محسن غرويان:
حوزه‌هاي علميه نبايد نمك‌گير دولت شوند
در دو سال اخير كه لايحه بودجه به شكلي شفاف‌تر از گذشته منتشر مي‌شود، چند نهاد خاص به‌شدت زير ذره‌بين ناظران و تحليل‌گران قرار گرفته‌‌اند كه يكي از اينها، رديف‌هاي بودجه مرتبط با حوزه‌هاي علميه است. به گزارش ايلنا، آيت‌الله محسن غرويان، مدرس حوزه و دانشگاه با توجه به اين موضوع و در پاسخ به اين سوال كه آيا اخذ بودجه از دولت، هزار سال استقلال روحانيت شيعه را با خطر مواجه مي‌سازد؟ گفت: «استقلال حوزه‌ها در گذشته به اين معنا بوده كه حوزه‌هاي علميه از وجوهات شرعي مردم، نظير خمس و زكاتي كه مردم در اختيار مراجع تقليد مي‌گذاشتند، اداره شوند. طلاب و حوزه‌هاي علميه بر همين اساس، كار علمي و ترويجي خودشان را مي‌كردند و راه‌شان از راه دولت‌ها جدا بود. اخلاص، صفا و معنويت هم در دو سوي ماجرا رعايت مي‌شده و مراجع هم، تاكيد داشتند كه حوزه‌ها نبايد با اعانات و هبه‌هاي سلطنتي و حكومتي اداره شود زيرا آن را واجد شبهه از جهت دسترسي‌هاي ناسالم به بيت‌المال مسلمين مي‌دانستند. به يك معنا، مراجع خودشان را دولتي و حكومتي نمي‌كردند. برخي از مراجع، معتقدند كه استقلال حوزه‌هاي علميه بايد كمافي‌السابق برقرار باشد. بعضي ديگر از مراجع معتقدند كه اين گزاره مربوط به دوراني بود كه دولت‌ها فاسد بودند، اكنون كه دولت اسلامي بر سر كار است و ولي‌فقيه در راس آن قرار دارد و حكومت در اختيار روحانيت است، اشكالي ندارد كه از بودجه‌هاي دولتي در راستاي توسعه زيرساخت‌هاي حوزوي استفاده شود.» او ادامه داد: «از قضا خود من حامي يك رويكرد سومي هستم كه البته در نفي ديدگاه بزرگان در دو نحله‌اي كه عرض كردم، نيست. اين كمك‌ها نه‌تنها اشكالي ندارد، بلكه اين وظيفه دولت است كه بخشي از درآمدهاي نفتي و عمومي خود را صرف كمك به حوزه‌هاي علميه كند و در عين حال، حوزه به استقلال فكري خودش هم پايبند باشد و نمك‌گير اين كمك‌هاي دولتي نشود. اين يعني كه حوزه به اجتهاد عقلي و علمي خودش عمل كند و اين‌گونه نباشد كه دولت بيايد به حوزه بگويد كه مطابق نظر ما اجتهادورزي كنيد. به همين جهت است كه من عرض مي‌كنم كه اختصاص بودجه به حوزه‌ها به شرط عدم تداخل با امر اجتهادي، نه تنها قبيح نيست بلكه حسن هم هست.» غرويان درباره اينكه آيا فربه شدن كنوني فقه و حديث در برابر تفسير، حاصل اين وضعيت نيست؟ گفت: «به‌نظر من كه ارتباط مستقيمي ميان اين دو وجود ندارد و اين بيشتر به نوع نگاه و انديشه علماي ما بازمي‌گردد. در وضع فعلي هم، ما مراجعي داريم كه به كلام و فلسفه در كنار منقول، فقه و اصول معتقدند. البته برخي ديگر از مراجع ما، به علوم عقليه اعتقاد چنداني ندارند و وجود آنها را لازم نمي‌دانند. اين نگاه خود علماست كه مباني خاص خودشان را دارند. البته اين را هم بايد بگويم كه دولت مي‌تواند بگويد كه من فلان بودجه‌ها را مي‌دهم به اين شرط كه در يك يا چند موسسه خاص، فلان دروس، تدريس شوند.»
اين مدرس حوزه و دانشگاه معتقد است: «به‌طور مشخص دولت‌ها مي‌توانند در اين زمينه اثرگذاري‌هاي متفاوتي داشته باشند اما در هر حال، وضع موجود فلسفه در حوزه‌هاي علميه و يكسري از مراكز و موسسات حوزوي، هم تدريس مي‌شود و هم مورد تحقيق قرار مي‌گيرد. يك زماني كه خود من در حوزه علميه از فلسفه حرف مي‌زدم، به من مي‌گفتند كه كلمه فلسفه را به‌كار نبر و به‌جاي آن از عبارت علوم عقلي استفاده كن! البته در حوزه افرادي نظير حضرت آيت‌الله (العظمي) جوادي آملي را داريم كه جامع‌المعقول و المنقول هستند.»
غرويان ادامه داد: «من معتقدم كه بايد نظارت بيشتري بر اين بحث صورت بپذيريد تا بودجه‌هايي كه به حوزه‌هاي علميه تخصيص مي‌يابد، بيشتر صرف علوم عقلي شود تا از تكرارهاي خسته‌كننده در وعظ و خطابه پرهيز شود و مردم با ظواهر عقلاني دين مبين اسلام بيشتر آشنا شوند. به‌نظر بنده، تخصيص بودجه بيشتر براي علوم نقلي لازم نيست.»
او در ادامه گفت: «من معتقدم كه به‌جاي صرف بودجه براي ساختن اين ساختمان‌هاي عظيم در حوزه علميه، يا ساختن حجره‌هاي آنچناني و ساير مسائل سخت‌افزاري، بودجه‌هاي تخصيصي، بيشتر به سمت مسائل محتوايي سوق داده شود. در حال حاضر، يكي از مشكلات ما همين ساختمان‌هاي عظيم در حوزه‌هاي علميه است. آيت‌الله سبحاني به بنده فرمودند كه به‌نظر شما، چرا نويسنده در حوزه علميه كم شده است؟ چرا نويسندگان، محققان، پژوهشگران و افراد صاحب‌نظر و تئوري در حوزه‌هاي علميه كمياب شده است؟ چرا نوشته‌هايي كه در حوزه يا به وسيله انتشارات‌هاي متصل به حوزه چاپ و منتشر مي‌شود، از حداقل كيفيت نيز برخوردار نيست؟ يكي از دلايل اين وضعيت اين است كه بودجه‌هايي كه به سمت حوزه علميه سرازير مي‌شود، بيشتر صرف امور سخت‌افزاري مي‌شود و اين در حالي است كه بايد در توليد محتواي عقلي، روزآمد و جذاب هزينه شود.»