي ها از سياستمداران امريكايي
هرچند چهره‌هايي مانند كالين كال نيز نسبت به اينكه سفارش جاسوسي از خانواده آنها كار تيم دونالد ترامپ باشد شك چنداني ندارند اما در حال حاضر اف‌بي‌آي روند بررسي نزديك شدن جاسوس‌هاي شركت اسراييلي جعبه سياه به مقام‌هاي سابق دولت اوباما را آغاز كرده اما مي‌گويد كه كار روي اين پرونده هنوز رسما آغاز نشده است. با اين وجود انتشار خبر جاسوسي يك شركت اسراييلي از سياستمداران امريكايي حتي اگر ديگر در راس قدرت نباشند هم در امريكا سر و صداي بسياري به پا كرده است. هفته گذشته دو قانونگذار دموكرات مجلس نمايندگان امريكا با ارسال نامه به روساي شركت جعبه سياه از آنها درباره ادعاهاي مطرح شده درباره جاسوسي اين شركت از كالين كال و بن رودز سوال كردند. در بخش‌هايي از اين نامه آمده: در صورت صحت ادعاهاي مطرح شده، اين سوال به وجود مي‌آيد كه چرا و چگونه يك شركت خارجي بايد تلاش كند در مسائل سياست خارجي ايالات متحده دخالت كند؟ ريچارد انجل در بخش‌هاي پاياني اين مستند مي‌گويد: شركت جعبه سياه در بيانيه‌اي اعلام كرده كه هر رسانه يا فردي كه ادعا مي‌كند ما در حال جاسوسي از مقام‌هاي امريكايي هستيم، قصد گمراه كردن شما را دارد. خوب! ما ادعا نمي‌كنيم كه اين شركت مقام‌هاي امريكايي را هدف جاسوسي خود قرار داده بلكه مي‌گوييم مقام‌هاي سابق دولت باراك اوباما هدف اين پروژه بوده‌اند پس مردم مي‌توانند مطمئن باشند كه گمراه نمي‌شوند!
مشتري چه كسي است جز ترامپ؟
ان‌بي‌سي نيز اخيرا در گزارشي در اين باره احتمال عدم آگاهي دولت بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل از پروژه ايراني شركت جعبه سياه را صفر دانسته و نوشته بود: ماموريت‌هاي سياسي شركت در اغلب موارد هم راستا با سياست‌هاي دولت است. بنيامين نتانياهو نيز سرسختانه براي تخريب توافق هسته‌اي با ايران تلاش مي‌كند. يك منبع نزديك به اين شركت در اين باره مي‌گويد: دست‌اندركاران جعبه سياه هيچگاه كاري برخلاف منافع اسراييل انجام نمي‌دهند. مي‌توان گفت كه اين شركت، شاخه خصوصي موساد است. بسيار بعيد است كه موساد يا دولت بي‌بي از ماموريت اخير شركت در پرونده‌سازي براي كالين كال و بن رودز بي‌خبر باشند. نكته قابل توجه اين است كه ماموريت جعبه سياه براي تخريب توافق هسته‌اي با ايران درست چند روز پس از سفر دونالد ترامپ به اسراييل در ماه مه سال 2017 آغاز شد. سوال اينجاست كه چرا بايد اين ميزان وقت و هزينه صرف اين شود كه برجام، توافقي معلول به نظر برسد؟ چه انگيزه‌اي قوي‌تر از تلاش براي تخريب ميراث باراك اوباما وجود دارد؟
«او» درباره تمركز شركت بر بن رودز مي‌گويد: شركت سرسختانه روي بن رودز و كالين كال تمركز كرده بود. ذره‌بيني روي زندگي شخصي آنها انداخته شد تا رسوايي جنسي يا مالي از اين دو كشف شود. هدف يك چيز بود: بايد مدركي پيدا مي‌شد تا نشان داده شود كه دو مقامي كه به‌شدت درگير پرونده مذاكرات هسته‌اي با ايران بوده‌اند مفسد هستند و دستان تميزي ندارند.
مداركي كه «ام اس ان بي‌سي» به آنها دسترسي پيدا كرده نشان مي‌دهد كه شركت جاسوسي اسراييلي نه فقط روي كالين كال و بن رودز و همسران آنها تمركز كرده بود بلكه تمام اعضاي درجه يك و دو خانواده آنها نيز زير ذره بين قرار داشتند.
جاسوس‌هاي جعبه سياه به منظور يافتن سرنخي از بن رودز به سراغ تريتا پارسي، رييس شوراي ايرانيان امريكا رفتند. جاسوس جعبه سياه در تماس تلفني با تريتا پارسي خود را روزنامه‌نگاري از لندن معرفي مي‌كند كه توسط يكي از دوستان تريتا به وي معرفي شده است.