انتخابات سراسري پاكستان امروز برگزار مي‌شود
اسلام‌آباد آماده وزير اعظم جديد
شهاب شهسواري
هفت دهه از تاسيس جمهوري اسلامي پاكستان مي‌گذرد، اما تاكنون هيچ نخست‌وزيري در اين كشور نتوانسته است يك دوره پنج‌ساله كامل را پشت سر بگذارد. امروز شهروندان دومين كشور پرجمعيت مسلمان جهان پاي صندوق‌هاي راي‌گيري مي‌روند تا نمايندگان مجمع ملي و چهار مجلس ايالتي اين كشور را انتخاب كنند. حزب يا ائتلافي كه بيش از نيمي از كرسي‌هاي مجمع ملي را در اختيار داشته باشد، مي‌تواند نخست‌وزير يا به زبان اردو وزيراعظم آينده اين كشور را مشخص كند. اين دومين بار از زمان استقلال پاكستان است كه يك دوره پنج ساله پارلمان بدون دخالت يا كودتاي ارتش به پايان مي‌رسد، هر چند اين‌بار هم نخست‌وزير پيشين پاكستان در نيمه راه مجبور به كناره‌گيري از مقامش شد و طي يك هفته گذشته از سلول زندان سر درآورد. سه حزب اصلي براي به دست آوردن اكثريت 342 كرسي پارلمان پاكستان در اين انتخابات با هم رقابت مي‌كنند. طي هفته‌هاي اخير حملات گروه‌هاي تروريستي و افراطي به تجمع‌هاي انتخاباتي شرايط امنيتي اين انتخابات را به‌شدت مبهم كرده است، هر چند ارتش به‌شدت حضور نظاميان براي تامين امنيت صندوق‌هاي راي را افزايش داده است، اما سابقه بد ارتش پاكستان در دخالت‌هاي انتخاباتي نسبت به اين حضور نظاميان در كنار صندوق‌هاي راي ايجاد بدبيني كرده است. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه برخلاف انتخابات 2013 كه حزب مسلم ليگ، شاخه نواز توانست اكثريت كرسي‌هاي مجمع ملي را كسب كند، هيچ يك از سه حزب اصلي پاكستان توان كسب اكثريت كرسي‌هاي مجمع ملي در اين دوره انتخابات را ندارند. نواز شريف، رهبر حزب حاكم مسلم ليگ شاخه نواز، كه سه دوره نخست‌وزيري را در پاكستان تجربه كرده است، به تازگي دوران محكوميت خود را به دليل فساد مالي و سوءاستفاده از اموال دولتي آغاز كرده است و قادر نيست در اين انتخابات شركت كند. نخست‌وزير بعدي پاكستان شرايط سختي را پيش رو خواهد داشت، در شرايطي كه روابط اسلام‌آباد و واشنگتن به عنوان نزديك‌ترين متحد نظامي پاكستان طي ماه‌هاي گذشته بسيار شكرآب شده است، رقابت‌هاي منطقه‌اي پاكستان با هندوستان و مساله امنيت افغانستان، همچنان از جمله مشكلاتي هستند كه نخست‌وزير بعدي بايد براي آنها راه‌حلي پيدا كند، از عمران خان كه علاقه‌مند به يك سياست خارجي مستقل از قدرت‌هاي خارجي و تلاش براي آشتي با هند است، تا شهباز شريف كه خانواده‌اش به رابطه گرم و صميمانه با عربستان سعودي و تلاش براي حرف‌شنوي از واشنگتن مشهورند، گزينه‌هايي هستند كه روبه‌روي مردم پاكستان در انتخابات پيش رو قرار دارند.
ميدان‌داري ارتش
ارتش پاكستان همواره نقش تعيين‌كننده‌اي در سياست اين كشور داشت و تا پيش از انتخابات دوره پيش، در هيچ دوره‌اي از پارلمان پاكستان نبود كه يك دولت منتخب با كودتاي ارتش جاي خود را به يك دولت نظامي موقت ندهد. نقش ارتش پاكستان در شكل‌گيري پارلمان اين كشور و نتايج انتخابات بسيار چشمگير است، هر چند در دو دوره پيشين انتخابات، سريال كودتاها در پاكستان قطع شده است و دو دوره متوالي، دولت‌هاي منتخب راي‌دهندگان به دولت غيرنظامي بعدي واگذار شده است. با اين حال همچنان گمانه‌زني‌ها در مورد نقش ارتش در نتايج انتخابات پيش رو پررنگ است. طرفداران نواز شريف، ارتش را متهم مي‌كنند كه با اهداف سياسي و براي جلوگيري از استمرار قدرت حزب مسلم ليگ، پرونده ساختگي فساد را عليه او به جريان انداخته است و با دخالت در امور قضايي باعث حكم محكوميت و زندان نواز شريف را در آستانه انتخابات شده است. هر چند سرچشمه اتهام‌هاي نواز شريف با افشاي اسناد پاناما و در ميان صدها هزار پرونده منتشر شده از يك موسسه حقوقي در مورد چهره‌هاي شناخته‌شده بين‌المللي بود، اما نواز شريف اين اتهام‌ها را سياسي مي‌داند. در برابر گروهي از هواداران نواز شريف معتقدند كه ارتش با كنار زدن نواز به دنبال به قدرت رساندن عمران‌خان در پاكستان است. هر چند مايكل كوگلمن، پژوهشگر موسسه وودرو ويلسون و كارشناس مسائل جنوب آسيا در الجزيره مي‌نويسد اين اتهام را يك نظريه‌پردازي توطئه است و بعيد مي‌داند ارتش پاكستان حاضر باشد «يك فرد يك‌دنده و مستقل» را به عنوان نخست‌وزير مورد نظر خود بپذيرد و ترجيح مي‌دهد فردي مانند شهباز شريف كه سوابق بسيار روشني در نزديكي با ارتش دارد در راس امور پاكستان بنشاند.
عمران‌خان|ستاره 65 ساله پيشين كريكت ملي پاكستان، اكنون به عنوان يك سياستمدار شناخته‌شده، اميدوار است بتواند با شعار مبارزه با فساد و كنار زدن كانون‌هاي قدرت و ثروت، قدرت را در پاكستان در اختيار بگيرد. به نوشته نيويورك‌تايمز پيش‌بيني مي‌شود اگر عمران‌خان بتواند پيروزي عمده‌اي در انتخابات امروز كسب كند، سياستمداران مستقل و گروهي از سياستمداران احزاب ديگر از جمله حزب مسلم‌ليگ شاخه نواز، به حزب او تحريك انصاف بپيوندند و از تشكيل دولت توسط اين چهره جديد سياست پاكستان حمايت كنند. عمران خان به دليل موضع‌گيري‌هاي ضد امريكايي اخيرش جنجالي شده است؛ او گفته است كه پاكستان بايد تلاش كند در سياست خارجي بيشتر شبيه جمهوري اسلامي ايران شود و سياست مستقلي نسبت به امريكا اتخاذ كند. او همچنين به‌شدت از دونالد ترامپ به دليل عقب‌نشيني از توافق هسته‌اي با ايران انتقاد كرده و ارتش را به دليل همكاري با نيروهاي امريكايي براي حمله به شهروندان پاكستان در مناطق قبيله‌نشين اين كشور زير تيغ انتقاد قرار داده است.
شهباز شريف| سروزير پيشين ايالت پنجاب، حالا كه برادر بزرگ‌ترش به زندان افتاده، فرصت دارد تا براي كرسي نخست‌وزيري پاكستان رقابت كند. پنجاب اصلي‌ترين پايگاه راي حزب مسلم‌ليگ شاخه نواز است؛ هر چند كه اين موقعيت در انتخابات چهارشنبه با رقابت سخت حزب تحريك انصاف در معرض آزمون قرار دارد. شهباز شريف در شرايطي كه اطرافيان قدرتمندش به تازگي به زندان‌هاي بلندمدت محكوم شده‌اند، شرايط سختي در افكار عمومي پاكستان دارد. به جز نواز شريف برادر و مريم نواز برادرزاده او كه به تازگي حكم حبس بلندمدت دريافت كرده‌اند، حنيف عباسي از چهره‌هاي بلندپايه حزب نيز به تازگي به اتهام قاچاق مواد مخدر به حبس ابد محكوم شده است.
بلاول بوتو زرداري|مادر و پدربزرگش هر دو نخست‌وزير پاكستان بودند و پدرش رييس‌جمهور پاكستان بود. حال ارثيه سياسي خانواده به اين جوان 29 ساله تحصيلكرده بريتانيا رسيده است كه در سن 29 سالگي، اميدوار است خاطره مادر ترور شده و پدربزرگ اعدام شده‌اش را زنده نگه دارد. به نوشته نيويورك تايمز، موفقيت بلاول بوتو زرداري در انتخابات را مي‌توان به حساب پدرش، آصف‌علي زرداري نوشت كه پشت پرده رهبري حزب را در اختيار دارد. آصف علي زرداري اولين رييس‌جمهور پاكستان بود كه توانست يك دوره كامل 5 ساله اين مقام را در اختيار داشته‌باشد، سال 2013 با شكست سخت حزب چپگراي مردم پاكستان در انتخابات، قدرت را واگذار كرد. شكست در انتخابات پيشين باعث شد كه او از ويترين حزب كنار برود و پسر جوانش را به عنوان چهره اصلي حزب معرفي كند. پيش‌بيني نمي‌شود كه بلاول بوتو زرداري بتواند آراي كافي براي تشكيل يك دولت يا ائتلاف تحت رهبري حزب مردم به دست بياورد، اما بسياري معتقدند كه حزب مردم بعد از انتخابات امروز نقش تاجبخش را خواهد داشت و در ائتلاف با هر يك از دو حزب مسلم‌ليگ شاخه نواز يا تحريك انصاف مي‌تواند نخست‌وزير آينده پاكستان را تعيين كند.
انتخابات پاكستان از نگاه آمار
تعداد واجدين شرايط: 106 ميليون نفر
تعداد نامزدهاي مجمع ملي: 3765
تعداد كرسي‌هاي مجمع ملي: 374
كرسي‌هاي لازم براي تشكيل دولت: 188
تعداد احزاب شركت كننده: 110 حزب
حداقل سن راي: 18 سال
تعداد صندوق‌هاي راي‌گيري: 85 هزار
مشاركت در دوره پيشين:55 درصد