اساسا نفوذ در حوزه‌هاي علميه به چه صورت است؟ آيا امكان بروز چنين اتفاقي وجود دارد؟ هدف از نفوذ به حوزه‌هاي علميه چيست؟ اين تنها بخشي از پرسش‌هايي است كه درباره نفوذ دشمن به حوزه‌هاي علميه وجود دارد كه محسن غرويان استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگويي با «اعتماد» به آنها پاسخ داده است. غرويان معتقد است هم نفوذ مثبت وجود دارد و هم نفوذ منفي؛ نفوذ مثبت به آن معنا است كه برخي طلاب با تطبيق علم روز و فقه سعي در مدرن‌سازي فقه و دروس حوزوي دارند و نفوذ منفي و مخرب به معناي نفوذ دشمن براي ضربه زدن به بدنه حوزه است. مشروح گفت‌وگوي حجت‌الاسلام محسن غرويان را در زير مي‌خوانيد.
آيا نفوذ در حوزه علميه اتفاق افتاده است؟
درباره اظهارات اخير حجت‌الاسلام والمسلمين منتظري دادستان كل كشور كه اظهار داشتند در حوزه علميه نفوذ اتفاق افتاده است، در ابتدا اين سوال مطرح مي‌شود كه نفوذ به چه معنا است؟ نفوذ در حوزه علميه از گذشته تا امروز وجود داشته است. اگر مراد از نفوذ، نفوذ انديشه‌هاي نو و تازه در مسائل علمي، فكري، سياسي و اجتماعي باشد؛ موضوعي است كه هميشه وجود داشته و نه اتفاق بدي نيست بلكه اين نفوذ خوب است. مطرح كردن ايده‌هاي جديد يكي از نياز‌هاي اصلي امروز حوزه علميه است و لذا اگر بنا باشد با مطرح كردن موضوعاتي چون نفوذ مقابل مطرح شدن ايده‌هاي جديد بايستيم، حوزه علميه از تكاپو و حركت بازخواهد ايستاد اما اگر مقصد از نفوذ حضور جاسوسان و افراد آلت دست كشورهاي خارجي باشند، من وقوع چنين اتفاقي را در حوزه علميه را بسيار بعيد مي‌دانم. هرچند بايد بگويم كه ما منكر اين موضوع از ريشه نيستيم چرا كه در طول تاريخ همواره كساني حضور داشته‌اند كه براي بيگانگان فعاليت مي‌كردند. شناسايي و برخورد بااين افراد بر عهده وزارت اطلاعات است اما داد و ستد‌هاي علمي و رفت و آمد‌هاي فكري اتفاق پسنديده‌اي است كه اتفاقا بايد به آن توجه بيشتري شود.
دربخشي از صحبت خود به نفوذ خوب اشاره كرديد. مقصود شما از نفوذ خوب و نفوذ بد چيست؟
مقصود از نفوذ خوب آن است كه انديشه‌هاي جديد در مسائل فلسفه، فقه، كلام، اصول، تفسير، علوم حوزوي و نظريه‌هاي جديد وارد حوزه شوند تا يك تحركي در بحث‌هاي علمي حوزه صورت پذيرد اما نفوذ بد آن است كه افكار ضد اخلاقي، ضد انساني و افكار انحرافي آن هم با طرح و نقشه به قصد از بين بردن دين و اخلاق وارد شود.
اگر مبناي نفوذ را نفوذ بد قرار دهيم از نظر شما كدام محورها در حوزه هدف دشمنان قرار دارد؟
من تصوير روشني از نفوذ بد در حوزه ندارم زيرا تاكنون با اين موضوع رو به رو نشده‌ام. به نظر من كساني كه اين موضوع را مطرح مي‌كنند بايد مصداق اين كلمات را نيز عنوان كنند. كلماتي مانند نفوذ، كلمات لغزنده‌اي است و بايد براي اظهارنظر در اين باره كمي دست به عصا حركت كرد بنابراين ترجيح مي‌دهم مصاديق اين موضوع را بر عهده كساني بگذارم كه اين موضوع را مطرح كرده‌اند.
از ابتداي امسال تاكنون چندباري درباره موضوع نفوذ و حتي سكولاريزه شدن حوزه توسط افراد مختلف صحبت شده است. آيا اتفاق ويژه‌اي در حوزه رخ داده كه اين نگراني را به وجود آمده است؟
واقعيت آن است كه اتفاق خاصي رخ نداده بلكه نشاط حوزه به همين بگو مگوها است. نشاط حوزه به همين انقلت و قلت‌ها است. از گذشته علما مي‌فرمودند كه انقلت و قلت بايد ميان حوزويان گسترش پيدا كند. به عقيده من برخي تلاش دارند حوزه را سياسي و حزبي كنند آنهم از نوع موافق خود نه مخالف. عده‌اي در اين راستا تلاش دارند تا خط دهي كنند و در برابر اين تفكر، تفكر ديگري وجود دارد كه قصد مقابله دارد. در اين ميان عده‌اي درگيري‌هاي سياسي و حتي موضوعاتي كه موجب نشاط حوزه مي‌شود را نفوذ خطاب مي‌كنند.
با توجه به صحبت‌هاي شما آيا ممكن است مطرح شدن موضوع نفوذ منجر به كاهش پويايي حوزه شود؟
عده‌اي به فرموده حضرت امام(ره) قصد كرده‌اند حوزه را به دوران تحجر برگردانند. تعبير تحجر درباره حوزه توسط حضرت امام مطرح شد. هدف اين عده آن است كه حوزه را از سياست، حكومت، مسائل اجتماعي، فرهنگي، فلسفي، مكاتب جديد انساني جدا كرده و تنها مشغول مسائل عبادي و فقهي كنند. يك تفكر ديگر آن است كه حوزه در موضوعات سياسي و اجتماعي دخالت كند كه اين تفكر خود به دو دسته تقسيم مي‌شود. در اين تفكر عده‌اي مي‌خواهند تنها موضوعاتي كه باب ميل آنها است توسط طلاب مطرح شود و عده‌اي ديگر معتقد به تضارب آرا هستند. در چنين شرايطي به دليل برخي اختلافات، هر طرفي طرف مقابل خود را نفوذي معرفي مي‌كند و متاسفانه واقعيت آن است كه اين افراد هيچ ملاك و معياري براي نفوذي خواندن طرف مقابل خود ندارند.
با توجه به اظهارات اخير دادستان درباره نفوذ در حوزه، احتمال ورود نيروهاي امنيتي و اطلاعاتي به اين موضوع چه ميزان است؟
بحث‌هاي حوزوي شانيت علمي و فقهي دارد لذا در اين مسائل شايسته نيست كه نيروهاي امنيتي و اطلاعاتي ورود كنند. اظهارات دادستان محترم كل كشور در اين باره دو وجه دارد؛ وجه نخست ابعاد امنيتي آن است كه در صورت اثبات بايد نهاد‌هاي مسوول مانند وزارت اطلاعات به آن ورود كنند. وجه ديگر اين موضوع ابعاد علمي و فكري حوزه است كه در اين زمينه به دليل اختلاف نظر نمي‌توان به سرعت اظهارنظر و ورود كرد زيرا بايد مصاديق اين نفوذ براي علما روشن شود.