روسيه هراسي يا مداخله مستقيم در توافق يونان و مقدونيه
محمود فاضلي
افشاگري خبرنگار روزنامه محافظه‌كار «كاتي مريني» يونان كه براي اولين‌بار اعلام كرد ديپلمات‌هاي روسي تلاش داشتند از امضاي توافق ميان مقدونيه و يونان جلوگيري كنند و ديپلمات‌هاي روسي با اسقف‌ها و شهرداران بخش شمالي يونان در ارتباط بودند و سپس اخراج دو ديپلمات روسيه از آتن و ممانعت از ورود دو ديپلمات ديگر به اين كشور آغازگر اختلافات روسيه با يكي از اعضاي كوچك ناتو و اتحاديه اروپا بود. اگرچه آتن ابتدا تلاش داشت موضوع را با سكوت پشت سرگذارد، اما قطعا در مقابل ماشين تبليغاتي متحدين غربي خود و احزاب مخالف داخلي، توان مقاومت نداشت. افشاي مداخله مستقيم مسكو يك ماه پس از توافق يونان و مقدونيه براي حل اختلافات دو كشور زماني رخ داد كه حزب حاكم بر يونان براي پايان دادن به سال‌ها تنش و بي‌اعتمادي با همسايه شمالي خود در دوره غرور ناشي از اين توافق به سر مي‌برد.
اگرچه ارتباط اسقف‌ها و شهرداران بخش‌هاي شمالي يونان با روسيه و ديپلمات‌هاي روسي تاييد نشد، اما گروهي از اسقف‌هاي يونان در شمال اين كشور، از ابتداي مذاكرات آتن و اسكوپيه، با حل مساله نام مقدونيه مخالف بودند و همچنان نيز برخي از آنها از اعتراضات مردمي بر ضد اين توافق حمايت مي‌كنند. طرف يوناني مدعي است روس‌ها با ارايه انگيزه‌هاي مالي به شهرداران و روحانيون، آنان را به تحريك مخالفان توافق در تظاهرات اعتراضي تشويق كردند. روس‌ها قصد داشتند مذاكرات بين آتن و اسكوپيه را با بن‌بست مواجه كنند. در اين راستا در مناطقي از يونان فعاليت‌هاي خود را تقويت كردند. حتي هفته‌نامه يوناني «رئال نيوز» در خبري مدعي شد سرويس‌هاي اطلاعاتي روسيه جهت افزايش نفوذ روس‌ها در منطقه مذهبي آتوس يونان و تلاش جهت پرداخت رشوه به نمايندگان پارلمان جهت جلوگيري از تصويب توافق آتن و اسكوپيه اقدامات مداخله جويانه داشته‌اند.
نخست وزير يونان در پاسخ به سوالي در مورد احتمال نگراني نسبت به تبعات تصميم آتن در اخراج ديپلمات‌هاي روسي تاكيد دارد «نگران نيستيم. بنده وظيفه دارم از حاكميت ملي و ديپلماسي كشور دفاع كنم. يونان به دنبال روابط ديپلماتيك حسنه با اكثر كشورها بوده و از تمامي كشورها انتظار دارد قوانين بين‌المللي و حاكميت ملي را محترم شمارند. آتن اعتقاد دارد مداركي به دست مراجع يوناني رسيد كه نشان مي‌داد آنان احترامي به كشور و قوانين يونان نشان ندادند. اخراج ديپلمات‌هاي روسي نتيجه اقدامات فوق‌العاده توهين‌آميز آنان است. اگرچه روسيه يكي از مهم‌ترين شركاي يونان است اما بايد يادآوري كنيم كه كشور مستقلي هستيم و دولت و نظام يونان از شركاي خود خواستار احترام هستند. روس‌ها نمي‌توانند درك كنند يك كشور كوچك نيز مي‌تواند از منافع ملي خود دفاع كند. يونان در مورد قضيه «اسكريپال» از اخراج ديپلمات‌هاي روسي خودداري كرد چرا كه معتقد است مدارك كافي جهت متهم كردن روسيه وجود نداشت اما در مورد اقدامات ديپلمات‌هاي روسي مدارك انكارناپذيري دارد. آتن همچنين بر خلاف ديدگاه مسكو، ادعا مي‌كند هيچ كشور يا فردي چه امريكايي چه غيرامريكايي آنها را جهت اخراج ديپلمات‌هاي روسي تحت فشار قرار نداده است.
نخست وزير مقدونيه نيز اعتقاد دارد خارجيان نزديك به روسيه، هزاران دلار براي تحريك تظاهرات خشونت‌آميز در مقدونيه با هدف جلوگيري از پيوستن مقدونيه به ناتو هزينه كرده‌اند. بازرگانان يوناني طرفدار روسيه، براي اعمال خشونت در ارتباط با برگزاري همه‌پرسي مربوط به تغيير اسم كشور، مبلغ 13 تا 21 هزار دلار به برخي شهروندان مقدونيه پرداخت كردند. به گفته وي مقامات روسي كه در مقدونيه بوده و ديگراني كه در مسكو هستند، مخالفت خود را با عضويت مقدونيه در ناتو پنهان نمي‌كنند؛ برخي از آنان، جوانان مقدونيه را براي انجام اعتراض در مقابل پارلمان و حمله به پليس تشويق كردند. اتهامات عليه روسيه را بر مبناي گزارشاتي كه از جانب سرويس‌هاي امنيتي به دستم رسيده مطرح كردم. ما يك كشور كوچك هستيم و اميدواريم روابط خوبي با تمامي كشورها داشته باشيم. روابط خوب با روسيه از اولويت‌هاي ما محسوب مي‌شود اما روسيه بايد بداند كه جمهوري مقدونيه هيچ جايگزين ديگري جز پيوستن به ناتو و اتحاديه اروپا ندارد. سخنگوي وزارت خارجه امريكا حمايت اين كشور از تصميم يونان جهت اخراج ديپلمات‌هاي روسي از اين كشور و از رفتار بي‌ثبات‌كننده و بدخواهانه مسكو در منطقه سخن گفت و مداخله اين كشور در فرآيند دموكراسي ساير كشورها را غيرقابل قبول خواند. امريكا از تلاش روسيه به منظور تضعيف توافق آتن و اسكوپيه پيرامون مساله نام مقدونيه ابراز نگراني و از تصميم يونان در دفاع از حاكميت خود حمايت كرد.
تصميم دولت چپگراي آتن مبني بر اخراج دو ديپلمات روسي و ممنوع‌الورود شدن دو نفر ديگر موجب خشم روسيه شد. منابع روسي معتقدند سفير امريكا در آتن كه نقش اساسي در اخراج ديپلمات‌هاي روسي از يونان داشته است، تلاش دارد فضاي جنگ سرد در روابط يونان با روسيه را همچنان حفظ كند. سخنگوي وزارت خارجه روسيه در اولين واكنش‌ها اعلام داشت در موارد اخراج ديپلمات‌هاي مسكو تاكتيك عمل متقابل را اجرا مي‌كند. البته اين تحول كمكي به روابط دوجانبه نمي‌كند اما بايد مد نظر داشت كه روابط دوجانبه داراي ارزش خاصي است. از نگاه مسكو اقداماتي نظير اخراج ديپلمات‌هاي روس از يونان بدون پاسخ باقي نخواهد ماند و چنين حركتي باعث تيره شدن روابط دوجانبه مي‌شود و مبتني بر اصول سازنده نيست. مسكو ادعاي نخست وزير مقدونيه مبني بر دست داشتن روسيه در اغتشاشات مقدونيه و اينكه از تجار روسيه براي انتقال پول به دست گروه‌هاي معترض در مقدونيه استفاده شده را بي‌پايه و اساس خوانده و هدف شايعات اخير را پرورش روسيه هراسي مي‌داند. بي‌شك لغو سفر لاوروف به آتن در ماه سپتامبر، اولين اقدام تلافي‌جويانه مسكو خواهد بود.