بورس تهران بعد از 50 سال فعاليت ركورد معاملات انجام شده‌اش را شكست. اين ركورد البته چندي پيش هم شكسته بود اما اين‌بار اين ركوردزني تاريخي‌تر شد. نيمه دي ماه 92 بود كه ثبت ركورد 89500 واحدي موجب جابه‌جايي ركورد بورس شد اما ركورد فعلي خاص‌ترين ركورد بورس است كه بايد آن را مديون برداشته شدن سقف رقابت‌هاي پتروشيمي دانست.
نيم‌نگاهي به آنچه در هفته‌هاي گذشته در بازار بورس رخ داد، نشان از تداوم روند سبزپوشي بورس مي‌دهد اما برخي از تحليلگران و كارشناسان بورسي به اين بازار با ديد شك مي‌نگرند و معتقدند كه نوسانات ارز دليل رشد بورس بوده است و هرگونه تغييري در اين بازار موجب مي‌شود تا ركوردزني بورسي روال معكوس در پي گيرد.
برخي ديگر هم معتقدند كه بورس تحت تاثير اخبار مثبت مانند آزاد شدن سقف معاملات محصولات فلزي در بورس كالا، احتمال برداشته شدن سقف معاملات محصولات پتروشيمي، تحولاتي كه در زمينه حذف برخي رانت‌ها از محصولات شركت‌ها در بورس كالا و انرژي رخ‌داده شرايط ورود نقدينگي بي‌سابقه‌اي به بازار شيشه‌اي را هموار كرده است؛ تداومي كه ركوردزني 50 ساله بورس را رقم زد و موجب شد تا شاخص‌هاي بورس از مرز 155 هزار واحد عبور كنند.
از عمده دلايل بالا رفتن شاخص‌هاي بورس، بالا رفتن نرخ ارز و قيمت تبديل ارز به ريال بوده است؛ البته در اين بين برخي كارشناسان معتقدند بازارهاي موازي سرمايه‌گذاري مانند ارز و طلا به اشباع رسيده‌اند و نمي‌توان انتظار سودآوري بيشتري از آنها داشت، به همين خاطر، نقدينگي به سمت تالار شيشه‌اي روانه شده و شاهد جذابيت بيشتر بورس و سودآوري‌اش براي سرمايه‌گذاران آن هستيم. اما برخي معتقدند سرمايه‌داران بيشتر به دنبال سرمايه‌گذاري در بازارهايي هستند كه روند مشخصي دارند و هيجانات ناگهاني در آنها وارد نمي‌شوند؛ به بيان ديگر سرمايه‌گذاران به دنبال بازارهاي قابل تحليل هستند تا بازارهاي هيجاني.
كمك نقدينگي
سعيد خدايي، كارشناس بازار سرمايه و بورس معتقد است: «شكستن ركورد 50 ساله بورس در واقع بالا رفتن عدد شاخص بورس اوراق بهادار است. از زماني كه بازار بورس شروع به فعاليت كرد، عددهايي به ثبت رسيده‌اند منتها تا قبل از ركورد شهريور 97، عدد 89500 براي نيمه دي‌ماه سال 92 ثبت شده بود و شاخص 158هزار و 119 واحدي در نوع خود يك ركورد تاريخي محسوب مي‌شود.»
اين كارشناس بازارهاي سرمايه در گفتوگو با «اعتماد» در خصوص دلايل رونق گرفتن بورس هم مي‌گويد: «دليل اصلي بالا رفتن قيمت سهام شركت‌ها و به تبع آن شاخص بازار بورس، ورود نقدينگي‌هاي جديد است كه قبلا در بازارهاي موازي ديگري مانند طلا و ارز ورود پيدا كرده بود.»
خدايي معتقد است: «ورود نقدينگي جديد به سمت بازار بورس به عوامل مختلفي بستگي دارد؛ افزايش نقدينگي سرگردان كه انتظار سودآوري بيشتري در بازارهاي موازي ندارد، به سمت بورس روانه مي‌شود. نقدينگي بيشتر منجر به افزايش تقاضا براي سهام شركت‌هاي مختلف در بورس مي‌شود كه افزايش قيمت سهام شركت‌ها را در پي خواهد داشت.» اين كارشناس بورسي دليل دوم را در اشباع بازارهاي موازي از نقدينگي مي‌داند و در اين خصوص ادامه مي‌دهد: « بازارهاي موازي سرمايه‌گذاري رونق خود را پشت سر گذاشته و اشباع شده‌اند به همين خاطر نقدينگي و جريان پول به سمت بازار موازي ديگري (براي كسب سود و سرمايه‌گذاري) جريان پيدا مي‌كند؛ البته دير يا زود نيز اين اتفاق مي‌افتاد چراكه بعد از جهش‌هاي ناگهاني بازارهاي ارز و طلا، سودهاي نشات گرفته از نوسانات ارزي و طلايي توزيع شد و با توجه به سياست‌هاي دولت براي كنترل اين بازارها، انتظارها براي سوددهي كم و كمتر مي‌شود در نتيجه صاحبان سرمايه به سمت بازار جايگزين با ريسك كمتري مي‌روند.» خدايي دليل ديگر رونق را در تغيير شرايط عرضه محصولات پتروشيمي و صادرات محور در بورس عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: «سقف رقابتي براي محصولات پتروشيمي و پالايشي و فلزات سنگين و سنگ معدن برداشته شد و در نتيجه آن قيمت سهام‌ها افزايش پيدا كرد.»
اين كارشناس در خصوص شركت‌هاي صادرات‌محور نيز مي‌گويد: «جذابيت شركت‌هاي صادرات‌محور از زماني افزايش يافت كه بايد ارزشان را در بازار ثانويه به قيمت 8 هزار تومان مي‌فروختند. اختلاف بين ارز تخصيصي به اين شركت‌ها و فروش‌شان در بازار ثانويه، باعث افزايش درآمد شركت‌ها شده و جذابيت براي ورود سرمايه‌گذاران را زياد مي‌كند.»
خدايي در خصوص ريسك‌هاي سياسي و اثرات تحريم نفتي بر بورس هم معتقد است: «تحريم‌ها (چه اقتصادي و چه نفتي) قطعا بي‌تاثير نيست؛ البته در حال حاضر كشور مشغول رايزني با مخالفان تحريم‌هاي وضع شده است. هرچه نتيجه رايزني‌ها بهتر باشد، تاثيرش بر بازار سرمايه كمتر و شاهد رونق و ثبات نسبي خواهيم بود و برعكس.»
اين كارشناس بورس همچنين بورس در نيمه دوم سال را اين گونه پيش‌بيني مي‌كند كه «سال سختي در پيش روي داريم. با توجه به اينكه هنوز اثرات جدي تحريم‌ها بر اقتصاد وارد نشده، نمي‌توان به درستي تحليل كرد؛ به بيان ديگر تا زماني كه شركت‌هاي بورس درگير اثرات تحريمي نشوند، پيش‌بيني آينده تالار شيشه‌اي سخت خواهد بود.»
وي در خصوص اثرات دلار در سال جاري بر بورس افزود: «تا قبل از نوسان‌هاي ناگهاني و جهش‌هاي يك‌باره نرخ ارز، ارزش دلاري سهام شركت‌ها تقريبا ثابت بود. ولي با نرخ‌هاي جديد دلار، ارزش جايگزيني شركت‌ها از ارزش ريالي سهام آنها بيشتر شده و به همين خاطر قيمت سهام آنها افزايش پيدا كرده تا تفاوت بين ارزش ريالي سهام و ارزش جايگزيني پر شود. به عنوان مثال اگر تا سال قبل با 100 واحد پولي يك شركت فولاد راه‌اندازي مي‌شد، الان با 110 واحد پولي راه‌اندازي مي‌شود.10 واحد اختلاف نشات‌گرفته از نوسان نرخ ارز است. هرچه ارزش دارايي شركت‌ها افزايش يابد، قيمت سهام‌شان نيز زياد مي‌شود.»
دماسنج اقتصاد؟
در همين رابطه احسان طيبي، كارشناس بازار سرمايه، علاوه بر نرخ ارز، تورم را نيز از مهم‌ترين عوامل رونق گرفتن بورس عنوان مي‌كند و به «اعتماد» مي‌گويد: «تورم باعث بالا رفتن قيمت فروش محصولات شركت‌هاي بورسي شده و سودآوري زيادي براي‌شان به همراه خواهد داشت. هر زمان كه قيمت سهام افزايش بالا رود، ارزش دارايي شركت‌ها نيز روند صعودي داشته و سرمايه‌گذاران، نقدينگي به بورس وارد مي‌كنند.»
وي در خصوص ثبت ركوردهاي بورس بعد از نوسانات ارزي معتقد است: «بعد از آزاد‌سازي نرخ ارز، سه اتفاق باعث افزايش شاخص بورس شد. اتفاق اول، نرخ فروش پايه و برداشته شدن سقف رقابتي براي محصولات پالايشي بود كه بر سودآوري اين نوع از شركت‌ها تاثير بسياري گذاشت. مورد دوم همين تصميم اما براي شركت‌هاي معدني و فلزي بود. اتفاق سوم نيز براي شركت‌هاي پتروشيمي رقم خورد و آن فروش محصولات به قيمت پايه و عرضه ارز در بازار ثانويه بود كه همين باعث بالا رفتن قيمت سهام‌شان شد. مجموع سه اتفاق اخير جذابيت بورس را براي سرمايه‌گذاران بيشتر كرد.»
طيبي در ادامه مي‌افزايد: «بورس مانند دماسنج براي اقتصاد ايران است. هر زمان كه تورم در كشور وجود داشته باشد، در بورس هم قيمت سهام شركت‌ها بالا مي‌رود كه اين نشان‌دهنده تورم در كشور است. اما گاهي اوقات تورم علاوه بر سوددهي سهام در بورس به بالا رفتن قيمت برخي از كالاهاي مصرفي نيز منجر مي‌شود؛ مثلا اگر قيمت سهام شركت‌هاي فولاد بالا رود، چون فولاد به عنوان مواد اوليه در ساخت خودرو به كار مي‌رود، ممكن است خودرو‌سازان بر قيمت خودروها اضافه كنند.»
اين كارشناس بورس در خصوص پيش‌بيني بورس در نيمه دوم سال 97 تاكيد مي‌كند: «بورس با افت و خيزهايي در سال جاري همراه خواهد بود اما روند كلي، صعودي است؛ البته بايد تحريم‌ها را نيز در نظر گرفت و براي پيش‌بيني بهتر آينده بورس بايد منتظر گزارش شركت‌ها بعد از اعمال تحريم‌ها بود.»