سوييفت جايگزين
ايمان نوربخش
سوييفت يك شبكه بانكي بين‌المللي براي انجام تبادلات مالي و پولي بين كشورهاي جهان است. اين سرويس كه توسط بانك‌هاي جهان استفاده مي‌شود، نقش قابل توجهي در چرخه بين‌المللي پول دارد. سوييفت پولي را در خود نگه نمي‌دارد. سوييفت در واقع يك ساختار است كه در سايه قوانين و مقرراتي كه از طرف تمام بانك‌هاي جهان مورد پذيرش قرار گرفته است، فضا و بستر امني براي فعاليت‌هاي بانكي، مالي و هر نوع فعاليتي كه مربوط به چرخه پول است، فراهم كرده است. در سال‌هاي اخير، بحث ارتباط يا قطع ارتباط ايران با سوييفت در محافل اقتصادي دنيا بسيار پررنگ‌تر شد. بعد از اعلام خروج امريكا از برجام، استفاده از سوييفت نيز در هاله‌اي از ابهام قرار گرفت و از آنجا كه هدف تحريم‌هاي امريكا چرخه مبادلات مالي ايران است، بسياري معتقدند ممكن است امريكا با تحت فشار قرار دادن سوييفت، دسترسي ايران به اين سامانه را قطع كند. البته سوييفت هنوز اين كار را انجام نداده است. لازمه قطع كامل دسترسي ايران به سامانه بين‌المللي سوييفت، تاييد «لغو استفاده» ايران توسط هيات‌مديره و كشورهاي پرنفوذ است. همان طور كه مي‌دانيم، اروپايي‌ها نيز از اين سامانه استفاده كرده و نقل و انتقال وجوه خود را با سوييفت پيگيري مي‌كنند.
با توجه به اينكه شرايط در دور جديد تحريم‌ها با تحريم‌هاي قبلي متفاوت است و اتحاديه اروپا نيز در كنار ايران قرار دارد، به نظر نمي‌رسد سوييفت به‌طور كامل براي ايران از دسترس خارج شود.
در دور قبلي تحريم‌ها، اروپا نيز در كنار امريكا از تحريم‌كنندگان بود به همين دليل روابط بانكي و پولي از طريق اين سامانه براي ايران دچار مشكلات فراواني شد. ولي شرايط فعلي مانند گذشته نيست و طرف اروپايي بارها مواضع حمايتي خود از ايران را اعلام كرده است.
تا اين لحظه زمزمه‌هاي جدي مبني بر قطع دسترسي ايران به سوييفت اعلام نشده است و اجماع نظري نيز براي آن در بين اعضاي استفاده‌كننده از سوييفت و كشورهاي با نفوذ آن، وجود ندارد. در واقع مقاومت كشورها به خصوص كشورهاي اروپايي ادامه دارد. اما اگر فشار امريكا به اعضاي سوييفت منجر به چند دستگي در نظرات و اجماع نظر بر قطع دسترسي ايران به سوييفت شود، مي‌توان از روش‌هاي جايگزين ديگري براي مراودات مالي استفاده كرد.
اروپايي‌ها براي ادامه تجارت با ايران به دنبال تاسيس نظام ارتباطي جديدي هستند. اتحاديه اروپا به عنوان حامي حفظ برجام و رابطه با ايران بارها از راه‌اندازي سامانه‌اي غير رسمي و متعارف ارتباطي با ايران خبر داده است.
به نظر مي‌رسد اين موضوع مي‌تواند به عنوان راه‌حلي جايگزين براي اتصال ايران به شبكه‌هاي بانكي جهاني (بدون وجود امريكا) مورد استفاده قرار گيرد.
البته از آنجايي كه به صورت رسمي و قطعي قطع ارتباط ايران با سوييفت مطرح نشده است، راه‌حل جايگزين اروپايي‌ها به صورت «برنامه» مطرح شده است تا اگر در آينده بحث‌ها جدي‌تر شد، اروپا با كمك كشورهاي همسو بتواند «سوييفت جايگزيني» براي ادامه همكاري ايران با شبكه‌هاي بانكي جهاني داشته باشد. با وجود اعلام حمايت اروپايي‌ها از ايران، شكل‌گيري شبكه جديدي براي مراودات بانكي و مالي دور از ذهن نيست.