ديروز ظريف

گروه ديپلماسي| ديپلمات‌ها به مسقط رسيده‌اند و دست‌ها به سوي ايران دراز شده است. محمد‌جواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان با توجه به برگزاري مذاكرات سه‌جانبه ايران، امريكا و اروپا در پايتخت عمان به سوژه يك خبري پرونده هسته‌يي ايران بدل شده است. صبح روز گذشته، جواد ظريف، جان كري و كاترين اشتون در حضور يوسف بن علوي، وزير امور خارجه عمان نخستين دور از ديدارهاي سه‌جانبه خود در پايتخت اين كشور را آغاز كردند. مسقط به پايگاهي براي تلاش ايران و امريكا براي كاستن از اختلاف‌ها در راه رسيدن به راه‌حل نهايي و تبديل توافق اوليه ژنو به يك توافق جامع بلندمدت تبديل شده است.

ظريف همچنان از تحريم‌ها مي‌گويد
ظرفيت غني‌سازي ايران و جدول زمان‌بندي تعليق و لغو تحريم‌ها از اصلي‌ترين مسائل اختلافي است كه در صورت رسيدن به توافق نسبي در خصوص اين دو در مسقط، طرفين مي‌توانند به حل ساير موضوعات در حاشيه تا تاريخ 24 نوامبر اميدوارتر باشند. محمدجواد ظريف در گفت‌وگو با پرس تي وي مانند تمام اظهارنظرهاي اخير خود وزنه بحث تحريم‌ها در سخنانش را سنگين‌تر از اشاره به ساير مسائل كرده و گفت: تحريم‌ها عليه ايران بخشي از راه‌حل نيست و نتيجه‌يي در برنداشته است. تحريم‌هاي غيرقانوني عليه ايران نتوانسته اهدافي كه كشورهاي تحميل‌كننده تحريم‌ها در نظر داشتند را محقق كند.
رييس دستگاه ديپلماسي ايران تاكيد كرد كه لغو تحريم‌ها، موضوع اصلي و مهم مذاكرات است و ادامه داد كه ميزان فعاليت‌هاي غني‌سازي ايران، يكي ديگر از موضوعات كليدي اين گفت‌وگوهاست. ظريف ادامه داد ايران معتقد است كه توافق نهايي درباره برنامه هسته‌يي ايران تنها زماني محقق خواهد شد كه طرف ديگر مذاكره‌كننده تمايل سياسي براي انجام چنين توافقي داشته باشد.
محمد جواد ظريف همچنين پس از ورود به فرودگاه مسقط در جمع خبرنگاران تاكيد كرد كه دومين مساله مورد اختلاف ايران با 1+5 حجم غني‌سازي است. وي در اين خصوص افزود: جمهوري اسلامي ايران همواره برنامه صلح‌آميز هسته‌يي داشته و بر مبناي فتواي مقام معظم رهبري سلاح هسته‌يي و كشتار جمعي از منظر اعتقادي و دكترين دفاعي ما هيچ جايگاهي ندارد.  ظريف رسيدن به راه‌حل در پرونده هسته‌يي جمهوري اسلامي ايران را امكان‌پذير دانست و گفت: چنانچه طرف‌هاي غربي بتوانند اطمينان حاصل كنند كه هدف ما صلح‌آميز است و اغراض سياسي نداشته باشند، اكنون زمان خوبي است تا چارچوب توافق مشخص شود.  وزير امور خارجه در پاسخ به سوالي در خصوص چگونگي ادامه فعاليت تاسيسات نطنز، فردو و اراك از نظر فني گفت: تمامي اين مسائل به لحاظ فني راه‌حل‌هاي خوبي دارد و آنچه باعث شده تاكنون مورد توافق طرف مقابل قرار نگيرد، بيشتر ملاحظات سياسي بوده و اميدواريم با توجه به وجود همه روش‌هاي فني به راه‌حل مناسبي دست يابيم.

ديدار ظريف با يوسف بن علوي
محمد جواد ظريف در نخستين ساعات نخستين روز حضور در مسقط با وزير مشاور در امور خارجي عمان ديدار كرد. در اين ديدار دو طرف روند مناسبات دو كشور را مثبت و همكاري‌هاي موجود را در جهت تقويت همكاري‌ها بين كشورهاي منطقه توصيف كردند. ظريف و يوسف بن علوي همچنين آخرين وضعيت تحولات منطقه از جمله خطرات فعاليت و تحركات گروه‌هاي تروريستي و تاثيرات منطقه‌يي و بين‌المللي و راه‌هاي مقابله با آن را بررسي كردند. در اين ديدار ظريف با تشكر از ميزباني كشور عمان، ضمن تشريح روند مذاكرات هسته‌يي و ديدگاه‌هاي موجود براي حل موضوعات اختلافي خاطرنشان كرد: جمهوري اسلامي ايران با حسن نيت مذاكرات را شروع كرده و در اين روند با جديت كامل عمل كرده است و مصمم به يافتن راه‌حل مبتني بر حقوق كامل هسته‌يي كشورمان هستيم.

منفعت‌هاي توافق براي ايران و امريكا
وزراي امور خارجه ايران و امريكا در شرايطي مذاكرات سه‌جانبه در مسقط را آغاز كرده‌اند كه هردو در اظهارنظرهاي اخير خود به صراحت اعلام كرده‌اند كه در حال حاضر بر رسيدن به تاريخ 24 نوامبر متمركز هستند و تمام تلاش خود را براي رسيدن به ضرب‌الاجل زماني در مذاكرات به كار خواهند گرفت. در اين فضاي سياسي برخي رسانه‌هاي غربي تلاش مي‌كنند بحث تمديد مذاكرات را از هم اكنون در حاشيه تحليل‌هاي خود جا داده و فرضيه تمديد را از دور خارج نكنند. در اين خبرگزاري فرانسه در تازه‌ترين تحليل خود در خصوص مذاكرات در مسقط مي‌نويسد: با وجود نزديك شدن به 24 نوامبر هنوز اختلافات زيادي بر سر ظرفيت برنامه هسته‌يي ايران وجود دارد. غرب هنوز از ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌يي ايران اطمينان نيافته است در حالي كه تهران تاكيد مي‌كند فعاليت‌هاي هسته‌يي‌اش ماهيت كاملا صلح‌آميز دارد و براي توليد انرژي ادامه دارد. مذاكرات هسته‌يي ايران در حالي به آخرين فرصت‌هاي باقيمانده خود نزديك مي‌شود كه پيروزي جمهوريخواهان در انتخابات ميان دوره‌يي مجلس سناي امريكا تاثيراتي را بر سياست‌هاي اين كشور داشته است. جمهوريخواهان همواره تلاش كرده‌اند كه كاخ سفيد را در مذاكرات با ايران كنترل كنند. به نظر مي‌آيد اگر مذاكرات هسته‌يي ايران در هفته‌هاي باقيمانده به نتيجه نرسد كنگره امريكا با تصويب تحريم‌هاي جديد عليه ايران به آن پاسخ دهد. باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا مي‌تواند در صورت تصويب اين تحريم‌ها آن را وتو كند اما دورنماي اين پيامد جديد ممكن است اين پروسه طولاني را نابود كند.
از طرف ديگر وزير امور خارجه ايران نيز با توجه به انتقادات پارلمان اين كشور از مذاكرات هسته‌يي تحت فشار قرار دارد. همچنين تندروهاي تهران با وجود حمايت‌هاي رسمي‌شان از مذاكرات اغلب رويكرد دو پهلو نسبت به آن داشته‌اند. رسيدن به توافق جامع يك پيروزي براي اوباما در حوزه سياست خارجي به ارمغان مي‌آورد كه به سختي به دست آمده است. علاوه بر اين ايران پس از لغو تحريم‌ها از فرصت‌هاي تجاري جديد و روابط اقتصادي با جامعه جهاني بهره خواهد برد.

تداوم سايه انتخابات كنگره بر مذاكرات هسته‌يي
مذكرات ايران با 1+5 در روزهايي وارد فاز جديد خود در مسقط شده است كه هنوز تحليل‌ها در خصوص تاثير پيروزي جمهوريخواهان در انتخابات كنگره بر اين مذاكرات ادامه دارد. رويترز در گزارشي با پرداختن به تاثير پيروزي جمهوريخواهان در انتخابات امريكا بر سياست‌هاي اين كشور نوشت: تغيير قدرت در مجلس سنا دستيابي به توافق هسته‌يي با ايران را سخت‌تر مي‌كند. اگر چه رهبران اكثريت دموكرات در سناي امريكا از سياست‌هاي باراك اوباما براي دستيابي به اهداف بين‌المللي‌اش حمايت مي‌كردند، اكنون جمهوريخواهان پس از پيروزي در انتخابات قصد دارند كاخ سفيد را براي اتخاذ رويكردي سختگيرانه‌تر در قبال ايران، روسيه و نيروهاي داعش در عراق و سوريه تحت فشار قرار دهند. جان مك كين و ليندزي گراهام دو تن از جنگ‌طلب‌ترين سناتورهاي واشنگتن پس از موفقيت جمهوريخواهان در مجلس نمايندگان و سنا احتمالا رياست دو كميته اصلي در مجلس سنا را به دست خواهند آورد. مك‌كين كه همواره خواهان واكنش كوبنده‌تر در اوكراين و سوريه بوده ممكن است سرپرستي كميته نيروهاي نظامي سنا را عهده‌دار شود كه بر سياست امريكا در حوزه نظامي نظارت مي‌كند. اين به اين معني است كه مي‌تواند اختياراتي در تعيين بودجه و اهرمي قوي در سياست داشته باشد. علاوه بر اين، تغيير قدرت در مجلس سنا مي‌تواند تاثير زيادي بر توافقاتي داشته باشد كه دولت امريكا با ديگر كشورها انجام مي‌دهد. بنابراين يك فرصت بسيار خوب براي جمهوريخواهان ايجاد مي‌شود تا در توافقي كه اوباما تلاش مي‌كند با ايران به آن برسند قدرت‌نمايي كنند. اوباما براي اينكه بتواند به توافق نهايي دست پيدا كند بايد تهران را متقاعد كند كه واشنگتن تحريم‌ها را لغو خواهد كرد. جمهوريخواهاني كه نگرانند اوباما در اين مذاكرات امتيازات زيادي خواهد داد درصدد هستند تا فشار را بر تهران افزايش دهند و حتي تحريم‌هاي بيشتري را عليه ايران اعمال كنند.

پس از ايران و امريكا نوبت به تهران- رياض رسيد
چشم‌ها براي به نتيجه رسيدن مذاكرات هسته‌يي ايران با 1+5 به مسقط دوخته شده است. وزير امور خارجه مسقط كه كشورش سابقه ميانجيگري‌هاي متعدد در رابطه ايران و امريكا را دارد همزمان با ميزباني مذاكرات هسته‌يي در گفت و گو با شرق الاوسط تاكيد كرد كه اين كشور براي نزديكي روابط تهران- رياض تلاش خواهد كرد.
يوسف بن علوي با بيان اينكه مذاكرات امروز ميان ايران و امريكا و نماينده اتحاديه اروپا با رضايت همه‌ طرف‌هاست، افزود كه كشورش از اين مذاكرات استقبال كرد. بن علوي درباره روابط كشورهاي عربي و ايران نيز گفت: اختلاف دولت‌هاي منطقه خليج فارس با ايران به دليل ديدگاه‌هاي متفاوت در مسائل منطقه‌يي است. وي تاكيد كرد كه به نفع كشورهاي عربي خليج فارس نيست كه با ايران خصومت داشته باشند و اين موضوع ضرر و زيان‌هاي بسياري براي آنها به همراه خواهد داشت.  وزير امور خارجه عمان پيرامون نقش اين كشور در نزديكي تهران و رياض گفت: هم عربستان و هم ايران از اين موضوع استقبال مي‌كنند و هر موضوعي جاي خودش را دارد. وي افزود: همه قانع شده‌اند كه آينده منطقه در حسن همسايگي است و حسن همسايگي نياز به توافقاتي در رابطه با منافع دارد.