دونالد ترامپ از توصيف تصميم خودش در مورد سوريه ناتوان است
خيلي تند، خيلي آرام
شهاب شهسواري
سردرگمي در كاخ سفيد در مورد آينده حضور نيروهاي امريكايي در خاك سوريه، به حداكثر خود رسيده است. نه تنها مقام‌هاي ارشد امريكايي پيام‌هاي متناقضي در مورد نحوه اجراي برنامه دونالد ترامپ براي خروج از امريكا مخابره مي‌كنند، بلكه شخص رييس‌جمهور امريكا هم از توصيف دقيق تصميمش در مورد سوريه ناتوان است، عصر يكشنبه، قبل از سوار شدن به هلي‌كوپتر براي سفر به كمپ‌ديويد، وقتي خبرنگاران از او پرسيدند كه «نيروهاي امريكايي تا چه مدت در سوريه مي‌مانند؟» پاسخ داد «ما از سوريه عقب‌نشيني خواهيم كرد... من هرگز نگفته‌ام كه قرار است به اين سرعت عقب‌نشيني كنيم... ما داعش را نابود خواهيم كرد... ما داعش را محو كرده‌ايم. ... ما داريم از سوريه خارج مي‌شويم، اما مادامي كه داعش از بين نرفته‌باشد از سوريه خارج نمي‌شويم.» اما درست چند ثانيه بعد در مقابل سوال خبرنگار ديگر در مورد اينكه «عقب‌نشيني نيروها چقدر طول مي‌كشد؟» پاسخ داد: «به سرعت در حال انجام است.» همزمان با اين اظهارات ترامپ در واشنگتن، جان بولتون مشاور امنيت ملي او در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين اظهاراتي ديگر بيان مي‌كرد، اينكه «هيچ برنامه زمان‌بندي براي خروج نيروها از سوريه تعيين نشده است»، اينكه «مادامي كه امنيت متحدان‌مان در اسراييل و تركيه تامين نشود از سوريه عقب‌نشيني نخواهيم كرد.»
خبرنگاران در برابر كاخ سفيد، به اين تناقض ميان اظهارات ترامپ و مشاور امنيت ملي‌اش اشاره كرده‌اند، اما ترامپ پاسخ واضحي در مورد اين تناقض نداد و جمله‌اي مبهم در مورد سختكوشي جان بولتون، مشاور امنيت ملي و مايك پمپئو، وزير خارجه‌اش بيان كرد. ترامپ در برابر سوال خبرنگار در مورد اظهارات پمپئو در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين گفت: «جان بولتون خودش همين الان آنجاست. من دو تا ستاره [در دولتم] دارم. جان بولتون كارش را عالي انجام مي‌دهد، مايك پمپئو هم كارش را عالي انجام مي‌دهد. خيلي قوي هستند و خيلي سختكوش و همانطور كه مي‌دانيد كارهايي مي‌كنند كه خيلي خيلي خوب است. ما نهايتا به نتايج خيلي خوبي مي‌رسيم.»
مخالفت ترامپ با استراتژي امريكا در سوريه
ايشان تارور، تحليلگر مسائل سياست خارجي در روزنامه واشنگتن پست با اشاره به اظهارات متناقض ترامپ با اعضاي كابينه‌اش در مورد آينده حضور نظاميان امريكايي در سوريه مي‌نويسد: «تندروهاي قدرتمند در واشنگتن، از جمله چهره‌هاي كليدي كنگره قضاياي جاري را كاملا نسبت به رييس‌جمهور متفاوت ارزيابي مي‌كنند. وزير خارجه، مايك پمپئو، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهوري جان بولتون و فرستاده ويژه امريكا در رويارويي با سوريه، جيمز جفري، همگي معتقدند كه امريكا در سوريه به جز شكست داعش، اهداف ديگري به ويژه مبارزه با نفوذ ايران در سوريه دارد.» به نوشته واشنگتن پست يك مقام ارشد دولت امريكا به اين روزنامه گفته است كه ترامپ «هرگز حاضر به پذيرش اين استراتژي نشده است.» اين روزنامه در عين حال تاكيد مي‌كند كه «ترامپ اصولا علاقه‌اي به نقشه سرنگون كردن دولت بشار اسد در سوريه نشان نمي‌دهد.» به نوشته واشنگتن پست، موضع‌گيري‌هاي علني رييس‌جمهور امريكا هم نشان از همين بي‌علاقگي او به استراتژي مقام‌هاي كابينه‌اش دارد، بر خلاف بولتون و پمپئو كه مدام از «مبارزه با نفوذ ايران سخن مي‌گويند» هفته پيش ترامپ در برابر خبرنگاران در جلسه هيات دولتش گفت: «بگذاريد ايران هر كاري دوست دارد در سوريه بكند.» او روز يكشنبه هم در برابر خبرنگاران گفت: «نبايد فراموش كنيم، ايران خيلي بيشتر از ما از داعش متنفر است... روسيه خيلي بيشتر از ما از داعش متنفر است... تركيه هم از داعش بدش مي‌آيد، هر چند نه به اندازه ما. همه اينها كشورهايي هستند كه از داعش نفرت دارند، اما فرصت كمي براي مبارزه با آن دارند، چون ما داريم به جاي آنها در منطقه آنها مي‌جنگيم.»
هم خر، هم خرما
روزنامه لس‌آنجلس تايمز، در گزارشي با اشاره به اظهارات متناقض ترامپ در مورد خروج از سوريه مي‌نويسد: «چنين تناقض‌گويي‌هايي حاصل علاقه ترامپ به گنده‌گويي و مطرح كردن ادعاهاي بزرگ بدون هزينه براي اجرايي كردن آنهاست.» كالين كال، مشاور رييس‌جمهور پيشين امريكا مي‌گويد: «اين كار يعني اهداف حداكثري با سرمايه‌گذاري حداقلي، ترامپ تصور مي‌كند كه مي‌تواند همزمان هم ايران را زيرنظر داشته‌باشد، هم نيروهاي امريكايي در منطقه را كاهش دهد.» به نوشته لس‌آنجلس‌تايمز، اين تناقض‌ها باعث مي‌شود كه ماموريت مايك پمپئو، كه قرار بود از دوشنبه به كشورهاي عربي غرب آسيا سفر كند، براي توضيح تعهد واشنگتن در به چالش كشيدن ايران، بسيار پيچيده شود. يك مقام ارشد وزارت خارجه كه خبرنگاران را در مورد اهداف سفر پمپئو و نحوه اجراي فرمان ترامپ براي عقب‌نشيني از سوريه توجيه كرده است، تاكيد مي‌كند: «اصلا قرار نيست خاورميانه را ترك كنيم، هر كس چنين چيزي بگويد، روايت غلطي منتشر كرده است. ما قرار نيست از جايي برويم... سياست فشار حداكثري به ايران متوقف نشده است.» اين مقام امريكايي كه به دليل مقررات وزارت خارجه امريكا، رسانه‌ها از افشاي نامش منع شده‌اند، مي‌گويد: «اين اقدام فقط تغيير محل نظاميان است، در مجموع كليت اهداف ما در خاورميانه دست نخورده باقي مي‌ماند.» چارلز استيونسن، استاد دانشگاه جانز هاپكينز، به لس‌آنجلس تايمز مي‌گويد: «بعيد مي‌دانم هيچ دولت خارجي يا رهبري در جهان هيچ‌يك از حرف‌هايي كه كارمندان ترامپ مي‌زنند را باور كند. ترامپ در حال از دست دادن فرصت براي رهبري در خاورميانه است، فرمان عقب‌نشيني درست در موقعيتي كه همه بازيگران ديگر در حال فعاليت هستند، يعني سررشته روايت را به ديگران سپردن.» مارتين اينديك، ديپلمات ارشد پيشين امريكايي كه در دولت‌هاي دموكرات و جمهوريخواه در وزارت خارجه صاحب منصب بود در حساب كاربري شخصي خود در شبكه اجتماعي توييتر مي‌نويسد: «دوران تسلط امريكا در خاورميانه به پايان رسيده است، درود بر پوتين، اردوغان (و [آيت‌الله] خامنه‌اي)».
باج‌خواهي نتانياهو براي خروج امريكا از سوريه
رسانه‌هاي امريكايي يكشنبه شب گزارش دادند كه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي از جان بولتون، مشاور امنيت ملي امريكا خواسته است كه امريكايي‌ها حاكميت رژيم اشغالگر سرزمين‌هاي فلسطين بر سرزمين‌هاي اشغالي اين رژيم در سوريه را هم به رسميت بشناسند. نيم قرن است كه اين رژيم بلندي‌هاي جولان در خاك سوريه را اشغال كرده است. كشورهاي عضو سازمان ملل متحد همواره بلندي‌هاي جولان را بخشي جدايي‌ناپذير از خاك سوريه عنوان كرده‌اند و حضور ارتش اسراييل در اين منطقه را اشغالگري توصيف مي‌كنند. اما رهبران رژيم صهيونيستي همواره تاكيد كرده‌اند كه حاضر به عقب‌نشيني از جولان اشغالي نيستند. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در ديدارش با جان بولتون بلندي‌هاي جولان را «بخش بسياري مهمي از امنيت ما» ناميده است و از او خواسته است كه ايالات متحده امريكا رسما حاكميت اسراييل بر اين سرزمين‌ها را تاييد كند. اين اقدام در واشنگتن هم طرفداراني دارند، از جمله سناتور تد كروز و ماركو روبيو، دو نامزد پيشين جمهوريخواهان براي انتخابات رياست‌جمهوري امريكا يك لايحه براي موظف كردن دولت به پذيرش حاكميت اسراييل بر جولان اشغالي به سنا برده‌اند. تقاضاي نتانياهو از بولتون در شرايطي مطرح مي‌شود كه يك سال پيش، دونالد ترامپ در اقدامي خلاف قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد، سفارت امريكا در اسراييل را از تل‌آويو به قدس اشغالي منتقل كرد، نتانياهو اين اقدام ترامپ را «هديه بزرگ به اسراييل» توصيف كرده بود. به نوشته رسانه‌هاي امريكايي، نتانياهو علاقه‌مند است در شرايطي كه رييس‌جمهور امريكا به عقب‌نشيني از خاك سوريه اصرار مي‌كند، دست‌كم به ازاي آن بخشي از خاك سوريه در مرزهاي سرزمين‌هاي اشغالي به اسراييل واگذار شود.