گابريل سن رومان
ترجمه: انيسا رئوفي
الهام‌بخشي «فرمانده چه‌گوارا» فراتر از طرح‌هايي براي تي‌شرت بوده است. او، در طول انقلاب 1959 كوبا، سال‌ها پيش از آنكه تام مورلو، گيتاريست گروه ريج اگينست د ماشين، آمپليفايرش را به تصوير «چه» بيارايد، تبديل به اولين «راك استارِ» چپ‌ها شد. از همين رو عجيب نيست كه ميراث ارزنده چه‌گوارا در آهنگ‌هاي مختلفي قاب گرفته شده است. موزيسين‌هاي فولك بسياري از شيلي و كوبا و حتي خارج از اين مرزها در طول انقلاب دهه شصت از او تجليل كرده و در آثارشان او را مورد توجه قرار داده‌اند و امروزه رپرهاي زيادي مثل جي زي هستند كه در ليريك‌هاي فوق‌العاده‌شان از او ياد مي‌كنند. حتي نام اصلي رايم‌فست، رپر اهل شيكاگو «چه» است! در ادامه 10 قطعه برتري را مرور خواهيم كرد كه به اين چهره نمادين اداي دين كرده‌اند.
10- «آنها كه تي‌شرت چه‌گوارا مي‌پوشند» از گروه كلپ
اين آهنگ متعلق به گروه پانك استراليايي به نام كلپ است و بر اين حقيقت صحه مي‌گذارد كه آهنگ‌هايي با موضوعيت چه‌گوارا فراتر از قلمرو امريكاي لاتين است. ترانه اين قطعه به آنها كه تي‌شرت چه‌گوارا مي‌پوشند اما تاريخچه او را نمي‌دانند حمله مي‌كند؛ درون‌مايه‌اي كه محبوب چپ‌ها است مخصوصا آنها كه از اكتيويست‌هاي مد روز و همچنين از راستي‌هايي كه تمام اكتيويست‌هاي طرفدار چه را به يك اندازه ناآگاه مي‌شمارند منزجرند.
9- «تا هميشه، فرمانده چه‌گوارا» از سوله‌داد براوو
سوله‌داد براوو، خواننده ونزوئلايي، قطعه كلاسيك كارلوس پوئبلا (1965) را كاور كرده است. اين ترانه پس از اينكه فيدل كاسترو نامه خداحافظي «چه» را در تلويزيون كوبا خواند، نوشته شد. آهنگ پوئبلا صدها بار كاور شده است اما نسخه براوو بهترين آنهاست.
8- «آي، چه كامينو» از گروه اپوريماك
اپوريماك كه نام رودخانه بزرگي در پروست يك گروه معمول تاثيرگرفته از فرهنگ آندي نيست. گروه از آتن يونان است و در سال 1983 شكل گرفته است. در اين قطعه اپوريماك در واقع تفسيري از موسيقي و شعر آلفردو د روبرتيز، شاعر و موزيسين آرژانتيني به دست مي‌دهد.
7- «چه‌گوارا» از گروه ال‌تري
ال‌تري گروه افسانه‌اي راك مكزيكي در يكي از آلبوم‌هايش به نام فراتر از خير و شر (2005) اين قطعه را گنجانده كه تجليلي از چه‌گوارا است. در اين قطعه، الكس لورا خواننده اصلي گروه با صداي خش‌دارش داستان «چه» را در يك راك بلوزي روايت مي‌كند.
6- «اندس لو كو اندس» از سارا گونزالس
سارا گونزالس، پيش از مرگش در سال 2012، به جريان سياسي موسيقايي «نوئِوا ترووا» (جرياني در موسيقي كوبايي كه حدود سال‌هاي 1967 و 68 شكل گرفت) تعلق داشت. طبيعتا اين خواننده كوبايي در مجموعه آثار خود آهنگي هم در تجليل «چه» دارد. اين قطعه كه به ژانر خود چاشني زنانه‌اي مي‌بخشد بالادي انقلابي است كه در تركيب‌سازي موسيقي فولك آندي تاثير مثبتي به جاي گذاشته است.
5- «روح» از آنسامبل اينتي-اي‌ييماني
گروه اينتي-اي‌ييماني كه درست در سال مرگ چه‌گوارا شكل گرفت پيش از آنكه با ويكتور خاراي افسانه‌اي در استوديو بنشيند تفسيري ماهرانه از قطعه او به نام «ظاهر شده» ارايه كرد. خارا اين قصيده را براي جريان چريكي چه در بوليوي نوشته بود و كاور گروه اينتي به خوبي توانست دربردارنده روح گروه كوچكي از شورشياني باشد كه چه در گريز از سازمان سيا- يا به تعبير ترانه «كلاغ‌هايي با چنگال طلا»- رهبري‌شان مي‌كرد.
4- «اسلحه عليه اسحله» از سيلويو رودريگز
رودريگز با ترانه‌هايي مثل «اسلحه عليه اسلحه» كمك شاياني به رهبري جريان موسيقايي نوئِوا ترووا كرد. اين ترانه بعدها در فيلم استيون سودربرگ به نام «چه» استفاده شد.
3- «زامبا دل چه» از ويكتور خارا
ويكتور خارا، افسانه فولك شيليايي، چه را پيش از سفرش به كوبا ملاقات كرد. او سال‌ها بعد اين ترانه را در مدح چه نوشت و در آلبوم در دستان گشوده تو مي‌گذارم منتشر كرد. صداي گرمِ تنورِ خارا كلامي را كه خاطرنشان مي‌كند «جنگل‌ها، دشت‌ها و كوه‌ها/ سرزمين يا مرگ، [اين] سرنوشت توست» روي ملودي‌هاي ماهرانه گيتار مي‌نشاند.
2- «هيچ چيز بيشتري نه» از آتاهوآلپا يوپانكي
يوپانكي در كنار هنرمند متاخرتر، مرسده سوسا، محترم‌ترين موزيسين فولك آرژانتيني است. او كه در حزب كمونيست عضويت داشت در طول دهه 50 در آرژانتين با سانسور مواجه بود. او بعدها از حزب جدا شد و اين جدايي امكان بروز بيشتري به او داد. يوپانكي پس از مرگ چه اين قطعه تجليل‌آميز را براي او نوشت و در آن خواند: «بعضي آدم‌ها مي‌ميرند كه دوباره متولد شوند/ اگر كسي شك دارد/ برود و از چه بپرسد/ هيچ چيز بيشتري نه، هيچ چيز بيشتري نه...»
1- «آستا سيمپره» يا «بدرود فرمانده» از كارلوس پوئبلا
اگر عكسي كه آلبرتو گوتيرز از چه برداشت نمادين‌ترين نشان از جريان چه‌گوارا باشد قطعا ترانه كارلوس پوئبلا در مدح چه نمونه مشابهي در دنياي موسيقي است. ترانه پوئبلا، برخلاف بسياري از قطعاتي كه در مدح چه سروده شدند، پيش از مرگ چه ساخته شد. ترانه پوئبلا خدمات چه در انقلاب كوبا را پيش از خداحافظي او و به عالي‌ترين شكل بازمي‌گويد.
اگر حق ياورمان باشد و توفيق رفيق راهمان چهارشنبه‌هاي هر هفته با صفحه نوستالژي در خدمت شما خواهيم بود. آميزه‌اي از ياد و خاطره و تذكر و شايد هم مقداري اطلاعات. تا هم پيوند خودمان را با گذشته حفظ كنيم و هم بدانيم از كجا آمده‌ايم و به كجا بايد رفت. چهارشنبه‌ها را فراموش نكنيد.