4 توصيه درباره لوايح 4گانه FATF
جلال ميرزايي
بالاخره پس از كشمكش فراوان ديروز در خبرها خواندم كه FATF با تمديد حدودا 4ماهه زمان قرار دادن ايران در فهرست سياه خود، تا اكتبر 2018 (آبان 1397) به ما براي انجام اصلاحات لازم و عملي كردن پيشنهادهاي 40گانه اين گروه ويژه اقدام مالي مهلت داده است. ازطرفي باتوجه به اينكه مجلس پيش از اين، ادامه بررسي لايحه الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون مقابله با تامين منابع مالي تروريسم (CFT) را كه يكي از لوايح 4گانه‌اي است كه دولت براي اعمال اصلاحات مدنظر FATF تهيه كرده، به‌دليل برخي اختلاف‌نظرها به مدت 2 ماه به تعويق انداخته بود، اكنون باتوجه به اين تصميم FATF براي تمديد 4ماهه زمان قرار دادن ايران در فهرست سياه، كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس نيز از ورود مجدد به لايحه CFT ظرف يكي، دو هفته آينده خبر داده تا پس از اعمال اصلاحات لازم، اين لايحه نهايتا تا يك ماه و نيم آينده مجددا در دستوركار صحن علني مجلس قرار گيرد. در اين راستا اما توجه به برخي ملاحظات حتي بيش از اصل اين خبر حائز اهميت است. نكته نخست به بيانات اخير رهبر انقلاب در ديدار سالانه با نمايندگان و هشدار ايشان درمورد نحوه پيوستن به كنوانسيون‌هاي بين‌المللي مربوط است. در چند روزي كه از توصيه‌هاي رهبري به نمايندگان مي‌گذرد، متاسفانه شاهد بوديم كه برخي نمايندگان برداشت شخصي خود از بيانات رهبري را مطرح كرده و مدعي شدند كه مقام معظم رهبري با پيوستن ايران به FATF مخالفت كرده‌اند. حال آنكه اولا ايشان هرگز اشاره‌اي مستقيم به بحث FATF نداشتند و آنچه مورد تاكيد قرار دادند، توصيه‌اي پدرانه درمورد نحوه الحاق به كنوانسيون‌هاي بين‌المللي به طور كلي بود. مقام معظم رهبري هرگز نگفتند كه به تحريم‌ها و اقدامات FATF توجه نكنيد. اين درست كه اين تحريم‌ها به‌لحاظ حقوق بين‌الملل الزام‌آور نيست اما به هر حال عمده موسسات مالي بين‌المللي اين تحريم‌ها را درنظر گرفته و به آن عمل مي‌كنند تا به دردسر نيفتند. آنچه به‌صراحت ازسوي رهبري مورد تاكيد قرار گرفت اين بود كه در پيوستن به كنوانسيون‌هاي بين‌المللي ملاحظات سياسي خودمان را رعايت كرده و در اولويت قرار دهيم. بنابراين ما هم‌اكنون با اين واقعيت مواجه هستيم كه اگر به FATF نپيونديم، موسسات مالي بين‌المللي با ما كار نمي‌كنند. آن هم در شرايطي كه هم‌اكنون با خروج امريكا از برجام و نزديك شدن به زمان بازگشت تحريم‌ها با مشكلات بسياري روبه‌رو هستيم و حال اگر مشكلات ناشي از قرار گرفتن در فهرست سياه FATF هم به مشكلات قبلي اضافه شود، طبيعتا با شرايطي دشوار روبه‌رو خواهيم شد.
نكته قابل‌توجه ديگر مربوط به هشدارهايي است كه از جانب دوستان ما مطرح شده است. اخيراً روسيه و برخي از ديگر كشورهاي عضو FATF كه مواضعي نزديك‌تر به ما دارند، صراحتا گفته‌اند كه قادر به ادامه حمايت از ما در اين گروه ويژه اقدام مالي نيستند؛ بنابراين هم‌اكنون با شرايطي مواجهيم كه اگر تا آبان‌ماه كه آخرين ضرب‌الاجل FATF است، اقدامات لازم را به انجام نرسانيم، امريكايي‌ها نيز اقدامات‌شان عليه ما را تشديد خواهند كرد و براي ايجاد اجماع و همراه كردن ديگر كشورها عليه ما دلايلي قانع‌كننده همچون عدم اجراي توصيه‌هاي گروه ويژه اقدام مالي خواهند داشت.
در اين ميان، نكته حائز اهميت ديگر احتمال الحاق رژيم صهيونيستي به FATF در اكتبر 2018 است و با عضويت اسراييل قاعدتا فضاسازي تخريبي بيشتري عليه ما رقم خواهد خورد. بنابراين حداقل كاري كه در شرايط فعلي بايد انجام دهيم اين است كه اصول بنيادين FATF را رعايت و عمل كنيم. درست است كه هم‌اكنون اختلاف‌نظري درميان طيف‌ها و گروه‌هاي سياسي داخل كشورمان وجود دارد اما معتقدم اين سطح از تفاوت ديدگاه و اختلاف‌نظر در جامعه متكثر ايراني با اين سطح از تنوع فكري و فرهنگي كاملا طبيعي است و اتفاقا بايد آن را به فال نيك گرفت.
همچنين بايد توجه داشته باشيم كه كشورهايي همچون كوبا و ونزوئلا همزماني به‌شدت مخالفت پيوستن به FATF بودند اما هنگامي كه براي عضويت در اين گروه ويژه اقدام مالي اعلام آمادگي كردند، حدود 2 تا 3 سال طول كشيد كه فرآيند عضويت‌شان طي شود. به اين اعتبار ما نيز هم‌اكنون مي‌توانيم آمادگي‌مان براي عضويت در FATF را اعلام كنيم و اصول بنيادين را عملي كنيم و در اين بازه زماني 2 تا 3 ساله، نسبت به رفع نگراني‌ها با اتكا به مشورت و رايزني با دوستان‌مان در عرصه بين‌المللي اقدام كنيم. آنچه مسلم است اگر بخواهيم به‌تنهايي اعلام موضع كنيم، قهر كنيم و خودمان با دست خودمان به‌سمت انزوا برويم، راه به جايي نخواهيم برد. بلكه با حضور فعال در اين گروه‌ها قادر به تاثيرگذاري خواهيم بود.
در نهايت بايد ضمن توجه به دغدغه‌هاي رهبري و نيز با نظرداشت ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي مختلف نسبت به موضوع پيوستن به FATF، بايد به گونه‌اي عمل كنيم كه فرصت ديگري براي اعمال فشار در اختيار امريكا قرار نگيرد و همزمان بتوانيم منافع‌مان را ازطريق مراودات مالي و بانكي با جامعه جهاني تامين كنيم.
رييس كميته سياسي فراكسيون اميد مجلس