مطالبه‌‌اي به نام فضاي امن
غلامرضا ظريفيان
بعد از صحبت‌هاي حسن روحاني در ميان دانشجويان و سخن گفتن او درباره دانشگاه امن و نه امنيتي انتقادات بسياري مطرح شد. در اين ميان برخي صحبت‌ها حول محور تفاوت فضاي دانشگاه نسبت به گذشته بود؛ آن هم با اين سوال كه آيا فضاي دانشگاه نسبت به گذشته تغيير نكرده است؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت آنچه امروز به عنوان انتقاد از سوي جامعه دانشگاهي مطرح مي‌شود نقد به تداوم وضعيتي است كه در گذشته پايه‌گذاري شده است. درواقع اين صحبت به معناي آن نيست كه فضاي دانشگاه نسبت به گذشته امنيتي‌تر شده است بلكه جامعه دانشگاهي بعد از روي كار آمدن حسن روحاني انتظاراتي از دولت داشت كه اين انتظارات برآورده نشد. يعني تغييراتي كه در مديريت‌ها و برخورد حراست‌ها ايجاد شد با وعده رييس‌جمهور درباره داشتن دانشگاهي امن و نه امنيتي در تعارض است.
بنابراين فضاي دانشگاه بدتر نشده است اما دانشگاهي‌ها انتظار داشتند سنت‌هايي كه در زمان دولت احمدي‌نژاد پي‌ريزي شد منسوخ شود كه عملا اين اتفاق رخ نداد. موضوع دانشجويان ستاره‌دار نمونه بارز در اين زمينه است كه البته ما در مواردي شاهد تلاش‌هايي بوديم كه تا حدودي توانست برخي موارد را رفع كند و در همين راستا نيز لايحه‌اي در دست دولت است كه اگر اين لايحه به سرانجام برسد مي‌توانيم اميدوار باشيم قدم‌هاي بسيار خوبي در مقابله با اين مسائل برداشته خواهد شد.
نكته ديگر اين است كه چرا باوجود تغيير فضا نسبت به گذشته هنوز انتقادات جدي به قوت خود باقي است آن هم در سطحي كه دانشجويان را به تحصن و اعتراض وا‌مي‌دارد؟ پاسخ اين سوال را بايد در مطالبات دانشجويان جست‌وجو كرد. در اين راستا اگر وضعيت تشكل‌هاي دانشجويي را بررسي كنيم مي‌بينيم كه با وجود درخواست‌هاي فراوان هنوز گشايشي در وضعيت تشكل‌ها و اتحاديه‌هاي اصلاح‌طلبي كه در گذشته منحل شده بودند ايجاد نشده است. اين در حالي است كه جريان رقيب چندين تشكل و اتحاديه فعال در دانشگاه‌ها دارد؛ لذا اين انتظار زيادي نيست كه در مقابل تشكل‌هاي طرف مقابل به تعدادي از تشكل‌هاي اصلاح‌طلب نيز اجازه فعاليت داده شود. اين مطالبه را به‌طور واضح در روزي كه رييس‌جمهور به دانشگاه آمده بود بر روي پلاكاردهاي دانشجويان مي‌شد ديد؛ آنها خواستار بازگشايي انجمن اسلامي شده بودند اما آيا تاكنون تغييري در مورد آنها صورت گرفته است؟
از آنجايي كه بخش عمده‌اي از داغ شدن تنور انتخابات در جريان دولت اول و دوم حسن روحاني مرهون تلاش دانشجويان است اين انتظار وجود داشت كه به مطالبات آنها پاسخ مناسبي داده شود. اما درست در زماني كه هنوز چشم اميد دانشگاهي‌ها به دولت بود شاهد دستگيري تعداد قابل توجهي از دانشجويان بوديم كه در جريان اعتراضات دستگير شدند و اتفاقا حكم‌هاي سنگيني شامل حال‌شان شد؛ هرچند اين تصميمات از سوي قوه قضاييه اتخاذ شده و نمي‌توان درست و غلط بودنش را به پاي قوه مجريه نوشت اما باز اين انتظار وجود داشت كه دولت وارد ميدان شود و از قدرت رايزني‌اش استفاده كند و نقش فعال‌تري ايفا كند.
هرچند تا به اينجا هر آنچه به زبان آورديم در باب دانشجويان و تشكلات دانشجويي بود اما واقعيت آن است كه بخش عمده‌اي از مطالبات دانشجويان تنها متوجه قشر دانشگاهي و فضاي دانشگاه نيست. به عبارت ديگر نگاه دانشجو براي واكنش نشان دادن به دولت يك نگاه كلي است به اين معنا كه امروز دانشجويان در عرصه‌هاي اجتماعي، فرهنگي و... از دولت انتظار دارند تا از نيروهاي قوي‌تر و توانمندتري استفاده كند.
سوال ديگري كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا فضاي دانشگاه‌ها نسبت به آنچه در دولت‌هاي نهم و دهم شاهدش بوديم تغيير كرده است؟ پاسخ اين سوال كاملا واضح است چرا كه فضاي امروز دانشگاه‌ها با آنچه در هشت سال دولت احمدي‌نژاد در جريان بود بسيار تفاوت دارد و حتي مي‌توان گفت شرايط امروز با گذشته قابل مقايسه نيست اما نكته‌اي كه بايد در اين راستا به آن توجه كرد آن است كه در آن مقطع يك نگاه كاملا امنيتي به دانشگاه وجود داشت و به طبع رفتارها و تصميم‌هاي امنيتي نيز درمورد آن شكل مي‌گرفت اما امروز نگاه امنيتي وجود ندارد اما آن انتظاراتي هم كه طبق وعده‌هاي مطرح شده در زمان انتخابات ايجاد شد هنوز بي‌پاسخ مانده است. بنابراين بايد گفت در اينكه فضاي امروز دانشگاه‌ها بهتر از گذشته است شكي نيست يا حداقل اعتقاد من اينگونه است، اما آنچه محل بحث است انتظارات دانشجويان است كه قرار بود محقق شود اما عملا در راستاي تحقق مطالبات اين قشر اهتمامي به چشم نمي‌خورد.