يادداشتي بر آثار حميده حجار در گالري نگر
«تودگي» در كشاكش زيست معاصر انسان
سارا اوسطي
حميده حجار، متولد 1357 و تحصيل كرده در رشته گرافيك، عضو انجمن نقاشان ايران هنرمندي است كه پس از سال‌ها فعاليت در زمينه نقاشي و برگزاري نمايشگاه‌هاي انفرادي و گروهي مختلف، اكنون آثارش را تحت عنوان «تودگي» در گالري نگر به نمايش مي‌گذارد.
اين آثار، در دسته فيگوراتيوها قرار مي‌گيرند. فيگورهايي شبح مانند و بي‌شكل كه به صورت ايستاده، نشسته و گاه خوابيده و روي هم افتاده، ديده مي‌شوند. در برخي از تابلوها، توده‌هاي پرسوناژ به صورت كلي واحد و در برخي جدا جدا قابل رويت هستند. فضاي كلي آثار، فضايي خواب آلوده و خيال‌انگيز است. انسان‌هايي بلاتكليف و مستأصل كه در محيطي وهمناك گير افتاده و محكوم به زندگي هستند.
رنگ‌ها عموما به صورت خاكستري‌هاي رنگي ملايم و در جاهايي به صورت نورهاي شديد ديده مي‌شوند. فرم‌ها گاه در هم تنيده و گاه جدا از هم و گاهي نيز به صورت دو توده در مقابل هم قرار گرفته‌اند. فضاسازي‌ها معمولا به شكل ديوارهايي هستند گوشه‌دار و صلب و در بعضي، فضاهايي سنگين و حتي سقف‌هايي كوتاه.
در تعدادي از اين آثار شاهد بازتاب آدمك‌ها زير پاي‌شان هستيم و در برخي ديگر سايه‌هايي تيره رنگ.
هنرمند در اين مجموعه، توده‌هايي انساني را به تصوير كشيده كه گاه ترسان، گاه بي‌خيال و بي‌شكل و گاه بهت‌زده مي‌نمايند. انسان‌هاي عجيب‌الفرمي كه در فضاهايي نامعلوم گير افتاده و دچار حيرت و وحشت شده‌اند. كلوني‌هاي انساني كه در هم لوليده و پيچيده‌اند. گويي در هر اثر، فيگورها به يك سمت متوجه شده باشند و به دنبال چيزي مي‌گردند.
توده‌هاي انساني حميده حجار، به نوعي زندگي انسان امروز را به تصوير مي‌كشند كه در كشاكش رنج روزمره، به دنبال رهايي و نجات بخشي مي‌گردند تا گوشه‌اي از اين حجم سنگين را از دوش‌شان بردارد. اين آثار با رويكردي انتقادي، زندگي‌هاي امروزي را به معرض نمايش مي‌گذارد كه توده‌هايي از جنس انسان، گويي معلق و وامانده به دنبال روزنه‌اي از اميد، در فضايي شبيه به ناكجاآباد، رها شده‌اند. حكايت زندگي ما و اين كره خاكي...
با دقت بيشتر در اين آثار، مي‌توان مصداق‌هايي در دنياي تاريخ هنر براي آنها يافت. مصداق‌هايي كه ممكن است در ناخودآگاه هنرمند تاثير گذاشته باشند. به عنوان مثال اگر به برخي از مجسمه‌هاي «رودن» بنگريم، در مي‌يابيم كه اشكال او به جاي آنكه صاف باشند، تعمدا ناصاف و مواجند، رودن با اين كار، بيننده را همزمان با فرمي آشنا و ناآشنا روبه‌رو مي‌كند. در آثار حميده حجار نيز ما به فرم‌هايي برمي‌خوريم كه در عين انسان بودن، گويي موجوداتي خيالي و كج و معوج هستند. از اين دست موجودات البته در قالب مجسمه، در آثار جاكومتي نيز ديده مي‌شود. مجسمه‌هاي جاكومتي موجوداتي انسان‌نما با اندام‌هايي دراز و باريك هستند كه در بعضي از آثار حميده حجار مشابه‌شان ديده مي‌شود. انسان نماهاي غريبي كه به صورت تك يا گروهي در جايي كه مشخص نيست كجاست قرار گرفته و بلاتكليفند. اين آثار، جرياني از انديشه‌ها، احساسات و تاثرات را با خود به همراه دارند. پيكرهايي كه گويي زنداني حقيقت شده‌اند و تا ابد نيز همانجا خواهند ماند.
در بخشي از بيانيه اين نمايشگاه آمده: «حميده حجار در مجموعه اخير خود با نوعي افراط‌گرايي در استمرار بخشي به اين توده بي‌شكل انساني، موقعيت‌ها و كيفيت كلي زيست انسان را به تصوير مي‌كشد. تودگي حاكي از مستحيل شدن فرد در كلوني است و انگار در حالت موضع بي‌اختياري گاه مي‌ترسند و گاه مي‌رقصند و شايد دچار حالت‌هاي متعددي هستند. اما آنچه پندار اساسي هنرمند از خود تا تودگي را مي‌پيمايد بي‌ارادگي و استيصال است و نمايش يك تمناي دروني براي تصميمي بزرگ. حال نقاش اين واماندگي و استحاله را چرخي معيوب، در فضاهايي معيوب‌تر مي‌يابد و در كشاكش درون‌گرايانه آن را به تصوير مي‌كشد.» شايان ذكر است مجموعه «تودگي» حميده حجار نتيجه چندين ماه كار پيوسته در دوره پيشبرد و ارايه آموزشگاه سكو زيرنظر عيسي جباري و زروان روح‌بخشان است و هنرباني اين نمايشگاه را عيسي جباري به عهده داشته است.