عضو حقوقدان شوراي نگهبان از مسوولان خواست حرمت قانون را حفظ كنند
پس لرزه‌هاي حضور در شبكه‌هاي فيلترشده
زهير موسوي
حضور پررنگ وزرا، معاونان و مشاوران رييس‌جمهور و همچنين نمايندگان مجلس در شبكه‌هاي اجتماعي كه اغلب آنان با دستور قضايي فيلتر شده همواره واكنش‌هاي مختلفي را به همراه داشته اما اين‌بار يكي از اعضاي حقوقدان شوراي نگهبان نسبت به اين حضور معترض شده است. به نظر مي‌رسد اين اعتراض بيشتر به حضور مسوولان در شبكه اجتماعي توييتر است. شبكه اجتماعي كه سال‌ها است زير تيغ فيلترينگ رفته اما برخي مسوولان به ويژه مسوولان حاضر در دولت دوازدهم و همچنين مجلس دهم سعي دارند با حضور فعال در اين شبكه اجتماعي حصار فيلترينگ را شكسته و به مقامات تصميم‌گير ثابت كنند كه تصورشان از شبكه‌هاي اجتماعي از واقعيت به دور است. محسن اسماعيلي، عضو حقوقدان شوراي نگهبان روز گذشته در اعتراض به حضور مسوولان در شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر شده گفت: «اگر قانون خوب است، بايد قابليت اجرا در جامعه را هم داشته باشد. اگر قانون تصويب شود و در رده مسوولان كشور حرمت نداشته و زيرپا گذاشته شود كيان مجلس و روح قانونگذاري لطمه مي‌خورد. معنايي ندارد كه استفاده از فلان شبكه ممنوع باشد، اما همه ما در آن فعاليت داشته باشيم. چطور در اين شرايط انتظار داريد كه مردم به مصوبات ما عمل كنند، در حالي كه شب نشده خودمان مصوبات را نقض مي‌كنيم!» نكته جالب توجه آن است كه غير از مسوولان دولتي و نمايندگان مجلس، عباسعلي كدخدايي سخنگوي شوراي نگهبان نيز اخيرا به توييتر پيوسته و اتفاقا از كاربران فعال اين شبكه اجتماعي محسوب مي‌شود به نحوي كه در هفته حداقل سه توييت از سوي وي منتشر مي‌شود. كدخدايي چندي پيش نيز با حضور در يكي از برنامه‌هاي تلويزيوني كه پرمخاطب نيز هست، بر ضرورت استفاده از ظرفيت‌هاي فضاي مجازي تاكيد كرد و گفت: «شوراي نگهبان مانند ديگر دستگاه‌ها هيج رسانه‌اي از جمله خبرگزاري و روزنامه ندارد، به همين دليل من در توييتر حضور دارم تا شبهات را برطرف كنم.»
اسماعيلي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود با انتقاد از اظهارنظر افرادي كه كمترين سررشته‌اي در امور فضاي مجازي ندارند، گفت: «امروز ميزان اظهارنظر كساني كه دست‌شان در عمرشان به كيبورد نخورده درباره فضاي مجازي كشور از همه اظهارنظرهاي مديرعامل مايكروسافت بيشتر است. اين حساسيت‌ها خوب است ولي وقتي جواب مي‌دهد كه آينده‌پژوهي كرده باشيم.»
فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي پروژه‌اي شكست خورده است. اين جمله را در 4 ماه گذشته بارها از زبان مسوولان مربوطه و حتي نمايندگان مجلس شنيده‌ايم اما اين‌بار عضو حقوقدان شوراي نگهبان روز گذشته نه صراحتا بلكه در لفافه بر اين گزاره صحه گذاشت. اسماعيلي در پايان صحبت‌هاي خود گفت: «ما نمي‌توانيم جلوي واقعيات بايستيم، بايد واقعيات را پذيرفت و به دنبال تعامل و نه تقابل بود.» به نظر مي‌رسد مقصود اسماعيلي از تقابل همان فيلترينگ باشد كه اين روزها به لطف در دسترس بودن سرويس‌هاي دور زدن فيلترينگ عملا كارآيي ندارد و به جاي اتخاذ سياست‌هاي حذفي، بايد نحوه تعامل و استفاده بهينه از ظرفيت فضاي مجازي را مشق كرد.
ورود اسراييل به اينستاگرام
با وجود شكست فيلترينگ تلگرام و اذعان بسياري از مسوولان بلندپايه كشور بر اين موضوع، همچنان برخي به جاي فرهنگ‌سازي به دنبال حذف هستند. قرباني جديد اين پروژه اينستاگرام است. 14 تير امسال بود كه معاون دادستان كل كشور خبر داد كه فيلترينگ شبكه اجتماعي اينستاگرام در دستور كار دادستاني كل كشور قرار گرفته است. خبري كه واكنش‌هاي بسياري به دنبال داشت و سبب شد تا پرونده فيلترينگ اينستاگرام به تعويق افتد اما طي دو هفته اخير برخي از جريانات سياسي با ارايه تصويري واژگون از اين شبكه اجتماعي تلاش دارد تا مسير فيلترينگ اين شبكه اجتماعي را هموار كند. صبح يكشنبه، صفحه توييتر «اسراييل به زبان فارسي» از نشستن يك يهودي متولد اسراييلي بر صندلي مديرعاملي اينستاگرام خبر داد. خبري كه بلافاصله مورد استقبال مخالفان اينستاگرام و طرافداران فيلترينگ داخلي قرار گرفت به طوري كه با داغ كردن اين خبر، فشارها را براي «فيلتر اينستاگرام» افزايش دادند اما سوال اين است كه مديرعامل جديد اينستاگرام كيست و چه زماني منصوب شده است؟ پاسخ اين سوال سبب مي‌شود تا بسياري از كاربران فضاي مجازي كه بخش عمده آنها منتسب به جريان دلواپس بوده و تقاضاي فيلترينگ اينستاگرام را داشتند، متوجه شوند كه در بازي رسانه‌اي اكانت توييتر رژيم صهيونيستي افتاده‌اند. آدام موسري، 35 ساله مديرعامل جديد اينستاگرام است كه نه صبح يكشنبه 25 آذر بلكه يكشنبه 9 مهر مصادف با اول اكتبر منصوب شد. اگر سري به صفحه ويكي پدياي آدام موسري بزنيد، متوجه خواهيد شد برخلاف ادعاي حساب كاربري اسراييل به فارسي در توييتر او نه در اسراييل بلكه متولد نيويورك بوده و اين روزها نيز در سان فرانسيسكو مشغول زندگي است. اما چرا اكانت اسراييل به فارسي اين خبر را پس از 77 روز تاخير منتشر كرد؟ پاسخ روشن است. اين اكانت توييتري در اختيار جمعي از متخصصان اسراييل به زبان فارسي و با رويكردي ضدايراني است؛ از اين رو با وارونه جلوه دادن يك خبر كه از قضا بيش از دوماه از زمان انتشار رسمي آن مي‌گذرد، تلاش كرد حضور اسراييل را پررنگ‌تر از چيزي كه هست نشان دهد، ضمنا جعل يك خبر نه‌چندان جديد از سوي «اسراييل به زبان فارسي» بسيار قابل تامل است.
استخر فرح اين‌بار در انتظار جهرمي
اگر از كاربران فضاي مجازي به ويژه توييتر باشيد شاهد بمباران هدفمند اينستاگرام توسط كاربران دلواپس بوده‌ايد. اين كاربران كه در فواصل زماني مناسب و هربار با يك هدف قصد تخريب دولت را دارند، مدتي پيش نسبت به عدم حمايت دولت و وزارت ارتباطات از پيام‌رسان‌هاي داخلي فاز اول حمله مجازي خود را آغاز كردند و پس از انتشار اين خبر فاز بعدي حمله و فشار براي فيلترينگ اينستاگرام آغاز شد. حسن روحاني، آذري جهرمي و مجموعه دولت همواره از مخالفان سرسخت ايجاد محدوديت در فضاي مجازي بودند از اين رو هدف مشترك اين حملات مشخصا آذري جهرمي، وزير ارتباطات و سپس دولت است . شامگاه جمعه معاون وزير ارتباطات با انتشار يك نظرسنجي در توييتر از ساير كاربران خواست بگويند چه عاملي مي‌تواند سبب موفقيت پيام‌رسان‌هاي داخلي شود. در اين نظرسنجي كه بيش از هشت هزار شركت‌كننده داشت گزينه اعتماد عمومي مردم با اخذ 49درصد آرا به عنوان عامل اصلي موفقيت معرفي شد. پس از پايان اين نظرسنجي كاربران دلواپس با تشكيل يك گروه در پيام‌رسان تلگرام كه فيلتر شده است، برنامه‌ريزي براي حمله به جهرمي را آغاز كردند. در بيانيه اين گروه آمده بود: «در نقد فني و علمي عملكرد آقاي آذري جهرمي در محورهاي عدم حمايت عملي از پيام‌رسان‌هاي داخلي، ولنگاري حاكم در فضاي مجازي، انجام امور نمايشي (شوآف) به جاي عمل به اسناد بالادستي و مصوبات شوراي عالي فضاي مجازي و... توييت‌هايي با هشتگ وزير روحاني منتشر خواهيم كرد». نكته جالب توجه آن بود كه در بخش پاياني اين بيانيه آمده بود: «براي دريافت توييت آماده كافي است از ساعت 13 روز يكشنبه 25 آذر به آيدي تلگرامي زير پيام بدهيد.» عمليات توييتري عليه وزير جوان كه از فعالان فضاي مجازي محسوب مي‌شود، آغاز شد. در اين حمله توييتري يكي از كاربران آذري جهرمي را به استخر فرح دعوت كرد. اين كاربر نوشت: «آقاي جهرمي، وزير بودن انگار زير دندانت خيلي مزه كرد شما قول‌هايي داده بوديد اما مثل پرزيدنت روحاني فقط وعده بود تا الان به خود آييد تا قبل از اينكه استخر فرح شما را در بر گيرد.» اين كاربر در انتهاي توييت خود آذري جهرمي را منشن كرده بود و همين سبب شد تا وزير جوان روحاني كه همواره تعامل خوبي با كاربران در فضاي مجازي دارد به اين تهديد واكنشي طنز‌آميز نشان دهد. جهرمي با كوت كردن اين توييت نوشت: «خسته نباشي دلاور، خدا قوت. لطفا موقع اتمام مراسم به خاطر داشته باشيد پلاكاردها را تحويل دهيد.» چندي پيش در حوزه علميه گردهمايي برگزار شد كه انتشار تصاويري از آن حاشيه‌ساز بود. در يكي از اين تصاوير طلبه‌اي با در دست داشتن پلاكاردي كه روي آن نوشته شده بود استخر فرح در انتظارت، حسن روحاني را تهديد كرده بود. اما آنچه سبب شد اين تصوير مورد توجه قرار گيرد جمله روي دسته پلاكارد بود. روي دسته پلاكارد نوشته شده بود: «لطفا پس از پايان مراسم پلاكارد را تحويل دهيد.» منظور جهرمي از اين پاسخ كه مورد استقبال كاربران قرار گرفت نيز اين بود كه برخي ديگر به دنبال فضا‌سازي عليه او هستند و اين كاربران پياده نظام يك جريان محسوب مي‌شوند.