يك هفته بعد از مفقود شدن روزنامه‌نگار سعودي هنوز از سرنوشت او اطلاعي در دست نيست
كنسولگري مرگ
شهاب شهسواري
يك هفته بعد از مفقود شدن روزنامه‌نگار شناخته‌شده عربستان سرنوشت او همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. واشنگتن‌پست بخشي از تصاوير دوربين‌هاي امنيتي كنسولگري عربستان سعودي را منتشر كرده است كه نشان مي‌دهد اين روزنامه‌نگار عربستاني ساكن امريكا ساعت يك بعد از ظهر روز سه‌شنبه 2 اكتبر وارد ساختمان كنسولگري عربستان در استانبول تركيه مي‌شود. از آن زمان تاكنون هيچ خبري از اين روزنامه‌نگار وجود ندارد، گروهي از مقام‌هاي پليس تركيه ادعا كرده‌اند كه اين خبرنگار درون ساختمان كنسولگري عربستان كشته‌شده است، اما هنوز گزارشي رسمي از سوي تركيه در اين مورد منتشر نشده است و دولت عربستان هم به‌شدت نقش خود در مفقود شدن اين روزنامه‌نگار را تكذيب مي‌كند. به نوشته روزنامه گاردين، بر اساس اطلاعات تازه احتمالا جسد اين روزنامه‌نگار سعودي بعد از قتل توسط يك خودروي سياه‌رنگ از ساختمان خارج شده است. مقام‌هاي امنيتي تركيه روز سه‌شنبه اجازه پيدا كردند براي بازرسي از محلي كه آخرين بار اين روزنامه‌نگار در حال ورود به آن ديده‌شده است، وارد ساختمان كنسولگري عربستان در استانبول شوند.
روزنامه نيويورك‌تايمز در گزارشي با اشاره به سوابق اخير عربستان در سركوب مخالفان پادشاه و وليعهد جديد اين كشور نوشته است: «دختر دانشجوي جواني كه در امارات متحده عربي رانندگي مي‌كرد توسط نيروهاي امنيتي دستگير مي‌شود، به زور با هواپيما به عربستان بازگردانده مي‌شود تا آنجا زنداني شود، پسري كه در كانادا ويدئوهاي انتقادي از خاندان سعودي مي‌سازد بعد از ناديده گرفتن هشدارهاي پادشاهي در مورد توقف ساخت اين ويدئوها با خبر بازداشت دو برادرش درون خاك عربستان مواجه مي‌شود.» غانم الدساري، فعال مخالف دولت آل سعود در لندن به نيويورك‌تايمز در مورد رفتار دولت سعودي با مخالفانش مي‌گويد: «پيام كاملا روشن است، هر جا باشيد دست ما به شما مي‌رسد.»
بازرسي از ساختمان كنسولگري
به نوشته گاردين، نامزد اين روزنامه‌نگار توضيح داده است كه او قبلا براي ثبت مدارك طلاق خود به سفارت سعودي در واشنگتن مراجعه كرده‌بود، اما به او گفته‌بودند كه براي ثبت مدارك بايد به كنسولگري عربستان در استانبول برود. بر اساس اين گزارش وي قبل از ورود به كنسولگري به نامزدش هشدار مي‌دهد كه اگر بعد از مدتي از كنسولگري خارج نشد، با مقام‌هاي امنيتي تركيه تماس بگيرد. چهارساعت بعد خروج يك خودروي سياه‌رنگ از محل كنسولگري و پيدا نشدن خاشقجي، نامزد او، خديجه‌چنگيز را نگران مي‌كند و تصميم مي‌گيرد تا با مقام‌هاي تركيه در مورد مفقود شدن همسرش تماس بگيرد. پليس تركيه در حال بررسي هويت سرنشينان و سرنوشت اين خودرو است. روز سه‌شنبه پليس تركيه اجازه پيدا كرد تا از ساختمان كنسولگري براي تحقيقات بيشتر در مورد پرونده مفقود شدن اين روزنامه‌نگار بازديد كند. رجب طيب اردوغان كه براي سفري رسمي به مجارستان رفته است به خبرنگاران گفت: «بازرسي‌هاي صوري به كشف رازهاي اين پرونده كمك نمي‌كند.» وي همچنين تاكيد كرد: «مي‌دانيم كه اين فرد به كنسولگري وارد شده است، اين عربستان است كه بايد ثابت كند او از ساختمان كنسولگري خارج شده است.» به گزارش ايسنا به نقل از سي‌ان‌ان ترك، حامي آكسوي، سخنگوي وزارت خارجه تركيه درباره مرگ مشكوك جمال خاشقجي گفت: «از همان ابتداي ماجرا، تحقيقات در اين باره آغاز شده است و مقامات قضايي، امنيت و اطلاعات تركيه وارد عمل شده‌اند.» وي ادامه داد: همان‌طور كه مي‌دانيد ساختمان‌هاي ديپلماتيك بر اساس كنوانسيون وين از مصونيت قضايي برخوردار هستند اما با موافقت انجام شده، ساختمان كنسولگري توسط مقامات كشور ميزبان مورد تفتيش و بررسي قرار مي‌گيرد.
بر اساس فايل گفت‌وگويي كه بي‌بي‌سي از جمال خاشقجي منتشر كرده است، اين روزنامه‌نگار عربستاني سه روز قبل از مفقود شدنش گفته‌بود كه «فعلا قصدي براي بازگشت به عربستان ندارد.» او همچنين در اين گفت‌وگو نسبت به سرنوشت دوستانش كه در عربستان بازداشت شده‌اند، اظهار نگراني كرده بود.
واكنش دولت و سناتورهاي امريكايي
دولت امريكا تا صبح دوشنبه، يك هفته بعد از مفقود شدن جمال خاشقجي حاضر به موضع‌گيري در اين مورد نشده بود و سخنگوي وزارت خارجه اين كشور به صورت مستمر به خبرنگاران پاسخ مي‌داد: «اكنون در جايگاهي نيستيم كه در اين مورد اظهارنظري كنيم، گزارش‌هاي مربوط به اين رويداد را با دقت دنبال مي‌كنيم.» اما دوشنبه شرايط تغيير كرد، اول از همه رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ نسبت به سوالي در اين مورد واكنش نشان داد و گفت: «من نسبت به اين موضوع نگران هستم. اصلا دوست ندارم اين چيزها را بشنوم و اميدوارم كه درست شود، الآن هيچ كس هيچ چيزي در اين مورد نمي‌داند. خيلي گزارش‌هاي وحشتناكي در اين مورد هست و من اصلا خوشم نمي‌آيد.» وزير خارجه ايالات متحده امريكا، مايك پمپئو هم با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد «گزارش‌هاي متناقضي در مورد سرنوشت اين فرد وجود دارد كه دولت ايالات متحده را نگران كرده است.» وزير خارجه امريكا تاكيد كرده است: «ما از دولت عربستان سعودي مي‌خواهيم كه تحقيقات دقيق در مورد مفقود شدن آقاي خاشقجي را حمايت كند و در مورد نتايج اين تحقيقات به صورت شفاف اطلاع‌رساني كند.» مايك پنس، معاون اول رييس‌جمهور امريكا هم يك هفته بعد از گم شدن اين روزنامه‌نگار سعودي ساكن عربستان به جمع مقام‌هاي امريكايي پيوست كه در مورد او اظهارنظر كرده‌اند و با انتشار پيامي در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت: «شنيدن گزارش‌هايي در مورد جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار عربستان سعودي برايم دردناك بود. اگر اين گزارش‌ها درست باشد در روز تراژيكي قرار گرفته‌ايم. خشونت عليه روزنامه‌نگاران در سراسر جهان يك تهديد براي آزادي و حقوق بشر است. جهان آزاد نيازمند پاسخ است.»
ليندسي گراهام، سناتور بلندپايه جمهوريخواه و از هواداران دونالد ترامپ هم با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خود، هشدار داد كه عربستان بايد «بهاي گزافي» براي اين اتهام‌ها بپردازد. گراهام نوشت: «ما موافقيم كه اگر ذره‌اي حقيقت در اين اتهام‌هاي اقدام خلاف قانون توسط دولت عربستان سعودي وجود داشته‌باشد، روابط امريكا و عربستان را نابود خواهد كرد و بهاي گزافي چه به لحاظ اقتصادي و چه در زمينه‌هاي ديگر بايد پرداخت شود.»
سناتور باب كوركر، رييس‌جمهوريخواه كميته روابط خارجي سناي امريكا هم تاكيد كرد: «در شرايطي كه منتظر هستيم اطلاعات بيشتر دريافت كنيم، مي‌دانيم كه با هر كشوري كه روزنامه‌نگاران را خارج از خاك خود هدف قرار دهد به شكل مناسب برخورد خواهد شد.» ماركو روبيو، ديگر سناتور عضو كميته روابط خارجي سنا هم وعده داده است در صورت اثبات گزارش‌ها، برخورد سختي با عربستان سعودي انجام خواهد شد.
واكنش سفير سعودي در واشنگتن
خالد بن سلمان، شاهزاده سعودي و سفير عربستان در ايالات متحده امريكا با تكذيب نقش پادشاهي‌كشورش‌در‌سر‌به نيست كردن روزنامه‌نگار منتقد گفته است كه جمال خاشقجي «دوست من» بود و «با يكديگر ارتباط‌هاي مستمر» داشتيم. سفير سعودي در واشنگتن اتهام‌ها در مورد نقش دولتش در قتل اين روزنامه‌نگار را تكذيب كرده و آنها را «اتهاماتي كاملا دروغ و بي‌اساس» عنوان كرده است. او گفت كشورش «اقدامات ويژه‌اي» براي پيدا كردن اين شهروند سعودي «مانند هر شهروند ديگري» اتخاذ خواهد كرد. سفير سعودي در نامه‌اي كه «براي تعدادي از مرتبطان نزديك به سفارت» ارسال شده است اختلاف‌نظرها ميان جمال خاشقجي و رهبران سعودي را ناچيز دانسته است و تاكيد كرد: «جمال دوستان زيادي در عربستان داشت، از جمله خود من.» سفير سعودي در واشنگتن و برادر وليعهد قدرتمند اين كشور در نامه خود نوشته است: «اين اولين‌باري نبود كه خاشقجي به كنسولگري مي‌رفت، او به صورت مرتب به كنسولگري‌هاي عربستان سعودي از جمله سفارتخانه امريكا در واشنگتن رفت و آمد داشت.»