افغانستان در مسير ثبات و آرامش قرار نمي‌گيرد. در چند سال اخير بسياري اميدوار بودند تا اين كشور اندك‌اندك رنگ آرامش را به خود ببيند اما به نظر مي‌رسد با گذشت 17 سال از سقوط طالبان در افغانستان بي‌ثباتي را در اين كشور پاياني نيست. در طول ماه‌هاي گذشته طالبان قوي‌تر از هر دوره ديگري شده است. داعش در اين كشور قدرت گرفته و فضاي سياسي ملتهب به نظر مي‌رسد زيرا اكنون سيگنال‌هايي كه از درون دولت افغانستان مخابره مي‌شود نشاني از انسجام و اتحاد ندارد. شنبه شب رسانه‌هاي افغانستان اعلام كردند كه حنيف اتمر، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور از سمت خود كناره‌گيري كرده است. شاه حسين مرتضوي، سخنگوي اشرف غني احمد زي، رييس‌جمهور افغانستان نيز اين خبر را تاييد و عنوان كرد كه اشرف‌غني استعفاي حنيف اتمر را پذيرفته و حمدالله محب، سفير افغانستان در امريكا را به عنوان جايگزين وي منصوب كرده است.
در تحولي همزمان ساير اعضاي كابينه امنيتي افغانستان نيز به همراه آقاي اتمر از سمت خود استعفا دادند تا يك سونامي استعفا در كابينه افغانستان رخ‌دهد. طارق شاه بهرامي وزير دفاع، ويس برمك وزير كشور و معصوم استنكزي رييس دستگاه امنيت ملي افغانستان همزمان با آقاي اتمر از سمت خود استعفا دادند. در ابتدا كه اين خبر منتشر شد سخنگوي رياست‌جمهوري افغانستان تنها استعفاي آقاي اتمر را تاييد كرد و اظهارنظري درباره سه استعفاي ديگر نكرد اما روز گذشته با افزايش نگراني‌ها از فروپاشي تيم امنيتي كابينه، اشرف غني رسما با استعفاي ساير وزراي كابينه مخالفت كرد.
آن‌گونه كه شبكه خبري طلوع گزارش داده است اشرف غني به‌شدت از حملات موشكي روز سه‌شنبه در نزديكي كاخ رياست‌جمهوري افغانستان ناراضي بوده است. رييس‌جمهور افغانستان از افزايش تلفات نيروهاي امنيتي و تصرف غزني توسط طالبان ناراضي است و بسياري علت اين استعفا را انتقادات غني مي‌دانند. اما مقام‌هاي ديگر اين گزارش و گمانه‌زني را رد كردند.
طلوع نيوز به نسخه‌اي از استعفاي آقاي اتمر دست‌يافته و بخش‌هايي از آن را منتشر كرد. مشاور امنيت ملي سابق افغانستان در اين نامه دليل استعفاي خود را اختلافات جدي با سياست‌هاي در سطح بالاي حكومت عنوان كرده است . آن‌گونه كه از مفاد اين نامه بر مي‌آيد اختلافات در اين زمينه از چندماه پيش وجود داشته است.
در خبري كه اتمر به رسانه‌ها داده است دلايل استعفاي خود را اختلافات جدي با سياست‌ها و روش‌هاي سطح رهبري دولت در عرصه حفظ و تحكيم وحدت و اجماع ملي، تامين صلح و امنيت، مديريت سياسي و امور انتخابات، حكومتداري خوب و تحكيم روابط منطقه‌اي و بين‌المللي كشور در ماه‌هاي اخير خوانده است. در خبرنامه ارگ رياست‌جمهوري از فعاليت گذشته آقاي اتمر تقدير نشده و فقط نوشته شده است رييس‌جمهور كشور، استعفاي مشاور امنيت ملي را تاييد كرد و همزمان حمدالله محب به جاي او تعيين شده است.
اتمر از سال 2014 به عنوان مقام ارشد امنيتي اشرف غني شروع به كار كرد. برخي گمانه زني‌ها حاكي از اين است كه اتمر قصد دارد در انتخابات رياست‌جمهوري آينده افغانستان شركت كند. در طرف مقابل نيز مشاور امنيت ملي جديد افغانستان تنها 35 سال سن دارد و از سال 2015 سفير افغانستان در واشنگتن بوده است . جانشين اتمر مهندس كامپيوتر است كه هيچ‌گونه تجربه امنيتي در كارنامه خود ندارد. وي در ماه مه و پس از يك حمله تروريستي در مسابقات كريكت در زادگاهش جلال آباد، مقاله‌اي براي سي‌ان‌ان نوشت و در آن با ابراز اميدواري به تامين صلح در افغانستان نوشت: نسل من افغانستاني ديگر را پيش‌بيني مي‌كند.
يكي از شگفتي‌هاي استعفاي ناگهاني اتمر و پذيرش آن از سوي رييس‌جمهور اين بود كه روز گذشته اشرف غني بلافاصله مراسم معارفه آقاي محب را برگزار كرد و او را تا اتاق خود براي قرار گرفتن در سمت مشاور امنيت ملي همراهي كرد.
چالش امنيت
آقاي محب در حالي سمت مشاور امنيت ملي را برعهده مي‌گيرد كه افغانستان با چالش‌هاي عمده امنيتي مواجه است. خشونت‌ها در افغانستان ادامه دارد و در ماه جاري ميلادي رشته حملات مرگبار در افغانستان ادامه داشته و گسترده‌تر شده است. روز دهم آگوست طالبان حمله‌اي را به شهر استراتژيك غزني در جنوب كابل به راه انداخت و اكنون كنترل ساختمان‌هاي كليدي اين منطقه را در دست گرفته است و با نيروهاي امنيتي كماكان درگير هستند. تاكنون در نتيجه اين جدال 150 نفر جان خود را از دست داده و 40 نفر نيز زخمي شدند كه اكثر آنها نيروهاي امنيتي افغانستان هستند.
گزارشگر سي‌ان‌ان كه در افغانستان مستقر است در گزارش خود تحولات شهر غزني را جدي‌ترين چالش براي اقتدار حكومت افغانستان طي سال‌هاي اخير دانست. اگر غزني به صورت كامل سقوط كند، مي‌توان گفت كه عملا دولت يكي از مهم‌ترين مناطق امنيتي خود را از دست داده است كه پل ارتباطي كابل با مناطق جنوب و غربي افغانستان محسوب مي‌شود .
نيك پيتون والش مي‌گويد: دولت افغانستان گفته است كه مي‌خواهد تا پايان سال 2019 بيش از 80 درصد جمعيت كه در افغانستان زندگي مي‌كنند را تحت كنترل خود داشته باشد. اين در حالي است كه ميزان حاكميت دولت مركزي رو به كاهش است و اكنون 64 درصد سرزمين‌هاي افغانستان در اختيار دولت است كه به نسبت سال گذشته يك درصد كاهش داشته است.
در روز 14 آگوست 39 سرباز در شهرستان بغلان توسط طالبان كشته شدند. در فارياب نيز به يك پايگاه ديگر سربازان حمله شد و 17 نفر نيز در اين منطقه كشته شدند. يك روز پس از آن نيز در حمله به يك مركز آموزشي در كابل حدود 34 نفر جان خود را از دست دادند و سخنگوي طالبان مسووليت تمامي اين حملات را بر عهده گرفت .
فشار براي صلح
در روز 19 آگوست اشرف غني يك آتش‌بس طولاني مدت را به طالبان ارايه داد. دو طرف در ماه ژوئن توانستند به يك آتش‌بس كوتاه‌مدت دست پيدا كنند و دولت عنوان كرد كه به دنبال مذاكره صلح با طالبان است و اميدوار بود كه از طرف مقابل سيگنالي مثبت را دريافت كند كه عملا اين اتفاق رخ نداد. در حال حاضر طالبان خود را قوي‌تر از هر زمان ديگري مي‌بيند. با امريكايي‌ها مذاكره رسمي مي‌كند و در ازبكستان مقام‌هاي اين گروه تروريستي با عالي‌ترين مقام‌هاي سياست خارجي اين كشور ديدار رسمي انجام مي‌دهند. حتي در روسيه نيز اگرچه طالبان به طور رسمي به رسميت شناخته نمي‌شود و گروهي غيرقانوني است اما به نظر مي‌رسد كه مسكو با اين گروه ارتباط برقرار كرده است. سرگئي لاوروف، وزير امورخارجه روسيه نيز روز سه‌شنبه اعلام كرد كه نمايندگان طالبان در ماه آينده به مسكو سفر خواهند كرد تا در مذاكرات آينده افغانستان حضور داشته باشند. مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه روز به روز دولت افغانستان براي طالبان بي‌ارزش‌تر مي‌شود دولت را در سطحي نمي‌بيند كه بخواهد با آنها وارد مذاكره شود. شكاف‌ها در تيم امنيت ملي افغانستان نيز به اين موضوع دامن زده و نشان مي‌دهد ديدگاه يكپارچه‌اي در دولت حاكم نيست. حال بايد ديد آقاي محب كه به نظر مي‌رسد طرفدار صلح و مذاكره با طالبان است، مي‌تواند اين مسير را با چنين شرايطي به سرمنزل مقصود برساند يا خير؟