به بهانه روز جهاني سوادآموزي
سعيد شهرياري
8 سپتامبر برابر با 17 شهريور ماه روز جهاني مبارزه با بي‌سوادي است. سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد «يونسكو» در سال ۱۹۶۵ ميلادي اين روز را به ابتكار و پيشنهاد ايران، روز جهاني مبارزه با بي‌سوادي نامگذاري كرد و دليل اين نامگذاري نشان دادن اهميت سواد براي افراد و جوامع بود. يونسكو در اين زمان بر ضرورت تلاش جهاني در ريشه‌كن كردن بي‌سوادي تاكيد و برنامه‌هايي براي تحقق اين هدف وضع كرد. طي ۵3 سالي كه از اين نامگذاري مي‌گذرد، كشورهاي زيادي اين روز را جشن مي‌گيرند و در اين روز به تشريح موفقيت‌هاي خود در زمينه مبارزه با بي‌سوادي مي‌پردازند و آمارهايي از نرخ رشد سوادآموزي ارايه مي‌دهند.جشن روز مبارزه با بي‌سوادي، هر سال با شعار خاصي برگزار و اين شعار از سوي يونسكو اعلام مي‌شود. اين شعارها همراستا با اهداف سازمان ملل و در جهت تلاش جهاني براي مبارزه با بي‌سوادي است. روز جهاني سوادآموزي در سال‌هاي اخير با شعارهايي چون، سواد براي قرن 21 در سال (2013)، سواد و توسعه پايدار در سال (2014)، سواد و جوامع پايدار (2015)، خواندن در گذشته، نگارش آينده (2016)، سواد در دنياي ديجيتال (2017) و در نهايت سال (2018) نيز سواد و توسعه مهارت‌ها (Literacy and Skills Development) نامگذاري شده است. خواندن، نوشتن و چهار عمل اصلي، سواد بنيادين به حساب مي‌آيند. اين سواد سازه‌اي است كه ساير مهارت‌ها روي آن توسعه مي‌يابند در واقع پيش‌نياز آموزش مهارت‌هاي بعدي است. اين سواد پلي در جهت ارتقاي كيفيت زندگي و نقطه آغازين يك فرآيند توانمندسازي است. در مرحله بعدي وقتي مهارت‌هاي زندگي، حقوق شهروندي، سبك زندگي، بهداشتي و سلامتي و كارآفريني و .... آموزش داده شود، در واقع به اين افراد كمك كرده‌ايم تا كيفيت و استاندارد زندگي خود را ارتقا دهند كه نوعي سرمايه‌گذاري اجتماعي به حساب خواهد آمد. همچنين از طريق آموزش سواد و مهارت‌ها مي‌توان ظرفيت‌هاي نهفته افراد را شكوفا كرد.ايران از جمله كشورهايي است كه همواره در راستاي سوادآموزي گام‌هاي اساسي برداشته اما در اين مسير چالش‌هايي نيز پيش روي خود داشته است كه از آن جمله مي‌توان به عدم دسترسي به آمار و اطلاعات اسمي افراد بي‌سواد و عدم همراهي مراكز مجري آمار، عدم اطلاع كافي مردم از ...
موضوع بي‌سوادي و بي‌انگيزه بودن افراد بي‌سواد و فقدان تقاضا، كم‌توجهي برخي مسوولان و عدم مشاركت جدي در امر سوادآموزي اشاره كرد. اين چالش‌ها همواره سرعت سوادآموزي در كشور را با تاخير مواجه كرده و برداشتن اين موانع مي‌تواند سرعت سوادآموزي كشور را دو چندان كند.
در همين راستا و در جهت تسري و سرعت بخشيدن به امر سوادآموزي، همكاري رسانه‌ها به ويژه صدا و سيما در توليد برنامه‌هاي خلاقانه در اين حوزه و آگاهي بخشي عمومي، ترغيب افراد بي‌سواد و ايجاد انگيزه براي سوادآموزي ضروري است. همچنين به كار‌گيري ايده‌هاي نو و خلاقانه، انسداد مبادي بي‌سوادي و هدايت افراد محروم از تحصيل و كودكان كار به سمت سوادآموزي و ارايه تسهيلات و خدمات ويژه براي سوادآموزان و به كار‌گيري الزامات قانوني مي‌تواند نقش تسهيل‌گري براي سوادآموزي باشند. در نهايت اگر به دنبال جامعه‌اي امن و آرام و آينده مطلوب هستيم بايد بي‌سوادي به حداقل ممكن رسيده و ريشه‌كن شود. امروز سواد بخش جدايي‌ناپذير از زندگي آدمي است.
معاون سوادآموزي اداره كل آموزش و پرورش شهرستان‌هاي استان تهران