ديداري در سايه غرامت جنگي آلمان به يونان
محمود فاضلي
سفر رسمي دو روزه آقاي اشتاين ماير رييس‌جمهور آلمان به يونان فرصت جديدي براي طرح موضوع غرامت جنگي آلمان به اين كشور در جنگ جهاني دوم و حضور نيروهاي نازي در خاك يونان بود. طرف آلماني كه در بالاترين سطح تشريفاتي خود وارد اين كشور شد پس از قراردادن تاج گل در محل سرباز گمنام، با رييس‌جمهوري، نخست‌وزير و رييس حزب مخالف ديدار و دكتراي افتخاري دانشكده حقوق دانشگاه آتن را دريافت كرد. وي همچنين از محل زندان مبارزان يوناني در جنگ جهاني دوم و چند منطقه تاريخي بازديد كرد.
همان‌طور كه انتظار مي‌رفت، مقامات يوناني در ديدار با آقاي اشتاين ماير موضوع غرامت‌هاي جنگي از جنگ جهاني دوم را مطرح كردند. آقاي پاولوپولوس رييس‌جمهور يونان در ديدارش با طرف آلماني اعلام داشت: «يونان هنوز به دنبال دريافت غرامت بابت قربانيان خويش در جنگ جهاني دوم و نيز بازپرداخت وامي است كه مجبور به اعطاي آن به اشغالگران نازي شد. اين درخواست‌ها در چارچوب مقاومت در برابر كساني است كه مي‌خواهند به گذشته كابوس‌وار باز گردند، صورت مي‌گيرد. يونان اخذ غرامت و بازپرداخت اين وام را از نظر قانوني و حقوقي قابل طرح مي‌داند.» نخست‌وزير يونان در ديدارش با رييس‌جمهور آلمان تاكيد كرد: آلمان و يونان نبايد اختلافات خود را از گذشته دور پنهان كنند.
زايبر سخنگوي دولت آلمان نيز معتقد است در مورد اين موضوع بارها صحبت كرديم. موضوع غرامت‌هاي جنگي از نظر سياسي و حقوقي حل و فصل شده و اينك چيزي تغيير نكرده است. طرف يوناني هيچ اقدام رسمي در مورد اين موضوع انجام نداده است. آلمان بابت جنايات دوران نازي از يونان عذرخواهي كرده اما مايل نيست درباره غرامت صحبت كند. آلمان همچنين منكر هرگونه بدهي به يونان بابت جنگ جهاني دوم است، زيرا در سال 1960 مبلغ 115 ميليون مارك به اين كشور پرداخته است. در جنگ جهاني دوم يونان مجبور شد 476 ميليون «رايش مارك» به آلمان نازي بپردازد. يونان همچنين مساله غرامت بابت جنگ جهاني دوم را در دوران بحران اقتصادي 2010 تا 2015 مطرح كرد، زماني كه مقامات اين كشور، آلمان را كه بزرگ‌ترين طلبكار اين كشور بود به خاطر كاهش سهم خود در كمك‌هاي بين‌المللي به يونان مقصر دانستند. پارلمان يونان چندي پيش گزارشي را تصويب كرد كه طي آن غرامت‌هاي جنگي كه يونان بايد از آلمان طلب كند به مبلغ 376 ميليارد يورو مي‌رسد.
بعضي از منابع آلماني به مبالغي همچون 171.4 ميليارد براي تخريب زيرساخت‌هاي يونان در جنگ جهاني دوم، 10.3 ميليارد دلار به عنوان جبران خسارت براي وام‌هايي كه يونان در طول اشغال به آلمان داده است، 33.8 ميليارد دلار براي از دست دادن منابع دولتي (نفت، كشاورزي و ساير منابع) براي سال‌هاي 1940- 1944 و 53.8 ميليارد دلار به عنوان جبران خسارات توليد در طول اشغال يونان و جبران خسارت براي 100 هزار يوناني و بستگان آنها و پرداخت 700 يورور به مدت 15 سال و در مجموع 15.1 ميليارد يورو اشاره كرده‌اند.
نيروهاي مسلح رايش سوم، در ششم آوريل 1941 يونان و يوگسلاوي را به اشغال خود درآوردند. سربازان و مقامات آلماني در هر دو كشور حكومت‌هاي استبدادي برپا كردند و به مانند ديگر كشورهاي اشغال شده در اروپا، هزينه‌هاي جنگ‌طلبي و زياده‌خواهي‌هاي هيتلر بر دوش اين كشور‌ها قرار گرفت و كمر اقتصاد يونان زير بار صادرات مازاد خم شد. اين شرايط به تورم شديد و كاهش فوق‌العاده كيفيت زندگي يونانيان منجر شد، ولي مهم‌تر از همه اينكه رايش سوم علاوه بر تمام فشارهاي اقتصادي و غارت گسترده، بانك مركزي يونان را مجبور كرد 476 ميليون رايش مارك وام بدون بهره را در اختيار آلمان قرار دهد.
پس از پايان جنگ و تسليم شدن آلمان، در پاييز سال 1945 كنفرانس پاريس براي رسيدگي به غرامت جنگي برپا شد. يونان تقاضاي 10 ميليارد دلار غرامت كرد. در نهايت در كنفرانس پاريس، يونان به 4/5 درصد از غرامات مادي و 2/7 درصد از اشكال ديگر غرامت رسيد. اين بدان معنا بود كه يونان عمدتا غرامت خود را به شكل مادي و در قالب كالا‌هايي همچون مثل ماشين‌آلات ساخت آلمان غربي دريافت مي‌كند. اين غرامت ارزشي در حدود 25 ميليون دلار داشت كه به پول امروز 2/7 ميليارد دلار تخمين زده مي‌شود. نتايج كنفرانس پاريس مورد توافق همه نبود، چرا كه امريكا با تحميل غرامت‌هاي سنگين بر آلمان، كه خطر تكرار تجربه جنگ جهاني اول را افزايش مي‌داد، مخالفت كرد. به همين دليل در موافقتنامه بدهي‌هاي لندن در سال 1953، پرداخت غرامت تا امضاي معاهده صلح كنار گذاشته شده بود. در اين معاهده آمده است، آلمان لازم نيست به هيچ كشوري غرامت بپردازد.
يونان چاره‌اي جز پذيرش اين پيمان نداشت. در اين 65 سالي كه از آن زمان مي‌گذرد، بارها موضوع دريافت غرامت‌ها از آلمان از زبان سياستمداران اين كشور شنيده شده است. موضوعي كه با در نظر گرفتن شرايط اقتصادي وخيم اين كشور اهميت بيشتري پيدا كرده است. شهروندان يوناني در سال‌هاي اخير بارها با تجمع مقابل سفارت آلمان در شهر آتن خواستار پرداخت غرامت جنگي از طرف اين كشور به خاطر قتل عام 218 شهروندان منطقه «ديستومو» در جنوب غربي يونان در جنگ دوم جهاني شدند. بستگان قربانيان اين شهر در جنگ دوم جهاني و شهروندان شهر آتن در اين تجمعات از دولت يونان خواستار حضور پرقدرت در دادگاه لاهه شده تا دولت آلمان را به پرداخت 25 ميليون يورو به اضافه بهره آن از سال 1997 وادار كنند. مقامات يونان بارها اعلام داشته‌اند، مساله دريافت غرامت جنگي كه نازي‌ها در خلال جنگ دوم جهاني عليه ملت و كشور يونان انجام دادند، به قوت خود باقي است و به هر طريقي كه صلاح بدانند، آن را پيگيري مي‌كنند.